Στο Αγωνιστείτε!, ο Εσέλ επεκτείνει και επεξηγεί τα θέµατα που είχε παρουσιάσει στο ευπώλητο Αγανακτήστε! (Εκδόσεις Πατάκη, 2011). Στο προηγούµενο βιβλίο του ο Εσέλ είχε αναδείξει τρία προβλήµατα ως τα σηµαντικότερα για τον σηµερινό κόσµο. Πρώτον, το διευρυνόµενο χάσµα ανάµεσα σε πλούσιους και σε φτωχούς, δεύτερον, την υποβάθµιση του περιβάλλοντος και, τρίτον, τη συνεχιζόµενη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων περίπου έξι δεκαετίες από την Οικουµενική ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου, στη σύνταξη της οποίας ο ίδιος ο Εσέλ συµµετείχε.
Ο 94χρονος γάλλος διπλωµάτης (γενν. 1917) καυτηρίαζε ιδιαίτερα την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στη Γάζα, την οποία είχε επισκεφθεί µετά την ισραηλινή επέµβαση του ∆εκεµβρίου 2008. Εκλεινε το βιβλίο του µε πρόσκληση σε ειρηνική εξέγερση κατά της µαζικής κατανάλωσης, της περιφρόνησης των αδύναµων, της αδιαφορίας για τον πολιτισµό, της γενικευµένης αµνησίας και του ξέφρενου ανταγωνισµού όλων εναντίον όλων.
Στο καινούργιο του βιβλίο, το οποίο αποτελείται από απαντήσεις του σε ερωτήσεις του δηµοσιογράφου Ζυλ Βαντερποτέν, ο Εσέλ µάς καλεί να «συµµετάσχουµε ενεργά» στην επίλυση των παγκόσµιων προβληµάτων. (Ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης είναι πιο δυναµικός από εκείνον του γαλλικού πρωτότυπου Εngagez-vous.) Ενώ επανέρχεται σε δύο µεγάλες προκλήσεις, τις παγκόσµιες εισοδηµατικές ανισότητες και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, τονίζει ότι η δική του γενιά «έπαθε αλλεργία στην ιδέα µιας παγκόσµιας επανάστασης» και ότι «µια µικρή, “ριζοσπαστικοποιηµένη” εξτρεµιστική οµάδα µπορεί να κάνει µεγάλο κακό». Σε αυτό το βιβλίο, µε πιο συγκεκριµένο τρόπο απ’ ό,τι στο προηγούµενο, ο συγγραφέας καλεί σε ειρηνική δράση για την αντιµετώπιση των παραπάνω προκλήσεων. Προτείνει την ίδρυση στο πλαίσιο του ΟΗΕ ενός διακρατικού οργάνου, παράλληλου προς το Συµβούλιο Ασφαλείας, το οποίο θα ονοµάζεται «Συµβούλιο Οικονοµικής και Κοινωνικής Ασφαλείας». Το νέο συµβούλιο, στο οποίο θα υπόκειται ο Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου, αφενός θα πιέζει και θα περιορίζει σε παγκόσµιο επίπεδο τους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς, αφετέρου θα ενισχύει παντού τους θεσµούς Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγείας.
Ωστόσο το νέο βιβλίο του Εσέλ δεν επικεντρώνεται σε ζητήµατα παγκόσµιας διακυβέρνησης ούτε οικονοµικών ανισοτήτων. Κυρίως ασχολείται µε την οικολογία, τη συνολική στρατηγική που θα συνδέει τους αγώνες εναντίον όλων των προκλήσεων, οικονοµικών και οικολογικών, και τις σχέσεις µεταξύ των γενεών, οι οποίες υποσκάπτονται από το χάσµα ανάµεσα στη νεολαία και στις σύγχρονες πολιτικές ηγεσίες και από την καταναλωτική συµπεριφορά των σηµερινών κατοίκων του πλανήτη. Προτείνει τον όρο «αυτοτροφοδοτούµενη» αντί για «βιώσιµη» ανάπτυξη, εννοώντας ότι η παραγωγή πρέπει να στραφεί σε αξιοποίηση φυσικών πόρων που δεν θα θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση του πλανήτη.
