Το σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα παρουσιάζει άνθηση τα τελευταία χρόνια και ορισμένοι εκπρόσωποί του, κυρίως από τη Σουηδία (Χένινγκ Μάνκελ, Στιγκ Λάρσον, Αρνε Νταλ) και τη Νορβηγία (Τζο Νέσμπο, Γκούναρ Στόλεσεν), έχουν αποκτήσει παγκόσμια φήμη. Αυτοί οι συγγραφείς (ο Στόλεσεν γράφει ιστορίες στο στυλ του Ρέιμοντ Τσάντλερ) ασχολούνται με θέματα που άπτονται των σκανδιναβικών κοινωνιών (σεξουαλικά πάθη, αλκοολισμός, πορνεία, ρατσισμός) και ενίοτε ασχολούνται με ήρωες ψυχικά διαταραγμένους που βασανίζουν και σκοτώνουν αθώους και μη.
Ο χιονάνθρωπος του γεννημένου το 1960 στο Οσλο Τζο Νέσμπο είναι η τέταρτη περιπέτεια του επιθεωρητή Χάρι Χόλε –θα τη μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη ο Μάρτιν Σκορσέζε –και εκδόθηκε στη Νορβηγία το 2007, αφορά δε μια σειρά εγκλήματα που συγκλονίζουν το Οσλο. Πρόκειται για ειδεχθείς φόνους παντρεμένων γυναικών πίσω από τους οποίους φαίνεται να βρίσκεται ένας κατά συρροήν δολοφόνος, ο αποκαλούμενος Χιονάνθρωπος.
Η ιστορία ξεκινά στις 5 Νοεμβρίου 1980, τότε που ο Ρόναλντ Ρίγκαν, ένα μέτριος ηθοποιός του Χόλιγουντ, νίκησε τον Τζίμι Κάρτερ στις αμερικανικές εκλογές. Κάπου στη Νορβηγία, και ενώ είχε πέσει το πρώτο χιόνι, μια γυναίκα, η Σάρα, οδηγώντας ένα αμάξι με τον μικρό της γιο στο πίσω κάθισμα, επισκέπτεταί στο σπίτι του τον εραστή της και έχουν μια σύντομη ερωτική επαφή: την τελευταία τους.
Η δράση του επόμενου κεφαλαίου τοποθετείται στις 2 Νοεμβρίου 2004, όταν ο αμερικανικός λαός θα αποφάσιζε αν θα επανεκλεγόταν πρόεδρος ο Τζορτζ Γουόκερ Μπους, ένας «ξαναγεννημένος χριστιανός με πατρικό σύμπλεγμα, πρόβλημα με το ποτό και περιορισμένες διανοητικές ικανότητες», σύμφωνα με την περιγραφή του Νέσμπο. Την ίδια ημέρα στο Οσλο, όπου έχει πέσει το πρώτο χιόνι, ο Χάρι Χόλε ξυπνάει από τους εφιάλτες που τον τυραννούν και ξεκινάει για το γραφείο του. Την επομένη εξαφανίζεται μια γυναίκα, η Μπίρτε Μπέκερ, αφήνοντας πίσω της έναν σύζυγο και έναν γιο.
Στη συνέχεια εξαφανίζονται και άλλες γυναίκες, ενώ ο Χάρι Χόλε προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει το παράξενο κείμενο που έχει λάβει με το ταχυδρομείο: «Σε λίγο θα πέσει το πρώτο χιόνι και θα εμφανιστεί ξανά. Ο Χιονάνθρωπος. Και όταν το χιόνι λιώσει, αυτός θα έχει πάρει άλλη μια ζωή». Λίγο αργότερα βρίσκεται στο δάσος, αποκεφαλισμένη, μια παντρεμένη γυναίκα. Ξεκινούν λοιπόν μια σειρά φόνοι οι οποίοι ενδεχομένως οφείλονται στο ίδιο χέρι.
Από το 1992 έχουν εξαφανιστεί 11 παντρεμένες γυναίκες με παιδιά, μία κάθε χρόνο. Ολες τους δολοφονήθηκαν μόλις έπεσε το πρώτο χιόνι. Ωστόσο στη Νορβηγία, μαθαίνουμε, δεν υπάρχουν κατά συρροή δολοφόνοι. Αυτοί οι τύποι ευδοκιμούν μόνο στην Αμερική και συνήθως τους βλέπεις μόνο στον κινηματογράφο.
Σκανδιναβικές εμμονές
Ο Χάρι Χόλε λοιπόν αναλαμβάνει δράση. Γύρω του κινούνται κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι συμμερίζονται τον καθημερινό αγώνα του στην εξιχνίαση εγκλημάτων και αποτελούν τα πρόσωπα του δράματος. Είναι η Ράκελ, ο μεγάλος του έρωτας, ο Γιόνας, ο γιος από τον πρώτο της γάμο με έναν Ρώσο, ο Ματίας, επιτυχημένος γιατρός και μέλλων σύζυγός της, και η Κατρίνε Μπρατ, η καινούργια βοηθός του.
