Το μανιφέστο της ευρωπαϊκής επανάστασης

Η πρόσφατη απονομή του Βραβείου Νομπέλ Ειρήνης στην Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν ένα μήνυμα προς την Ευρώπη να κάνει ό,τι μπορεί για να διασφαλίσει όσα έχει επιτύχει. Ταυτόχρονα ήταν μια υπενθύμιση για το τι μπορεί να χαθεί αν η Ευρωπαϊκή Ενωση καταρρεύσει. Η ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία ήταν πάντα μια δύσκολη υπόθεση. Ο Ζακ Ντελόρ έλεγε πως πρέπει να πειστούν γι’ αυτό εκείνοι που, μη έχοντας ζήσει στα μεταπολεμικά χρόνια, έχουν την τάση να θεωρούν την ανάδυση της ευρωπαϊκής ενοποίησης μια παλιά ιστορία, μια ιδέα που ξεπεράστηκε από τις μεταβολές που μεσολάβησαν έκτοτε.

Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν ταλανίζεται μόνο από την κρίση χρέους αλλά και από μια κρίση υπαρξιακή που είναι ταυτόχρονα οικονομική, δημογραφική, οικολογική, πολιτική και κρίση θεσμών, όπως υποστηρίζουν ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και πρόεδρος της Ομάδας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γκι Βέρχοφσταντ και ο γαλλο-γερμανός ακτιβιστής και συν-πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ στο πολύ ενδιαφέρον «πολιτικό μανιφέστο για μια μετα-εθνική επανάσταση στην Ευρώπη», όπως υπογραμμίζεται στον υπότιτλο της γαλλοβελγικής έκδοσης του βιβλίου τους.

Οι δύο ευρωπαίοι πολιτικοί δεν μιλούν αορίστως για μια άλλη Ευρώπη αλλά για «περισσότερη Ευρώπη». Μας προτρέπουν να σπάσουμε τη σιωπή που στραγγαλίζει το ευρωπαϊκό πρόταγμα εδώ και χρόνια. Να τελειώνουμε με την αδιαφορία που οδηγεί πάντα μια κοινωνία στον μαρασμό, με τον λήθαργο στον οποίον έχουν πέσει οι θεσμοί μας. Να τολμήσουμε να σκεφτούμε ευρωπαϊκά. Να επικαιροποιήσουμε το ευρωπαϊκό πρόταγμα στην Ευρώπη και στον κόσμο τού αύριο.

Ειδικότερα ο Βέρχοφσταντ εργάζεται τα τελευταία δέκα χρόνια προς την κατεύθυνση ενός σχεδίου που θα είναι σε θέση να ελκύσει τις νεότερες γενιές. Πριν από έξι χρόνια, στο βιβλίο του Οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Μανιφέστο για μια νέα Ευρώπη (εκδόσεις Παπαζήση, 2006) είχε περιγράψει το σενάριο μιας συνομοσπονδίας κρατών με τελικό στόχο τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.

Σε όλη αυτή την περίοδο της κρίσης οι συζητήσεις γύρω από την Ευρώπη επικεντρώθηκαν κυρίως σε οικονομικά ζητήματα: στο πώς θα επιλυθεί το ζήτημα του χρέους και πώς θα βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής των πολιτών της Ευρώπης. Αυτή η επιμονή έχει ως συνέπεια να περνάει σε δεύτερη μοίρα η προοπτική μιας πολιτικής ενοποίησης. Σήμερα είμαστε σε αναζήτηση ενός κοινού παρονομαστή, ενός Homo Europeanus, που θα απαλύνει τις διαφορές μεταξύ των Ευρωπαίων.

Με εύστοχο τρόπο και εύληπτο λόγο οι δύο συγγραφείς μάς καλούν να μην επιτρέψουμε στους φόβους ή στις ανησυχίες μας να μας παρασύρουν. Να γυρίσουμε την πλάτη στους προφήτες της καταστροφής και στις εθνικιστικές και ασφαλειολαγνικές προτάσεις τους. Να αναλογιστούμε επιτέλους τι οφείλουμε στην ευρωπαϊκή ενοποίηση για να συνειδητοποιήσουμε τι διακυβεύεται αυτή τη στιγμή.