ROBERT O. PAXTON
Η ανατομία του φασισμού
Μετάφραση Κατερίνα Χαλμούκου.
Εκδόσεις Κέδρος, 2013,
σελ. 427, τιμή 18,34 ευρώ
Ο φασισμός είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο περίπλοκο απ’ όσο πίστευαν παλαιότερα οι ιστορικοί και ο λεγόμενος γενικός πληθυσμός, στις δυτικές τουλάχιστον δημοκρατίες. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου εκδίδονται όλο και περισσότερα βιβλία σχετικά με τις ποικίλες εκφάνσεις του, παλαιότερες και νεότερες. Στα καλύτερα, τα σφαιρικότερα και πλέον εμπεριστατωμένα ανήκει η Ανατομία του φασισμού του Ρόμπερτ Πάξτον, επίτιμου καθηγητή των Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια.
Αιρετική ματιά στην Ιστορία
ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΣΤΗΣ
«Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας»
Εκδόσεις Πόλις, 2013,
σελ. 894, τιμή 30 ευρώ
Μια αιρετική ανάγνωση της ελληνικής ιστορίας από τον καθηγητή Οικονομικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κώστα Κωστή. Χρησιμοποιώντας αναλυτικά εργαλεία ο συγγραφέας έρχεται σε κόντρα με παραδεδεγμένες απόψεις για τη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους. Χρησιμοποιεί για τους Ελληνες τον όρο «κακομαθημένα παιδιά», μια έκφραση που χρησιμοποίησαν οι Δυτικοευρωπαίοι στη δεκαετία 1850-1860 για να χαρακτηρίσουν τη συμπεριφορά των Ελλήνων. Τον ίδιο χαρακτηρισμό έδωσαν και δύο σημαντικοί λόγιοι, ο Σπ. Ζαμπέλιος και ο Σ. Κουμανούδης: ο καθένας με τον δικό του τρόπο επισημαίνει είτε ότι μερικές φορές «το τραβάμε» είτε ότι δεν ξέρουμε τι θέλουμε.
Ο Κ. Κωστής δείχνει ότι η δημιουργία του ελληνικού κράτους οφείλεται εν πολλοίς στη δράση των ελίτ που εκμεταλλεύθηκαν τη διεθνή συγκυρία και τις πιέσεις των Δυτικών οι οποίοι επιζητούσαν αλλαγές και μετασχηματισμούς στην περιοχή. Στη μελέτη του αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος των προσώπων, ειδικά στις εποχές των μεγάλων μεταρρυθμίσεων, και απορρίπτεται η ταξική κλασική ανάλυση.
Στη σκιά του Τρίτου Ράιχ
ΤΖΟΝ ΧΙΡΣΤ
Σύντομη ιστορία της Ευρώπης
Μετάφραση Ελένη Λούση.
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013,
σελ. 320, τιμή 14,40 ευρώ
Πόσο σύντομη μπορεί να είναι μια «σύντομη» ιστορία της Ευρώπης; Ο αυστραλός ιστορικός Τζον Χιρστ κατάφερε μέσα σε 320 σελίδες να τη συνοψίσει αρχίζοντας από την Αρχαιότητα και φθάνοντας ως τις μέρες μας. Είναι ένα βιβλίο γενικής παιδείας για τον μέσο αναγνώστη, που διαβάζεται με ενδιαφέρον και μας δίνει το ιστορικό περίγραμμα της ηπείρου μας – σε αδρές γραμμές φυσικά –, χωρίς ωστόσο να λείπουν και οι επιμέρους, πολύ ενδιαφέρουσες συχνά, παρατηρήσεις. Διαβάζεται ευχάριστα δηλαδή κατά την κοινοτοπία, μορφώνει και ψυχαγωγεί.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΚΟΥ
Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Ευρώπη, 1945-1989
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2013,
σελ. 215, τιμή 15 ευρώ
Πώς έζησαν οι έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες στις ανατολικές χώρες από το τέλος του ελληνικού εμφυλίου ως το 1989 και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού; Πώς βίωσαν τον «σοσιαλιστικό πατερναλισμό» των κομμουνιστικών κομμάτων στις χώρες που τους φιλοξένησαν; Και πώς το ΚΚΕ ρύθμιζε τη ζωή τους στις παραμικρότερες λεπτομέρειες; Πώς χειρίστηκε τα θέματα των συνθηκών διαβίωσης, εργασιακής απασχόλησης, ακόμη και του επαναπατρισμού τους; Κυρίως, πώς οι πολιτικοί πρόσφυγες διατήρησαν την ελληνικότητά τους; Ενα αγνοημένο αν και σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που η Κατερίνα Τσέκου χειρίζεται με αντικειμενικότητα.
