Μπορείς να ζήσεις χωρίς χρήµατα; Αν κάποιος σου κάνει µια τέτοια πρόταση, θα το θεωρήσεις σίγουρα αστείο, ίσως και άκοµψο πρόλογο για να σου ζητήσει κάτι άλλο, πιεστικό. Ο Μαρκ Μπόιλ, ένας νεαρός που δούλεψε ως επιχειρηµατίας, ακτιβιστής και οικολόγος, µέσα από σειρά λογικών σκέψεων κατέληξε ότι είναι εφικτό να ζήσει κάποιος χωρίς χρήµατα, και µάλιστα το επιχείρησε πετυχηµένα από τις 29 Νοεµβρίου 2008 – Παγκόσµια Ηµέρα Αντικαταναλωτισµού – ως τις 28 Νοεµβρίου 2009.
Το πείραµα Μπόιλ, το οποίο ονοµάστηκε Freeconomy, διαδόθηκε µέσα από το ∆ιαδίκτυο και σήµερα αποτελεί πηγή έµπνευσης πολλών νεαρών ανθρώπων. Στο βιβλίο του «Ο άφραγκος άνθρωπος» (Λιβάνης) ο Μαρκ Μπόιλ καταγράφει τις εµπειρίες του από αυτό το δύσκολο εγχείρηµα.
Μεγάλης σηµασίας για την επιτυχία του εγχειρήµατος ήταν η προετοιµασία για να αλλάξει τον τρόπο ζωής του. Προετοιµασία πνευµατική, σωµατική, ηθική. Ο Μαρκ Μπόιλ εµπνεύστηκε, όπως λέει, από τον Γκάντι και τη φιλοσοφία του. Το αγαπηµένο του σλόγκαν ήταν «γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσµο».
Τα βασικά ζητήµατα που είχε να επιλύσει ο Μπόιλ ήταν αυτά της κατοικίας, της ενέργειας, της τροφής, της ένδυσης και της µεταφοράς. Για κατοικία έβαλε µια αγγελία και ζητούσε δωρεάν οτιδήποτε µπορούσε να τον σκεπάσει, µια σκηνή, ένα κουβούκλιο, µια ξύλινη παράγκα. Ηταν τυχερός, µια γυναίκα τού δώρισε ένα παλιό τροχόσπιτο. Το τοποθέτησε έξω από το Μπρίστολ, κοντά σε µια φάρµα. Για τουαλέτα έφτιαξε µια δικής του έµπνευσης που κοµποστοποιούσε τα περιττώµατά του. Για κουζίνα έφτιαξε µία από ανακυκλωµένα υλικά. Για θερµάστρα είχε µια ιδιοκατασκευή ξυλόσοµπας και για µπανιέρα µια ηλιακή ντουσιέρα, η οποία βεβαίως τον χειµώνα είχε κάποια προβλήµατα. Ο Μπόιλ µάλιστα κατάργησε τα σαπούνια και σαπουνιζόταν µε διάφορα βότανα. Για να πλένει τα δόντια του χρησιµοποιούσε αρωµατικά φυτά µαζί µε τριµµένο κόκαλο σουπιάς. Παρέµενε, όπως είπε, εξαιρετικά καθαρός.
Το επόµενο µεγάλο πρότζεκτ ήταν η εξεύρεση τροφής. Ενας τρόπος ήταν η προµήθεια από τη φύση, καθώς στο διπλανό δάσος µπορούσε να βρει µήλα, µούρα και τσουκνίδες. Αλλος τρόπος ήταν η «αστική τροφοσυλλογή», δηλαδή από τα σκουπίδια των άλλων. Οι επιχειρήσεις και τα µπακάλικα πετάνε σωρούς ληγµένων ή πειραγµένων φαγητών που όµως µπορούν να χρησιµοποιηθούν. Ως και ένα κιβώτιο µε καλό κόκκινο κρασί ανακάλυψε µια µέρα στα σκουπίδια ο Μπόιλ. Τρίτη επιλογή ήταν να καλλιεργεί µόνος του ένα τµήµα της τροφής του, κάτι εξαιρετικά υγιεινό, και τελευταία επιλογή η ανταλλαγή τροφίµων έναντι µιας εργασίας που προσέφερε.
