Eνας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, ο Καρλ Γιάσπερς, ονόμασε την περίοδο από το 900 ως το 200 π.Χ. Αξονική Εποχή. Και αυτήν εξετάζει στο γοητευτικότατο βιβλίο της η Κάρεν Αρμστρονγκ, από τις κορυφαίες θρησκειολόγους της εποχής μας. Είναι ίσως η γονιμότερη περίοδος του ανθρώπινου πνεύματος, στην οποία δεσπόζουν φυσιογνωμίες και έργα που θα παρέμεναν αξεπέραστα. Γι΄ αυτό κι εκεί στρέφονται σήμερα ξανά οι άνθρωποι «αναζητώντας καθοδήγηση».Το βιβλίο δεν είναι απλή ιστορία των κύριων θρησκειών-συστημάτων τα οποία κυριάρχησαν επί σχεδόν επτά αιώνες, αλλά και ερμηνεία του φιλοσοφικού και πνευματικού περιεχομένου μιας περιόδου μεγάλων – και αξεπέραστων- καινοτομιών στη σκέψη, στην πολιτική και στη συμπεριφορά που μεταμόρφωσαν τον κόσμο. Οι στοχαστές της Αξονικής Εποχής αδιαφορούσαν για τον δογματισμό και τη μεταφυσική. Κάποιοι αρνούνταν ακόμη και να συζητήσουν περί θεολογίας, θεωρώντας μάλιστα ότι κάτι τέτοιο ήταν επιζήμιο. Δεν τους ενδιέφερε η πίστη αλλά η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη, το πώς θα περνούσε κανείς με τη ζωή και τις πράξεις του στο ανώτατο επίπεδό της. Η ηθική λοιπόν, όπως την αντιμετώπιζαν λ.χ. ο Σωκράτης, ο Κομφούκιος ή ο Βούδας, βρισκόταν στην καρδιά της πνευματικής ζωής. Στόχος τους, με άλλα λόγια, ήταν να προτείνουν έναν διαφορετικό τύπο ανθρώπου βασισμένου στη συμπόνια και απαλλαγμένου από τη μικρότητα, την κακία, την εγωπάθεια και τη βιαιότητα.
Ο Αρτουρ Σοπενχάουερ, ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους, έγραψε τον 19ο αιώνα ένα εγχειρίδιο επικράτησης έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου σε μια αντιπαράθεση. «Εριστική διαλεκτική» έγραψε ο ίδιος ο Σοπενχάουερ «είναι η τέχνη του να λογομαχεί κανείς- και να λογομαχεί με τέτοιον τρόπο ώστε να υπερασπίζεται επαρκώς τις θέσεις του, είτε έχει δίκιο είτε άδικο».
Προφασιζόμενος ότι διδάσκει τη «στρεψοδικία» (όπως χαρακτήρισε αργότερα τη ρητορική), στην πραγματικότητα δίδαξε πώς να την αναγνωρίζει κανείς και, κατ΄ επέκταση, πώς να την αντιμετωπίζει. Αυτό το δηκτικό μικρό έργο παραμένει ένα πολύτιμο εργαλείο για τον σκοπό αυτόν.
Μαθαίνουμε πώς οι μεγάλοι φιλόσοφοι τοποθετήθηκαν απέναντι στον έρωτα. Ο έρωτας κατά τον Πλάτωνα είναι η πύλη για την αιωνιότητα, ο Λουκρήτιος λέει πως αποτελεί θανάσιμη παγίδα, ο Κίρκεγκορ τον θεωρεί μια πρόκληση της ύπαρξης και ο Σοπενχάουερ μιλάει για ένα ύπουλο τέχνασμα του σεξουαλικού ενστίκτου. Η εμμονή του Σαρτρ με τον ποδόγυρο, η έλλειψη λίμπιντο του Καντ, οι αποτυχίες του Νίτσε με τα κορίτσια είναι αυτά που ο αναγνώστης θα βρει σ΄ αυτό το βιβλίο προκειμένου να σκεφθεί τα δικά του αισθήματα, σε μια διαδρομή από την Αρχαιότητα ως σήμερα.
