ΦΑΙΔΩΝ ΤΑΜΒΑΚΑΚΗΣ

Τακτοποίηση αυθαιρέτων

Πρόλογος Γιώργος Μαρκόπουλος.

Εκδόσεις Εκάτη, 2013,

σελ. 156, τιμή 12,80 ευρώ

Ο τίτλος δηλώνει το περιεχόμενο: κομμάτια αυθαίρετα, «κτισμένα» εδώ κι εκεί σε διάφορα περιοδικά με διάφορες ευκαιρίες. Η συναγωγή τους όμως δεν παράγει και αυθαίρετο αποτέλεσμα. Ο προσεκτικός αναγνώστης της λογοτεχνίας του Φαίδωνος Ταμβακάκη θα αναγνωρίσει πολλά κοινά στοιχεία που διατρέχουν τα μικρά αυτά πεζογραφήματα και χαρακτηρίζουν τον συγγραφέα, παρά τη φαινομενική ανομοιογένειά τους.

Το πρώτο στοιχείο που μπορεί να δει κανείς είναι το αυτοβιογραφικό. Από το πρώτο πεζό, όπου ο συγγραφέας περιγράφει τη μύησή του στον υπόγειο κόσμο των βιβλίων του παλαιοπωλείου του Κώστα Νικολάκη στην 3ης Σεπτεμβρίου και από εκεί στο ευφάνταστο «Γιατί δεν έγινα συγγραφέας», όπου αναφέρεται σε πολλά από τα επιτυχημένα βιβλία του ως μια αέναη αναζήτηση, αναγνωρίζουμε μια ενδοσκόπηση, ίσως και μια αντιπαράθεση του ίδιου του Ταμβακάκη με το αντικείμενο της τέχνης του.
Αυτό είναι δηλωτικό στο «Υπερύαινα», όταν βρίσκει αναλογίες του συγγραφέα με την ύαινα, το ζώο που τρέφεται από κουφάρια (άλλων συγγραφέων), για να διαπιστώσει πικρά ότι ίσως και να μη χρειάζεται στη φύση για να μπορέσει αυτή να συνεχίσει να υπάρχει. Αλλού θα περιγράψει τον συγγραφέα (στο «Οραμα του νέου πεζογράφου») ως θαλασσοπόρο που αφού μαθητεύσει κοντά στους παλαιότερους θα βγει στο πέλαγο αναζητώντας την περιπέτεια, «το άγνωστο και το δύσκολο».
Ενα άλλο στοιχείο που διαπερνά τα κείμενα του Ταμβακάκη είναι το θαλασσινό όραμα. Η γνωστή αγάπη του για τη θάλασσα, τα σκαριά, τους καπνισμένους ναυτικούς, τα εξωτικά νησιά και τα μακρινά ταξίδια διαχέεται στα περισσότερα κείμενά του. Με φαντασία για μέρη υπαρκτά και ανύπαρκτα φτιάχνει παιχνίδια του νου, τα μετασχηματίζει σε αφηγήσεις και τα αφήνει να πλέουν σαν σχεδίες στο λογοτεχνικό πέλαγος. Η θάλασσα στα κείμενά του διατηρεί και το αλληγορικό της περιεχόμενο. Κάποτε είναι η ρευστότητα που μας περιβάλλει, άλλοτε περιγράφει την αέναη κίνηση προς την αιωνιότητα ή τη νίκη της φύσης πάνω στα ανθρώπινα πάθη.
Ωστόσο στα κείμενα του Ταμβακάκη υπάρχει και ένα ρεαλιστικό περιεχόμενο που αφορά τη σύγχρονη πραγματικότητα του δυτικού κόσμου. Με αφορμή τις απεικονίσεις μορφών στα νομίσματα θα σχολιάσει τη δραχμή και το ευρώ: το πόσο αδυνατούν αυτά που ορίζουν τις αξίες της ζωής μας να κατανοήσουν την αξία της πραγματικής τέχνης. Σε ένα άλλο κείμενο θα του χαρίσουν ένα ρολόι που δείχνει την πραγματική αξία του χρόνου: αυτή που θέλει να του δώσει ο κάτοχός του –όχι οι άλλοι.
Είναι φανερό ότι ο συγγραφέας χρησιμοποίησε αυτά τα «αυθαίρετα» κείμενα για να μιλήσει με τον εαυτό του, να σχολιάσει την τέχνη του, τον βίο του ως προσώπου αλλά και ως μέλους μιας ασφυκτικής κοινωνίας που επαίρεται για τις αξίες και τον πολιτισμό που έχει κατακτήσει. Με ένα τρυφερό βλέμμα, πικρό και άλλοτε νοσταλγικό, θα υποσκάψει, με κάθε ευκαιρία, τόσο τη ρεαλιστική όσο και τη λογοτεχνική πραγματικότητα. Ματαιοδοξίες, ψευδαισθήσεις, οράματα, συμβιβασμοί και απελευθερώσεις, όλα θα κριθούν με τις λέξεις, το μοναδικό και καίριο όπλο του συγγραφέα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