Το μυθιστόρημα Η σκιά του ανέμου του Κάρλος Ρουίθ Θαφόν (Βαρκελώνη, 1964) κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2004 από τις Εκδόσεις Λιβάνη σε μετάφραση Κατερίνας Ρούφου, αλλά πέρασε απαρατήρητο. Τώρα επανεκδόθηκε από άλλον εκδοτικό οίκο, τον Ψυχογιό, και είναι μια ευκαιρία να μιλήσουμε γι’ αυτό, διότι πρόκειται για ένα βιβλίο γοητευτικό που εξελίχθηκε σε διεθνές λογοτεχνικό φαινόμενο.
Ορισμένοι το θεωρούν, μετά τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες, το πιο επιτυχημένο μυθιστόρημα στην εκδοτική ιστορία της Ισπανίας (έχει μεταφραστεί σε 40 γλώσσες και έχει πουλήσει 12 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως). Περί τίνος πρόκειται λοιπόν;
Ο Θαφόν, ο οποίος ξεκίνησε τη λογοτεχνική καριέρα του το 1993 με το εφηβικό μυθιστόρημα El principe de la niebla, τo 2001 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο για ενηλίκους, το Η σκιά του ανέμου, και αμέσως κατέκτησε το αναγνωστικό κοινό. Η επιτυχία του βιβλίου, που τον ώθησε να γράψει άλλα δύο σχετικά μυθιστορήματα, τα οποία αποτελούν μια τριλογία (τα άλλα είναι Το παιχνίδι του αγγέλου και Ο αιχμάλωτος του ουρανού), οφείλεται πρωτίστως στο εξαιρετικό αφηγηματικό ύφος του, μα και στην πλοκή με τους ήρωες που εμπλέκονται σε λογοτεχνικά παιχνίδια και στο σπορ του έρωτα.
Κεντρικός ήρωας και αφηγητής είναι ο Ντανιέλ, γιος βιβλιοπώλη της Βαρκελώνης, ο οποίος θυμάται τα παιδικά του χρόνια και την εφηβεία του, όταν 10ετής (το 1945) ανακάλυψε μια πολύτιμη βιβλιοθήκη με σπάνιους τόμους που αποκαλούνταν Κοιμητήριο των Λησμονημένων Βιβλίων. Εκεί επιλέγει ένα βιβλίο με τίτλο Η σκιά του ανέμου γραμμένο από κάποιον εξαφανισμένο συγγραφέα, τον Χουλιάν Καράξ, το οποίο από ένα καπρίτσιο της τύχης, ή της μοίρας, θα του αλλάξει τη ζωή και θα τον οδηγήσει σε μια σειρά περιπέτειες. Το μυθιστόρημα εκείνο αφηγούνταν την ιστορία ενός άντρα που ψάχνει να βρει τον αληθινό του πατέρα, τον οποίο δεν έχει γνωρίσει ποτέ και που την ύπαρξή του μαθαίνει χάρη στα τελευταία λόγια της μητέρας του προτού ξεψυχήσει.
Ο Ντανιέλ ανακαλύπτει ότι έχει στα χέρια του το τελευταίο αντίτυπο του συγκεκριμένου βιβλίου, όταν κάποιος άγνωστος προσπαθεί να εντοπίσει όλα τα έργα το Καράξ και να τα κάψει. Γοητευμένος από το μυστήριο του πράγματος, πιστεύοντας ότι στο βιβλίο κρύβεται κάποιο σκοτεινό μυστικό που ενδέχεται να βλάψει τους κατόχους του, αποφασίζει να ερευνήσει το παρελθόν του Καράξ και ανακαλύπτει ότι έζησε χρόνια στο Παρίσι, όπου έπαιζε ως μουσικός σε κακόφημα κέντρα.
Ωστόσο κάποια μέρα επέστρεψε στη Βαρκελώνη και σκοτώθηκε από πυροβόλο όπλο το 1936, λίγο προτού ξεσπάσει το κίνημα του στρατηγού Φράνκο που οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος τελείωσε το 1939 με την ήττα των δημοκρατικών δυνάμεων. Τα στοιχεία ωστόσο που συγκεντρώνει ο Ντανιέλ είναι αληθινά ή ψεύτικα; Ποιος είναι ο επικίνδυνος άνθρωπος που καίει βιβλία;
Αυτή είναι η πλοκή του μυθιστορήματος Η σκιά του ανέμου του Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, ο οποίος βάζει τον Ντανιέλ να ασχολείται με τη λογοτεχνία, να ερωτεύεται, να γνωρίζει ανθρώπους, καλούς και κακούς, να κινδυνεύει. Δεν πρόκειται για ένα νουάρ μυθιστόρημα, αλλά για μια περιπέτεια θρίλερ, όπου εκτός από τον Ντανιέλ, τον ερευνητή, διαβάζουμε και για πολλές γυναίκες, καθώς και για έναν αδίστακτο αστυνομικό, τον Φουμέρο (ένα είδος Ιαβέρη, του ήρωα στους Αθλιους του Βίκτωρος Ουγκό), ο οποίος ψάχνει να βρει τον Καράξ, γνωστό του από το σχολείο, για να τον εξοντώσει επειδή διεκδίκησε και κέρδισε την κοπέλα που αγαπούσε με αρρωστημένο πάθος, την Πηνελόπη. Ερωτικό στο έπακρον το μυθιστόρημα, είναι ταυτόχρονα και πολιτικό. Κάθε του κεφάλαιο είναι βουτηγμένο στο άδικο αίμα που χύθηκε και από τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα στον εμφύλιο, έναν πόλεμο που έχει στοιχειώσει τους σημαντικότερους σύγχρονους ισπανούς συγγραφείς, οι οποίοι γράφοντας γι’ αυτόν επιχειρούν, όπως ο Θαφόν, να τον ξορκίσουν. Εκτός από τον Καράξ, τον Φουμέρο και την Πηνελόπη, σε αυτό πρωταγωνιστεί η Βαρκελώνη, μια πόλη «σωστή μάγισσα», η αγαπημένη πόλη του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν.