Ξεκινώντας από την Πλατεία Πότσδαμ του Βερολίνου τον Οκτώβριο του 1990, ο συγγραφέας του βιβλίου επιχειρεί να καταδείξει πώς η γερμανική ενοποίηση οδήγησε σε έναν νέο ηγεμονισμό, που αποτελεί κυρίαρχη παράμετρο της έννοιας Ράιχ (αυτοκρατορία) και που, αυτή τη φορά, εκφράζεται με οικονομικούς όρους. Αυτό συνδέεται με τη σημερινή ελληνική παρακμή για την οποία η ελληνική ηγέτιδα τάξη έχει την πλήρη ευθύνη και δημιουργεί τελικά δύο αντίρροπες φυγόκεντρες τάσεις από το οικοδόμημα του κοινού νομίσματος: την τάση της Ελλάδας που με τις δημοσιονομικές της παθογένειες το κρατάει πίσω και εκείνη της Γερμανίας που, αντίθετα, το ωθεί σε μια πλεονασματικότητα, που όμως αρκετά κράτη της ευρωζώνης δεν μπορούν να παρακολουθήσουν.
Δημοσιογράφος σε μια από τις εγκυρότερες ευρωπαϊκές εφημερίδες, την ελβετική Νeue Ζurcher Ζeitung, και με μακρά πείρα στην Τουρκία, η συγγραφέας ανατέμνει το βαθύτερο τουρκικό πρόβλημα ταυτότητας. Πεδία της μελέτης της, η μετακεμαλική νοσταλγία για τον οθωμανικό κόσμο που κατισχύει σήμερα στην κυρίαρχη τουρκική ιδεολογία, ο απολογισμός του κεμαλισμού αλλά και της τριακονταετίας των πραξικοπημάτων, οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου Οζάλ, η σύγκρουση βαθέος κράτους και ισλαμιστικής εξουσίας, ο ρόλος του παρακράτους στη χώρα, αλλά και ο ρόλος των εθνικών μειονοτήτων και των θρησκευτικών και κοινωνικών επιρροών, που συνθέτουν μια εντυπωσιακά βαθιά ματιά στην Τουρκία τού σήμερα.
Μια από τις πιο σημαντικές μορφές της θεωρίας των διεθνών σχέσεων, ο γερμανός καθηγητής Χανς Μοργκεντάου που αναγκασμένος από την επικράτηση του Χίτλερ μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου συνδέθηκε κυρίως με τη μακρά θητεία του στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, θέτει, σε αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον έργο του, έναν στόχο: «να ερμηνεύσει την αδυναμία της κοινωνίας μας να κατανοήσει και να ανταποκριθεί στα πολιτικά προβλήματα που θέτει η εποχή μας, ιδίως στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων». Αντιμάχεται την πλήρη επικράτηση του «ορθού λόγου» στη δυτική σκέψη και αντιπροτείνει την ύπαρξη ενός ηθικού πλαισίου ως βάσης των διεθνών σχέσεων.
Γεννημένος στην Κίνα το 1929, ο συγγραφέας βρέθηκε στη Γαλλία από το 1948 και το 2002 έγινε το πρώτο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας με ασιατική καταγωγή. Στους Πέντε στοχασμούς για την ομορφιά συνθέτει τους δύο αυτούς κόσμους με αριστοτεχνική γραφή και σκέψη: την κινεζική παράδοση με τη δυτική αντίληψη, με σκοπό να καταδείξει ότι η συνειδητοποίηση της ομορφιάς με την καταλυτική παρέμβαση της ηθικής αποτελεί το βήμα για τη σωτηρία της ανθρωπότητας σε έναν κόσμο όπου βασιλεύει ο κυνισμός: «Η ομορφιά, σε αντίθεση με το κακό, βρίσκεται στους αντίποδες μιας πραγματικότητας που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
