«Είναι άσκοπο να γράφει κανείς τεράστια βιβλία αναπτύσσοντας σε 500 σελίδες µια ιδέα που µπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε πέντε λεπτά κουβέντας. Είναι προτιµότερο να προσποιείσαι ότι αυτά τα βιβλία ήδη υπάρχουν και να κάνεις µια σύνοψη ή κάποια σχόλια» υποστήριζε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες.
Είναι το πρώτο πράγµα που σκέφτεται κανείς διαβάζοντας το σύντοµο µυθιστόρηµα µε τίτλο «Ο ένοικος» (1989) όπου ο ισπανός συγγραφέας Χαβιέρ Θέρκας φαίνεται να έχει πετύχει µια καταπληκτική ισορροπία ανάµεσα στον λογοτεχνικό µινιµαλισµό, στη νοηµατική πυκνότητα και σε ένα είδος µυθοπλαστικού υπνωτισµού που αποζηµιώνει στο τέλος τον αναγνώστη.
Στο µυθιστόρηµα αυτό, στο επίπεδο της πλοκής δεν συµβαίνει απολύτως τίποτε το αξιοµνηµόνευτο. Τα γεγονότα από µόνα τους είναι µονότονα, ένας βαριεστηµένος και νωθρός φαύλος κύκλος που οι κοινοί θνητοί ονοµάζουν καθηµερινότητα.
«Τα πάντα επαναλαµβάνονται» συλλογιέται διαρκώς ο κεντρικός ήρωας Μάριο Ρότα, ο οποίος εργάζεται ως καθηγητής φωνολογίας σε ένα πανεπιστήµιο των µεσοδυτικών ΗΠΑ. Το ενδιαφέρον µας γι’ αυτόν αρχίζει ένα πρωί που βγαίνει για τρέξιµο και παθαίνει διάστρεµµα όταν, επιχειρώντας να κόψει δρόµο, πέφτει άσχηµα πάνω σε ένα παρτέρι µε ντάλιες.
Ο συγγραφέας στήνει αυτή την κακοτοπιά στον ήρωά του και προοδευτικά θολώνει τους διαδρόµους του µυαλού του µε δηλητηριώδη, εµµονικά παραισθησιογόνα. Τα συµπτώµατα της ψυχοπαθολογίας του όµως έρχεται να τα κουρδίσει ο Ντάνιελ Μπέρκοβιτς, ο καινούργιος γείτονας και συνάδελφός του, ο οποίος γίνεται άθελά του η αφορµή να χάσει ο Μάριο την επαφή µε την πραγµατικότητα.
Από τη στιγµή που ο Μάριο συναντά τον νέο «ένοικο» η µία κακοτυχία διαδέχεται την άλλη. Χάνει ένα µέρος του µισθού του, χάνει το γραφείο του στο πανεπιστήµιο (το οποίο αρχίζει να αµφισβητεί την ακαδηµαϊκή του επάρκεια) και ψυχανεµίζεται ότι θα χάσει και τη γυναίκα που (νοµίζει ότι) αγαπά.
Ο κόσµος του ήρωα είναι ένας κόσµος αβεβαιότητας και ανεξέλεγκτης αυτοκαταστροφής. Στην ουσία βιώνει ένα πολύ συγκεκριµένο είδος επίθεσης: νοµίζει ότι κάποιος έρχεται να εγκατασταθεί µέσα στην ίδια τη ζωή του και να τον εξαφανίσει. Βιώνει έναν εφιάλτη που κατασκεύασε ο ίδιος µε υλικά από την πιο ανασφαλή εκδοχή του εαυτού του.
«Είναι σαν καταδίκη, να θέλεις πάντα αυτό που δεν έχεις και να µη θέλεις ποτέ αυτό που έχεις». Ο Θέρκας εγκαλεί την πραγµατικότητα στη µυθοπλασία του λίγο προτού η τρέλα καταπιεί σαν µαύρη τρύπα τον ήρωά του. Η διάκριση αυτής της καθοριστικής στιγµής είναι η απόδειξη του ταλέντου του.
Γεννημένος το 1962 στο Ιμπαερνάντο της επαρχίας Κάθερες, ο Χαβιέρ Θέρκας ανήκει στην αφρόκρεμα της σύγχρονης ισπανικής λογοτεχνίας.
Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο έγραψε προτού πεθάνει ότι «ο Χαβιέρ Θέρκας είναι ένας από τους καλύτερους συγγραφείς που γράφουν στα ισπανικά». Τα βιβλία του συναντούν διεθνή απήχηση και έχουν αποσπάσει εγκωμιαστικά σχόλια από συγγραφείς όπως οι (νομπελίστες) Μάριο Βάργκας Λιόσα, Τζ. Μ. Κουτσί και Ντόρις Λέσινγκ.
Ο Τζορτζ Στάινερ έγραψε ότι βιβλία όπως οι «Στρατιώτες της Σαλαμίνας» (Πατάκης, 2001) θα έπρεπε να κατατάσσονται στα κλασικά έργα. Το εν λόγω μυθιστόρημα, που τον έκανε ευρύτερα γνωστό, έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 25 γλώσσες και κέρδισε το Independent Foreign Fiction Prize.
Από το 1989 ο Θέρκας εργάζεται ως καθηγητής Ισπανικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Χερόνα.
Στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης το μυθιστόρημά του «Η ταχύτητα του φωτός» (Πατάκης, 2005), ενώ αναμένουμε και το «Anatomia de un instante» (που ασχολείται με το αποτυχημένο πραξικόπημα του αρχισυνταγματάρχη Αντόνιο Τεχέρο το 1981) το οποίο τιμήθηκε το 2010 με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Ισπανίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