Οι ιδέες του Εσέλ είναι αναζωογονητικές, πάσχουν ωστόσο από το γνώριµο στους αναλυτές της συλλογικής δράσης πρόβληµα του «επαναστατικού υποκειµένου»: ποιος συλλογικός φορέας θα εκπονήσει και θα πραγµατώσει τη συνολική στρατηγική που οραµατίζεται ο συγγραφέας; Οι αγανακτισµένοι πολίτες, εγκατεσπαρµένοι σε διαφορετικές χώρες; Οι τοπικές και παγκόσµιες µη κυβερνητικές οργανώσεις και οι διεθνείς οργανισµοί στους οποίους ο Εσέλ αναφέρεται συχνά;
Ενα δεύτερο πρόβληµα είναι ότι το επίπεδο συλλογικής δράσης για το οποίο κάνει λόγο ο συγγραφέας είναι είτε το εθνικό (Γαλλία) είτε το παγκόσµιο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, στην οποία οφείλονται πλήθος µέτρων πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος, την ενίσχυση των πιο φτωχών περιφερειών της Ευρώπης και την ισότητα των φύλων, απουσιάζει από τον προβληµατισµό του. Ενα τρίτο πρόβληµα είναι ότι καλώντας, κάπως ουδέτερα, σε συλλογική αγανάκτηση, ο Εσέλ δεν διακρίνει ανάµεσα σε όσους αγανακτούν δικαίως και σε όσους αγανακτούν αδίκως. ∆εν είναι εύκολο, µε βάση την προσέγγιση του Εσέλ, να ξεχωρίσουµε τον αγανακτισµένο άνεργο που γλιστράει µέσα στα κενά ενός διάτρητου συστήµατος κοινωνικής προστασίας από τον αγανακτισµένο φοροφυγάδα που βλέπει ότι για πρώτη φορά εδώ και χρόνια θα αναγκαστεί να πληρώσει φόρο ανάλογο του πραγµατικού εισοδήµατός του. Πάντως η διάρθρωση του καλοµεταφρασµένου Αγωνιστείτε! κάνει τον αναγνώστη να σκεφτεί για το πώς συνδέονται οι ατοµικές επιλογές του βίου του καθενός µε στιγµές παγκόσµιας σηµασίας. Το βιβλίο ανοίγει µε χρονολόγιο των σταθµών της ζωής του Εσέλ και κλείνει µε την Οικουµενική ∆ιακήρυξη του 1948 και το πρόγραµµα των εθνικού συµβουλίου των γάλλων αντιστασιακών (1944). Και τα δύο κείµενα αποκρυσταλλώνουν παγκόσµιες αξίες κοινωνικής συµβίωσης και ειρηνικής προόδου που παραµένουν επίκαιρες.
Τα βιβλία του Εσέλ δεν είναι τα κατάλληλα εγχειρίδια για όλους τους αγανακτισµένους. Ο Εσέλ δεν θα συµφωνούσε µε µερικούς δικούς µας διανοουµένους, πολιτικούς, δηµοσιογράφους και ακτιβιστές ως προς τη διέξοδο από την κρίση. Αυτοί κατέφυγαν είτε στο σύνδροµο της διαρκώς διωκόµενης και αδικούµενης πατρίδας η οποία, αν αποµονωθεί, θα σωθεί είτε στο όραµα της βίαιης εξέγερσης το οποίο ακυρώθηκε µε την παράδοση των όπλων στη Βάρκιζα το 1945. Αντίθετα εκείνος, ο πιθανότατα πιο ηλικιωµένος µεταξύ όλων των ευρωπαίων αγανακτισµένων, παραµένει διεθνιστής και ειρηνιστής.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
