Εχοντας υπηρετήσει ως υποπρόξενος στη Λευκωσία κατά την πρώτη διετία του Κυπριακού Αγώνα, ο οποίος ξεκίνησε το 1954 µε την ελληνική προσφυγή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για το ζήτηµα της Μεγαλονήσου και τέλειωσε το 1959 µε την υπογραφή των Συµφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, ο Ρόδης Ρούφος θα γράψει και θα δηµοσιεύσει το 1960 στα αγγλικά ένα σχεδόν στρατευµένο µυθιστόρηµα, τη Χάλκινη Εποχή, µε κεντρικό της ήρωα έναν άνθρωπο της γενιάς του, θέλοντας να επικεντρώσει την προσοχή της βρετανικής κοινής γνώµης στο εθνικό δίκιο των Ελληνοκυπρίων.

Είναι όµως η Χάλκινη εποχή ένα µυθιστόρηµα γραµµένο για να καταγγείλει απλώς την αγγλοκρατία;

Σε ό,τι αφορά την εξωτερική κλιµάκωση της δράσης της, που βασίζεται σε µια αδιάσπαστη, γραµµική αφήγηση, δεν υπάρχει, θα έλεγα, η παραµικρή αµφιβολία: ο ατρόµητος πρωταγωνιστής, που ονοµάζεται Αλέξης και διαθέτει ιστορικό ευδόκιµης θητείας στις τάξεις του ΕΔΕΣ (πολέµησε πρώτα τους ναζιστές και µετά τους έλληνες κοµµουνιστές), θα βάλει φωτιά στην αγωνιστική πίστη των µαθητών του σχολείου του, θα καταγγείλει τον κυνισµό του Λόρενς Ντάρελ (του µυθιστορηµατικού Χάρρυ Μόνταγκιου) στα κυπριακά του Πικρολέµονα (ο οίκος Heineman, ο εκδότης του Ρούφου στο Λονδίνο, έκανε ό,τι µπορούσε λογοκριτικά για να διασώσει τον συγγραφέα του Αλεξανδρινού Κουαρτέτου ), θα πολεµήσει µε πάθος από το µετερίζι της ΕΟΚΑ και στο τέλος θα θυσιαστεί αγόγγυστα για την ευόδωση του µεγάλου σκοπού (δεν είναι τυχαία η επιµονή µε την οποία διαπερνούν τα µοτίβα της Ιφιγένειας εν Αυλίδι τα κεφάλαια του βιβλίου).

Ο Αλέξης, παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ένας µονοκόµµατος ήρωας και η πλοκή της Χάλκινης εποχής δεν καταλήγει ούτε στην οργανωτική εξιδανίκευση της ΕΟΚΑ ούτε σε µια πολιτική προπαγάνδα που θα σπεύσει απλώς να ρίξει στη θάλασσα τους Βρετανούς. Εξοπλισµένος µε ανθρωπιστική παιδεία, ερωτευµένος µε την Νταίζη, τη σύζυγο ενός άγγλου διοικητή, αλλά και θαυµαστής της διανοητικής και καλλιτεχνικής ευστροφίας του Ντάρελ, όταν ο τελευταίος δεν υποκύπτει στις φυλετικές προκαταλήψεις του, ο Αλέξης θα αναλάβει τη µάχη µε πλήρη συνείδηση των ιδεολογικών περιορισµών της οποιασδήποτε στράτευσης, τονίζοντας συνεχώς την ατοµικότητά του.

Διακόπτοντας τη χειρόγραφη αφήγηση του Αλέξη µε τα σχόλια της Νταίζης, η οποία είναι πολέµια κάθε εθνικισµού, ο Ρούφος επιδιώκει να εξισορροπήσει έτι περαιτέρω τον στρατευµένο λόγο του. Οσα γράφει ο Αλέξης λειτουργούν τώρα ως προσωπική εξιστόρηση και όχι ως αντικειµενική σύνθεση. Αποµένει η πολυπρισµατική δύναµη της ίδιας της Χάλκινης Εποχής: οι ανάγλυφοι χαρακτήρες της, οι ζωηρές της ίντριγκες και, πάνω απ’ όλα, ο επίµονος αισθησιασµός της, που προικίζει τις ηρωικές πράξεις της µε ένα πολύ γήινο (έντονα βιταλιστικό) πνεύµα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