Στο κυνήγι του σκοτεινού παρελθόντος
«Το παιχνίδι του αγγέλου» και «Ο αιχμάλωτος του ουρανού» που ακολουθούν το «Η σκιά του ανέμου» διατηρούν το ύφος και τον βιβλιοφιλικό μύθο. Στο πρώτο ο Νταβίδ Μαρτίν ζει σ’ ένα εγκαταλειμμένο μέγαρο και βγάζει τα προς το ζην γράφοντας ερωτικά μυθιστορήματα τρόμου με ψευδώνυμο. Στιγματισμένος από τα δύσκολα παιδικά του χρόνια και βασανισμένος από έναν ανέφικτο έρωτα, έχει βρει καταφύγιο στον κόσμο των βιβλίων επινοώντας μπαρόκ ιστορίες για τον υπόκοσμο της πόλης. Μια μέρα ανακαλύπτει φωτογραφίες και γράμματα που μιλάνε για τον μυστηριώδη θάνατο του προηγούμενου ιδιοκτήτη του σπιτιού. Ο Νταβίδ αποφασίζει να εξιχνιάσει την υπόθεση που εμποτίζει σιγά-σιγά το είναι του σαν αργό δηλητήριο. Η παράλληλη πρόταση ενός γάλλου εκδότη να γράψει ένα βιβλίο που όμοιό του δεν έχει υπάρξει ποτέ, με αντάλλαγμα μια περιουσία και κάτι παραπάνω, θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Το τελευταίο μέρος της τριλογίας, στα 1967, βρίσκει τον Ντανιέλ παντρεμένο να δουλεύει στο βιβλιοπωλείο, όταν μπαίνει ένας μυστηριώδης άντρας, εντοπίζει ένα πολύτιμο βιβλίο που φυλάσσεται σε βιτρίνα, μια μοναδική εικονογραφημένη έκδοση του Κόμη του Μόντε Κρίστο. Παρά το γεγονός ότι ο ξένος δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για βιβλία, θέλει να αγοράσει αυτή την ακριβή έκδοση. Και, προς μεγάλη έκπληξη του Ντανιέλ, γράφει πάνω στο βιβλίο τις λέξεις: «Για τον Φερμίν Ρομέρο ντε Τόρες, που επέστρεψε από τους νεκρούς και κρατάει το κλειδί του μέλλοντος». Ετσι ξετυλίγεται μια ιστορία μέσα στην ιστορία που εκτινάσσει το σασπένς.
«Το παιχνίδι του αγγέλου» και «Ο αιχμάλωτος του ουρανού» που ακολουθούν το «Η σκιά του ανέμου» διατηρούν το ύφος και τον βιβλιοφιλικό μύθο. Στο πρώτο ο Νταβίδ Μαρτίν ζει σ’ ένα εγκαταλειμμένο μέγαρο και βγάζει τα προς το ζην γράφοντας ερωτικά μυθιστορήματα τρόμου με ψευδώνυμο. Στιγματισμένος από τα δύσκολα παιδικά του χρόνια και βασανισμένος από έναν ανέφικτο έρωτα, έχει βρει καταφύγιο στον κόσμο των βιβλίων επινοώντας μπαρόκ ιστορίες για τον υπόκοσμο της πόλης. Μια μέρα ανακαλύπτει φωτογραφίες και γράμματα που μιλάνε για τον μυστηριώδη θάνατο του προηγούμενου ιδιοκτήτη του σπιτιού. Ο Νταβίδ αποφασίζει να εξιχνιάσει την υπόθεση που εμποτίζει σιγά-σιγά το είναι του σαν αργό δηλητήριο. Η παράλληλη πρόταση ενός γάλλου εκδότη να γράψει ένα βιβλίο που όμοιό του δεν έχει υπάρξει ποτέ, με αντάλλαγμα μια περιουσία και κάτι παραπάνω, θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Το τελευταίο μέρος της τριλογίας, στα 1967, βρίσκει τον Ντανιέλ παντρεμένο να δουλεύει στο βιβλιοπωλείο, όταν μπαίνει ένας μυστηριώδης άντρας, εντοπίζει ένα πολύτιμο βιβλίο που φυλάσσεται σε βιτρίνα, μια μοναδική εικονογραφημένη έκδοση του Κόμη του Μόντε Κρίστο. Παρά το γεγονός ότι ο ξένος δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για βιβλία, θέλει να αγοράσει αυτή την ακριβή έκδοση. Και, προς μεγάλη έκπληξη του Ντανιέλ, γράφει πάνω στο βιβλίο τις λέξεις: «Για τον Φερμίν Ρομέρο ντε Τόρες, που επέστρεψε από τους νεκρούς και κρατάει το κλειδί του μέλλοντος». Ετσι ξετυλίγεται μια ιστορία μέσα στην ιστορία που εκτινάσσει το σασπένς.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
