Ο Τσέχοφ ντετέκτιβ

ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΟΦ
Το έγκλημα
Μετάφραση Φωτεινή Νάσσου
Εκδόσεις Σοκόλη – Κουλεδάκη, 2013,
σελ. 352, τιμή 13,85 ευρώ

Ο Αντον Τσέχοφ (1860-1904) στα θεατρικά του έργα και στα διηγήματά του διερευνά σε βάθος την ανθρώπινη ψυχή και αναλύει τους χαρακτήρες των ηρώων του. Μολονότι δεν είναι αρκετά γνωστό, υπάρχει ένα μυθιστόρημά του με αστυνομική πλοκή, το Δράμα στο κυνήγι, το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα στην ελληνική γλώσσα ως Το έγκλημα.

Ξεκίνησε να το γράφει την περίοδο που σπούδαζε Ιατρική στη Μόσχα και συνεργαζόταν με την εφημερίδα «Νέα της Ημέρας» για λόγους βιοπορισμού. Ο ίδιος δεν είχε καλή γνώμη για το συγκεκριμένο έντυπο, που το αποκαλούσε «Σκουπίδια της Ημέρας» και όπου το ανάγνωσμά του δημοσιεύθηκε σε συνέχειες ως «δικαστικό μυθιστόρημα» από τις 4 Αυγούστου 1884 ως τις 23 Μαρτίου 1885, όταν ήδη είχε πάρει το πτυχίο του.

Γενικώς δεν έτρεφε καλή ιδέα για τις εφημερίδες, για τις οποίες εξέφραζε την ειρωνική άποψη ότι διαιρούνται σε δύο κατηγορίες: «Οι μισές τρομοκρατούν το κοινό με το κύριο άρθρο τους, οι άλλες μισές με τα μυθιστορήματα που δημοσιεύουν». Σε άρθρο του στις 24 Νοεμβρίου 1884 σημειώνει ότι «οι δολοφονίες, οι πράξεις κανιβαλισμού, τα χαμένα εκατομμύρια στον τζόγο, τα φαντάσματα, οι υποτιθέμενοι κόμηδες, τα ερειπωμένα κάστρα, οι κουκουβάγιες, οι σκελετοί, οι υπνοβάτες» αποτελούν το σύνηθες υλικό που χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να γράψουν τα μυθιστορήματά τους. Οπως γράφει η Φρανσουάζ Μορβάν στην εισαγωγή της στη γαλλική έκδοση του έργου, ο Τσέχοφ, «προικισμένος με ένα κωμικό ταμπεραμέντο, δύσκολα μπορούσε να αντισταθεί στην έλξη της παρωδίας, είδος στο οποίο επιδόθηκε από την έναρξη της καριέρας του». Παρωδία λοιπόν. Θυμίζουμε πως την εποχή που δημοσιευόταν Το έγκλημα η αστυνομική λογοτεχνία είχε αρχίσει να γοητεύει το αναγνωστικό κοινό της Ευρώπης.

Το 1841 είχε δημοσιευθεί σε αμερικανικό περιοδικό το διήγημα του Εντγκαρ Αλαν Πόου Οι φόνοι της οδού Μοργκ με κεντρικό ήρωα τον ιδιωτικό ντετέκιβ Ογκίστ Ντιπέν. Το 1866 δημοσιεύθηκε στο Παρίσι το αστυνομικό μυθιστόρημα του Εμίλ Γκαμποριό Υπόθεση Λερούζ με πρωταγωνιστή τον ιδιωτικό ντετέκτιβ κύριο Λεκόκ, ήρωα βασισμένο στον αστυνόμο Βιντόκ, ο οποίος το 1828 είχε δημοσιεύσει τις αναμνήσεις του.

Ηταν η γαλλική κουλτούρα του που ώθησε τον Τσέχοφ στο γράψιμο του αστυνομικού μυθιστορήματός του, όπου ο κεντρικός ήρωας και αφηγητής, ο ανακριτής Καμύτσοφ, έχει το παρατσούκλι «Λεκόκ». Μια ημέρα του 1880 επισκέπτεται τον υπεύθυνο μιας εφημερίδας κάποιος άγνωστος που συστήνεται ως Ιβάν Καμύτσοφ. Είναι πτυχιούχος Νομικής, πρώην ανακριτής, και παραδίνει προς δημοσίευση το χειρόγραφο ενός μυθιστορήματος στηριγμένου σε πραγματικά γεγονότα. Πρόκειται για μια ιστορία με έρωτες και εγκλήματα. Ηρωες ένας ανακριτής, μια ωραία πλην φτωχή κοπέλα, η Ολγα, ένας αλκοολικός κόμης και ο επιστάτης του, ο οποίος, αν και μεγάλος σε ηλικία, παντρεύεται την Ολγα, η οποία μετά τον γάμο γίνεται ερωμένη του ανακριτή και του κόμη.

Οταν κάποιος την τραυματίζει θανάσιμα, οι υποψίες πέφτουν στον ζηλιάρη σύζυγο, τον επιστάτη του κόμη. Ο ανακριτής εξετάζει τους μάρτυρες και ο κυριότερος ύποπτος φυλακίζεται. Είναι όμως αυτός ο δράστης του εγκλήματος; Ο Τσέχοφ με ποικίλα λογοτεχνικά τεχνάσματα και αφού περιγράψει τα ήθη, ιδίως τα ερωτικά, στη ρωσική επαρχία, επιχειρεί –και τα καταφέρνει –να παραπλανήσει τον αναγνώστη με απόκρυψη στοιχείων που όταν αποκαλυφθούν ανατρέπουν τα δεδομένα.

Σημειώνουμε ότι Το έγκλημα (το μετέφρασε από τα ρωσικά η Φωτεινή Νάσσου, η οποία έγραψε και τις κατατοπιστικές σημειώσεις) δεν περιελήφθη στα Απαντα του Τσέχοφ ενόσω ο συγγραφέας ζούσε. Ανακαλύφθηκε σε ένα μπαούλο κατά τη σοβιετική εποχή και δημοσιεύθηκε στους 13 τόμους των Απάντων του που κυκλοφόρησαν μετά το 1930. Τότε διαδόθηκε ευρέως στη Ρωσία και έγινε αντικείμενο πολλαπλών σχολίων.