NORMAN STONE
Συνοπτική ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου
Μετάφραση Χρήστος Καψάλης.
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2013,
σελ. 288, τιμή 14,99 ευρώ
Μόνο ένας ιστορικός της κλάσης του Νόρμαν Στόουν θα μπορούσε μέσα σε 288 σελίδες να συνοψίσει την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Να επιλέξει τα απαραίτητα αλλά και να εντάξει πλήθος στοιχεία με επάρκεια και ακρίβεια. Ταυτοχρόνως όχι μόνο να μας πει πώς διεξήχθη ο καταστρεπτικότερος πόλεμος στην παγκόσμια ιστορία αλλά και πώς – και γιατί – προέκυψε. Το βιβλίο του αυτό συμπληρώνει το αντίστοιχο που έγραψε με το ίδιο πνεύμα για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο που, όπως αποδείχθηκε, υπήρξε μια από τις αιτίες και για το ξέσπασμα του Β’.
ERIC HOBSBAWM
Θρυμματισμένοι καιροί. Κουλτούρα και κοινωνία στον 20ό αιώνα
Μετάφραση Νίκος Κούρκουλος.
Εκδόσεις Θεμέλιο, 2013,
σελ. 303, τιμή 20,24 ευρώ
O Χομπσμπάουμ ερευνά τα μεγάλα κινήματα, τα κοινωνικά, τα πολιτικά, αλλά και τα αισθητικά ρεύματα, αρχίζοντας από την «αμέριμνη» εποχή της μπελ επόκ και φθάνοντας ως το τέλος ενός αιώνα που έκλεισε και με βρόντους και με λυγμούς. Ηταν λοιπόν ένας αιώνας «θρυμματισμένος», ένας αιώνας κατά τον οποίο η ενότητα διαταράχθηκε πολλές φορές, βίαιος, συναρπαστικός και ταυτοχρόνως μισητός, ένα παρατεταμένο τέλος εποχής που το περιγράφει σε όλες του τις παραλλαγές και το οποίο δυστυχώς συνεχίζεται και στον αιώνα που διανύουμε.
KATERINA KRALOVA
Στη σκιά της Κατοχής.
Οι ελληνογερμανικές σχέσεις την περίοδο 1940-2010
Μετάφραση Κώστας Τσίβος.
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2013,
σελ. 402, τιμή 19 ευρώ
Οι ελληνογερμανικές σχέσεις από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως τις μέρες μας δεν έχουν ερευνηθεί επαρκώς. Η επαχθής κληρονομιά της ναζιστικής κατοχής δεν είναι δυνατόν να λησμονηθεί. Σήμερα μάλιστα επανέρχεται ως ζήτημα μείζονος πολιτικής σημασίας, δεδομένου ότι το ζήτημα των ελληνογερμανικών σχέσεων αποκτά νέα διάσταση. Η έρευνα της τσέχας ιστορικού Κατερίνας Κράλοβα φωτίζει μια περίοδο της ιστορίας μας για την οποία ούτε η μεταπολεμική Γερμανία ούτε και το ελληνικό πολιτικό σύστημα θα πρέπει να νιώθουν περηφάνια.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