Η ιδέα του μυθιστορήματος στηρίζεται στις εμμονές που ταλανίζουν τις σκανδιναβικές κοινωνίες από τον καιρό του Ιψεν και του Στρίντμπεργκ –μα και του Ινγκμαρ Μπέργκμαν –ως τις ημέρες μας: το σεξ, ο ζόφος της ανθρώπινης ψυχής, η τρέλα. Πιο συγκεκριμένα, εστιάζεται στο φαινόμενο της προβληματικής οικογένειας, όπως αποτυπώνεται στην αποκαλυπτική φράση: «Η κοινωνία μας δεν είναι τόσο μονογαμική όσο φαίνεται ούτε υπήρξε ποτέ. Μελέτη που έγινε πρόσφατα στη Σουηδία έδειξε ότι το 15% ως και 20% των παιδιών έχουν διαφορετικό βιολογικό πατέρα από εκείνον που πιστεύουν τα ίδια. 20%! Ενα στα πέντε παιδιά. Ζούμε σε ένα ψέμα. Και διασφαλίζουμε τη βιολογική ποικιλότητα» (σελ. 21). Η φράση επαναλαμβάνεται και αλλού, ελαφρώς παραλλαγμένη: «Ενα ποσοστό μεταξύ 15% και 20% των παιδιών στη Σκανδιναβία έχουν διαφορετικό πατέρα από αυτόν που νομίζουν» (σελ. 333).
Φαίνεται ότι οι οικογενειακές σχέσεις στη Νορβηγία απέχουν από το να είναι ειδυλλιακές. Διαβάζουμε ότι σε μια εποχή όπου κυριαρχούν τα διαζύγια τα παιδιά έχουν τόσο βαθιά συναίσθηση των δεσμών αίματος ώστε ένας καινούργιος πατέρας να μην μπορεί να αντικαταστήσει με τίποτε τον πραγματικό. Ωστόσο, σε αυτές τις σχέσεις υπεισέρχεται και το χρήμα, καθώς αρκετοί πολίτες που ξεκινούν τη ζωή τους ως απόλυτα ιδεαλιστές σε κάποιο σημείο της πορείας τους καταλήγουν να λατρέψουν το χρήμα και τα υλικά αγαθά. Και βεβαίως αυτό μπορεί να οδηγήσει στο έγκλημα.
Ανατροπές, δράση και σεξ
Μολονότι τα μυθιστορήματα με σίριαλ κίλερ και ψυχωτικούς ήρωες –απευθείας μίμηση σύγχρονων αμερικανικών ομοειδών έργων –καταλήγουν βαρετά λόγω των πολυχρησιμοποιημένων κλισέ και ενίοτε απεχθή εξαιτίας της βιαιότητάς τους, Ο Χιονάνθρωπος είναι θρίλερ με αφηγηματικές αρετές, ενώ διακρίνεται για τις ανατροπές του και τις σωστές δόσεις δράσης και σεξ.
Μολονότι τα μυθιστορήματα με σίριαλ κίλερ και ψυχωτικούς ήρωες –απευθείας μίμηση σύγχρονων αμερικανικών ομοειδών έργων –καταλήγουν βαρετά λόγω των πολυχρησιμοποιημένων κλισέ και ενίοτε απεχθή εξαιτίας της βιαιότητάς τους, Ο Χιονάνθρωπος είναι θρίλερ με αφηγηματικές αρετές, ενώ διακρίνεται για τις ανατροπές του και τις σωστές δόσεις δράσης και σεξ.
Θυμίζουμε ότι στο προηγούμενο μυθιστόρημά του που εκδόθηκε στα ελληνικά, το Κυνηγοί κεφαλών, ο Τζο Νέσμπο ξεφεύγει από τη θεματική των μυθιστορημάτων με διαταραγμένους δολοφόνους και μπαίνει στον κόσμο της τέχνης. Ο ήρωάς του, ο Ρόγκερ Μπρόουν, ο πιο επιτυχημένος κυνηγός επιχειρηματικών στελεχών-ταλέντων της Νορβηγίας, αναγκάζεται να γίνει ληστής ακριβών έργων τέχνης ώστε να μπορεί να ζει μια πολυτελή ζωή μαζί με τη σπάταλη σύζυγό του. Αυτό όμως κοστίζει ακριβά, καθώς αρχίζουν οι φόνοι ανάμεσα σε διάφορα πρόσωπα που τα ενώνουν και τα χωρίζουν η απληστία, ο έρωτας, η προδοσία και η εκδίκηση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
