Τα τραύματα πριν από τον φόνο

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΡΑΜΟΣ
Το ψέμα του λύκου
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013,
σελ. 185, τιμή 12,78 ευρώ

Το αστυνομικό μυθιστόρημα κερδίζει όλο και περισσότερους συγγραφείς, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις η φόρμα οφείλει να μη μας εξαπατά. Μια τέτοια περίπτωση είναι το Ψέμα του λύκου του Γιώργου Μπράμου. Σε ένα πρώτο επίπεδο, η σκαλωσιά της πλοκής τηρεί με συνέπεια τους κανόνες της ιστορίας μυστηρίου: ένας ανεξήγητος φόνος, δύο ή τρεις πιθανοί ένοχοι, όπως και διάφορες υποθέσεις ή παράπλευρα αινίγματα που δοκιμάζει ή αποπειράται να αποκρυπτογραφήσει ένας μοναχικός ντετέκτιβ. Το κέντρο βάρους, ωστόσο, της δράσης δείχνει ευθύς εξαρχής να μετατοπίζεται αλλού: στα τραύματα που έχουν σημαδέψει πολύ πριν από τον φόνο (και ενδεχομένως εντελώς ανεξάρτητα από αυτόν) τον ψυχισμό και τη συνείδηση όλων των εμπλεκομένων, είτε για τους πρωταγωνιστές μιλάμε είτε για τους κομπάρσους.

Ποιος σκότωσε τον επιτυχημένο και υπεράνω πάσης υποψίας επιχειρηματία Μενέλαο Λαμπρόπουλο, που είχε διακριθεί όχι μόνο για την οικονομική του δραστηριότητα αλλά και για τo χαμηλόφωνο συνδικαλιστικό του προφίλ; Η αστυνομία θα εικάσει τρομοκρατικό χτύπημα, οι δημοσιογράφοι θα αφήσουν υπόνοιες για χρηματιστηριακό σκάνδαλο και ξεκαθάρισμα λογαριασμών, αλλά ο νεαρός αξιωματικός που θα αναλάβει τη διερεύνηση του φόνου (είναι γιος αστυνομικού) θα βρεθεί ξαφνικά απέναντι στο ενδεχόμενο να έχει κόψει το νήμα της ζωής του Λαμπρόπουλου ένας συναγωνιστής του από τα χρόνια της φοιτητικής αντίστασης κατά της χούντας.

Η ιδέα δεν είναι δική του. Θα του την υποβάλει ένας παλαιός συνάδελφος του πατέρα του. Είναι ο άνθρωπος στον οποίο κατήγγειλε ο Λαμπρόπουλος τους συνεργάτες του (την Ελένη και τον Κυριάκο) σε μια μικρή αντιδικτατορική ομάδα, που εξανδραποδίστηκε αμέσως μετά την καταγγελία προσπαθώντας να ξεφύγει από τον αστυνομικό κλοιό: η Ελένη παρασύρθηκε από ένα φορτηγό βρίσκοντας ακαριαίο θάνατο, ενώ ο Κυριάκος απόκτησε μια διά βίου αναπηρία στο πόδι χτυπημένος από ένα άλλο αυτοκίνητο. Αναζητώντας τον Κυριάκο, δημόσιο υπάλληλο στην πολεοδομική υπηρεσία της Κοζάνης, ο νεαρός αξιωματικός θα δυσκολευτεί να πειστεί για την ενοχή του, παρά το γεγονός ότι εκείνος θα σπεύσει να την επιβεβαιώσει κατά πανηγυρικό τρόπο.

Από αυτό το σημείο και πέρα η ιστορία μυστηρίου θα υποχωρήσει στο βάθος (μολονότι το άλυτο μυστήριο θα συνεχίσει να μας ιντριγκάρει ως το τέλος) και ο Μπράμος θα συγκεντρώσει την προσοχή του στις καθημαγμένες προσωπικότητες διώκτη και διωκόμενου. Κουρασμένος από τον πολύχρονο θρήνο του για την απώλεια της Ελένης και την προδοσία του φίλου του, ο Κυριάκος πρώτα θα παραδοθεί στην αστυνομία και κατόπιν θα δραπετεύσει, καταλήγοντας άστεγος.

Σύντομα θα αποκαθηλωθεί και ο νεαρός αξιωματικός που, αφού χάσει τη θέση του στο Σώμα εξαιτίας της απόδρασης του Κυριάκου, θα χρειαστεί να υπομείνει και ένα δεύτερο πλήγμα: την αποκάλυψη ενός οδυνηρού οικογενειακού μυστικού. Η ζωή ως πλήρης κατακερματισμός: διώκτης και διωκόμενος θα δουν την ταυτότητά τους να συρρικνώνεται σε βαθμό εκμηδενισμού. Αμφότεροι θα μείνουν έξω από οποιοδήποτε σύστημα εξουσίας και από οιαδήποτε νόρμα κοινωνικής αποδοχής, αντιμέτωποι με έναν και μοναδικό εχθρό: τον δραματικά απογυμνωμένο εαυτό τους.

Το Ψέμα του λύκου δεν χρησιμοποιεί τους κώδικες και τις συμβάσεις της αστυνομικής ίντριγκας για να θίξει τα μεγάλα ζητήματα που ταλανίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα, όπως συμβαίνει εδώ και μία εικοσαετία στην ελληνική και ευρωπαϊκή αστυνομική λογοτεχνία. Ο Μπράμος γράφει αστυνομικό μυθιστόρημα για να υποδείξει το υπαρξιακό αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγήσει η απορρύθμιση όλων των συλλογικών ή υπερατομικών μεγεθών της εποχής μας: από την κατάρρευση κάθε πολιτικού νοήματος ως τις αθεράπευτες ασθένειες που έχουν μολύνει και το τελευταίο οικογενειακό κύτταρο.

Η έκκεντρη και σαφώς εσωστρεφής αυτή οπτική, που αποτυπώνει την πολυδιάσπαση και τον αποσυντονισμό ενός εξαιρετικά αγχώδους υποκειμένου, δεν θα εμποδίσει τον Μπράμο να οργανώσει με γερά και στέρεα υλικά την ιστορία του, φιλοτεχνώντας με ξεχωριστή προσοχή και τους δύο ματαιωμένους χαρακτήρες του: τον εκ των προτέρων καταπονημένο πλην άκρως αισθησιακό Κυριάκο, που δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τη ζώσα πηγή του έρωτα, και τον φιλόδοξο νεαρό αστυνομικό, που θα θάψει τις φιλοδοξίες του μέσα στα ενοχικά σύνδρομα των γονιών του, χωρίς να απολαύσει ούτε ένα ψίχουλο προσωπικής ελευθερίας.