Για µεταφορά χρησιµοποιούσε συνήθως το ποδήλατο, αν και έπρεπε να εφευρίσκει τρόπους αντικατάστασης των φθαρµένων λάστιχων ή εξαρτηµάτων του ποδηλάτου. Για να ταξιδέψει τα Χριστούγεννα στο σπίτι των γονιών του στην Ιρλανδία, χρησιµοποίησε το οτοστόπ, έχοντας κατάλληλα προετοιµαστεί. Οσον αφορά την επικοινωνία, η φάρµα δίπλα στην οποία ζούσε και δούλευε εθελοντικά τού επέτρεπε να χρησιµοποιεί το τηλέφωνό της. Αν θέλεις να έχεις υπολογιστή και γνωρίζεις να κατασκευάσεις έναν µόνος σου, θα βρεις τα χρειαζούµενα µέσω του Freecycle, θα χρησιµοποιήσεις το ελεύθερο Linux και το Openoffice. Αλλιώς κάπου θα πρέπει να βρεις έναν υπολογιστή, οπότε και θα έχεις δωρεάν επικοινωνία µέσω Skype. Για χαρτί ο Μαρκ Μπόιλ χρησιµοποιούσε το πίσω µέρος από τις ταµειακές αποδείξεις που έβρισκε πεταµένες και έγραφε µε ένα στυλό που είχε µελάνι από µανιτάρια. Τέλος, για τη διασκέδασή του χρησιµοποιούσε τις ανταλλαγές βιβλίων, τις ελεύθερες θεατρικές, µουσικές ή χορευτικές παραστάσεις που έδιναν εναλλακτικά σχήµατα στον δρόµο, ενώ συµµετείχε και σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργάνωνε η κοινότητα του κοντινού του δήµου.
Το να ζεις αυτάρκης µόνος σου είναι µάλλον σήµερα «ουτοπία», λέει ο Μαρκ Μπόιλ, το να ζεις όµως αυτάρκης σε µια κοινότητα είναι απολύτως εφικτό. Το πείραµά του τον έπεισε ότι οι πιο σοβαρές δεξιότητες που χρειάζεται ο άνθρωπος είναι η σωµατική ευρωστία, η αυτοπειθαρχία, το γνήσιο ενδιαφέρον και ο σεβασµός για τον πλανήτη και τα άλλα πλάσµατα που ζουν πάνω σε αυτόν. Για τον Μπόιλ το πείραµα «ζωή χωρίς χρήµατα» του δίδαξε την αληθινή αξία των πραγµάτων. Και τον βοήθησε να καταλάβει ποιο είναι το κρίσιµο σηµείο της ανθρώπινης ιστορίας: δεν γίνεται να απολαµβάνουµε µια ζωή ευµάρειας στηριγµένη στην υψηλή τεχνολογία και από την άλλη να έχουµε καθαρό περιβάλλον. Πρέπει να επιλέξουµε ένα από τα δύο, γιατί πιθανόν σε λίγο δεν θα έχουµε κανένα από τα δύο.
Οι έξι βασικοί κανόνες του εγχειρήματος ήταν: 1.
2. Ο κανόνας του «φυσιολογικού». Δηλαδή να μην κάνει τίποτε παραπάνω από ό,τι σε μια φυσιολογική ροή ζωής. Π.χ., να μη δεχθεί να τραπεζώνεται από φίλους τρεις-τέσσερις φορές την εβδομάδα.
3. Ο κανόνας τού «χωρίς αντάλλαγμα». Αυτός είναι ένας βασικός κανόνας γενικότερος στη ζωή, ο οποίος προβλέπει ότι βοηθάς από μια εσωτερική ανάγκη κάποιον, χωρίς να περιμένεις αντάλλαγμα.
4. Ο κανόνας του σεβασμού των επιθυμιών του άλλου. Να υποστηρίζεις τα πιστεύω σου και τον εναλλακτικό τρόπο ζωής χωρίς να λοιδορείς το υπόλοιπο 99% του πληθυσμού που έχει επιλέξει το τυποποιημένο μοντέλο ζωής.
5. Ο κανόνας τού να ζεις χωρίς ορυκτά καύσιμα, τα οποία έτσι κι αλλιώς είναι πεπερασμένα πάνω στη Γη.
6. Ο νόμος της απαγόρευσης προπληρωμής λογαριασμών. Μην προπληρώνεις τα πάντα, ώστε να τα βρεις έτοιμα κατά τη διάρκεια της ζωής σου χωρίς χρήματα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
