Πολλοί πιστεύουν ότι οι φορολογικοί παράδεισοι είναι εξωτικά νησιά µε φοίνικες και ωραίες κοπέλες όπου συνηθίζουν να καταφεύγουν οι πλούσιοι για να πληρώνουν λιγότερους φόρους. Πολύ λιγότεροι γνωρίζουν ότι δεν είναι µόνο νησιά αλλά πολιτείες, µικρές χώρες αλλά και µεγάλα χρηµατοοικονοµικά κέντρα. Οπως επίσης δεν γνωρίζουν ποιος είναι ο µηχανισµός αυτών των παραδείσων και τι ποσοστό του παγκόσµιου πλούτου ελέγχει.
Το 2005 το Tax Justice Network υπολόγισε ότι εύπορα φυσικά πρόσωπα διατηρούν πλούτο αξίας ως και 11,5 τρισ. δολαρίων σε υπεράκτια κέντρα, ποσό που ισοδυναµεί µε ολόκληρο το ΑΕΠ των ΗΠΑ. Το 2008 το Πρόγραµµα Παγκόσµιας Χρηµατοπιστωτικής Ακεραιότητας υπολόγισε ότι οι αναπτυσσόµενες χώρες είχαν χάσει 1,2 τρισ. δολάρια εξαιτίας παράνοµων κινήσεων χρηµατοπιστωτικού κεφαλαίου, µια απώλεια που αυξανόταν κατά 18% ετησίως. Μόνο στη Βρετανία το ένα τρίτο από τις 700 µεγαλύτερες επιχειρήσεις το 2007 δεν πλήρωσε καθόλου φόρους.
Ποια είναι αυτά τα φο ρολογικά καταφύγια; O Ν. Σάξον τα χωρίζει σε τέσσερις οµάδες. Η πρώτη είναι οι ευρωπαϊκοί παράδεισοι, Ολλανδία, Αυστρία, Βέλγιο, Ελβετία και τα µικρά κράτη Ανδόρα, Λιχτενστάιν, Μονακό και Μαδέρα. Η δεύτερη οµάδα και η πιο σηµαντική είναι µια σειρά φορολογικών παραδείσων που σε ακτινωτή µορφή έχουν ως κέντρο το Σίτι του Λονδίνου. Στον εσωτερικό δακτύλιο αυτών είναι τα εξαρτηµένα εδάφη του αγγλικού στέµµατος Τζέρσεϊ, Γκέρνσεϊ και Νήσος του Μαν, το διαβόητο νησάκι Sark Lak. Υπάρχουν και οι υπερπόντιοι βρετανικοί παράδεισοι όπως τα νησιά Κεϊµάν, το Χονγκ Κονγκ κ.ά. Η τρίτη οµάδα έχει ως έδρα τις ΗΠΑ. Εσωτερικά υπάρχουν οι φορολογικοί παράδεισοι των µικρών Πολιτειών της Φλόριδας, του Γουαϊόµινγκ, του Ντέλαγουερ και της Νεβάδας. Υπεράκτιοι παράδεισοι είναι οι Παρθένοι νήσοι, οι νήσοι Μάρσαλ αλλά και ο Παναµάς όσο και η αφρικανική Λιβερία µέσω µιας προνοµιακής σχέσης µε τις ΗΠΑ. Η τέταρτη οµάδα βρίσκεται στην Αφρική, στην Κύπρο, παλιότερα στη Λιβύη κ.α.
Οι τρόποι «φοροαποφυγής» είναι πολλοί. Ο πιο γνωστός είναι οι µεταβιβάσεις εντός των οµίλων. Π.χ., µια πολυεθνική µπορεί ναµεταφέρει τα κέρδη της σε έναν φορολογικό παράδεισο µε χαµηλό συντελεστή και το κόστος σε χώρες µε υψηλό συντελεστή φορολογίας, όπου µπορεί να εκπέσει από το φορολογητέο εισόδηµα. Ετσι ένα τσαµπί µπανάνες που παράγεται στην Ονδούρα, αγοράζεται και συσκευάζεται από µια πολυεθνική που τις εξάγει στη Βρετανία και καταλήγει σε ένα σουπερµάρκετ αποφέρει κέρδος δυσανάλογα υψηλό στην πολυεθνική. Γιατί η τελευταία έχει το δίκτυο αγορών στα Νησιά Κεϊµάν, τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες στο Λουξεµβούργο, την έδρα της επιχείρησης µε το brand στην Ιρλανδία και το εξαγωγικό σκέλος στη Νήσο του Μαν, ενώ το διοικητικό δυναµικό της βρίσκεται στο Τζέρσεϊ και η ασφαλιστική της θυγατρική στη Βερµούδα.
Τα τεράστια ποσά φοροδιαφυγής µέσω αυτών και άλλων τεχνασµάτων δηµιουργούν το πολιτικό έλλειµµα του δηµοκρατικού καπιταλισµού. Εγείρουν ένα τεράστιο ζήτηµα κατά πόσον αυτά τα ισχυρά κέντρα στο Σίτι ή στο Μανχάταν µπορούν «να κόψουν την κακή συνήθεια» να ενισχύουν τους φορολογικούς παραδείσους και να στερούν πλούτο από αυτούς που τον παράγουν.
Ο Νίκολας Σάξον δεν έχει γράψει ένα απλό δηµοσιογραφικό βιβλίο αλλά µας δίνει ένα ερευνητικό υλικό-βόµβα το οποίο προβληµατίζει για το µέλλον της δηµοκρατίας όπως την ξέρουµε.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
