Συμπληρώνονται σήμερα εκατό χρόνια από την ίδρυση ενός από τους ιστορικότερους εκδοτικούς οίκους της Ευρώπης, του γαλλικού Gallimard. Η ιδρυτική του πράξη ήταν ουσιαστικά η έκδοση μιας λογοτεχνικής επιθεώρησης, της Νouvelle Revue Fran aise, γνωστότερης περισσότερο με τα αρχικά της, ΝRF, της οποίας το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε την 1η Φεβρουαρίου 1909. Ανάμεσα στα μέλη της συντακτικής επιτροπής της ήταν ο Αντρέ Ζιντ και ο Ζακ Κοπό. Γρήγορα με την ομάδα αυτή συνεργάστηκε ως οικονομικός διαχειριστής ο Γκαστόν Γκαλιμάρ, παθιασμένος με τη λογοτεχνία αλλά και επιχειρηματικό πνεύμα, που ίδρυσε τον οίκο Gallimard, διατηρώντας όμως την εκδοτική φιλοσοφία τής ΝRF.

Αν αξίζει σήμερα να αναφερόμαστε στα εκατό χρόνια αυτού του εκδοτικού οίκου, ιδιαίτερα εδώ στην Ελλάδα όπου όπως ξέρουμε οι θεσμοί είναι τρομερά αβαθείς, είναι γιατί ο Gallimard είναι ένας από τους ελάχιστους εκδοτικούς οίκους μεγάλου μεγέθους που παραμένει ανεξάρτητος. Εχει 1.300 εργαζομένους, 300 εκατ. ευρώ ετήσιο κύκλο εργασιών και διευθύνεται από τα μέλη της ίδιας οικογένειας. Τον Γκαστόν διαδέχτηκε ο γιος του Κλοντ, τον Κλοντ ο γιος του Αντουάν. Η αδελφή του Αντουάν, Ιζαμπέλ Γκαλιμάρ, διευθύνει τον εκδοτικό οίκο Μercure de France, μία από τις θυγατρικές του Gallimard. Οι άλλες είναι οι εκδοτικοί οίκοι Deno l, ΡΟL και La Τable Ronde, τους οποίους ο Gallimard εξαγόρασε διαδοχικά προκειμένου να ανταγωνιστεί την πίεση των πολυεθνικών κολοσσών.

Η εκδοτική και οικονομική επιτυχία του Gallimard στηρίζεται σε δύο πόλους. Από τη μια πλευρά είναι οι εκδότες του, δηλαδή οι διευθυντές των διαφόρων σειρών, αυτοί που εντοπίζουν και επιλέγουν συγγραφείς και χειρόγραφα, αυτοί που έχουν τη «μύτη» να μυρίζονται τα ταλέντα, αυτοί που δημιουργούν τον κατάλογο Gallimard. Από την άλλη, οι πωλητές του εκδοτικού οίκου, δηλαδή αυτοί που παρουσιάζουν τα βιβλία στα βιβλιοπωλεία, που πείθουν τους βιβλιοπώλες. Είναι τόσο αφοσιωμένοι σ΄ αυτή τη δουλειά οι πωλητές του Gallimard ώστε έχουν τη φήμη του… killer. Φυσικά υπάρχει και τρίτος πόλος. Είναι ο ίδιος ο Αντουάν Γκαλιμάρ, ο οποίος όταν χρειαστεί λειτουργεί και ως λομπίστας για λογαριασμό όλου του εκδοτικού χώρου και των επαγγελμάτων του βιβλίου.

Μια από τις βασικές αρχές της εκδοτικής φιλοσοφίας του Gallimard είναι «καμία έκπτωση στην ποιότητα, καθόλου φαντεζίστικο μάρκετινγκ». Η σφραγίδα ΝRF είναι αρκετή για να πουληθεί και το πιο δύσκολο βιβλίο. Ο ίδιος ο Αντουάν Γκαλιμάρ πιστεύει ότι «ένας εκδοτικός οίκος πρέπει να είναι κερδοφόρος αλλά πριν απ΄ όλα οφείλει να συγκροτήσει έναν εκδοτικό κατάλογο χωρίς το άγχος των οικονομικών αποτελεσμάτων και της κίνησης της μετοχής του στο χρηματιστήριο. Πρέπει επίσης να μη φοβάται να εκδώσει ένα βιβλίο ή να σχεδιάσει μια σειρά γνωρίζοντας ότι μπορεί να μην έχει άμεση οικονομική ανταπόκριση». Δεν είναι τυχαίο ότι το 65% του ετήσιου τζίρου του οίκου προέρχεται από τον κατάλογό του: Προυστ, Σεντ-Εξυπερύ, Καμύ, Αραγκόν, Νιμιέ, Πολ Μοράν είναι μερικοί από τους συγγραφείς καταλόγου Gallimard των οποίων τα βιβλία έχουν διαρκή ζήτηση. Αλλά και οι μεγαλύτερες εκδοτικές επιτυχίες των τελευταίων χρόνων στη Γαλλία είναι Gallimard. Αρκεί να αναφέρουμε τα ονόματα του Τζόναθαν Λίτελ και της Μυριέλ Μπαρμπερί. Αλλά και το φετινό Νομπέλ Λογοτεχνίας, ο Ζαν-Μαρί Λε Κλεζιό, ανήκει στους «ιστορικούς» συγγραφείς του οίκου. Στην ιστορία υπάρχει όμως και ένας μάγος, μάλιστα Αγγλος. Είναι ο Χάρι Πότερ. Οι γαλλικές μεταφράσεις των φερώνυμων βιβλίων της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ «έφεραν» στον Gallimard 325 εκατ. ευρώ. Με αυτά τα χρήματα ο εκδοτικός οίκος μπόρεσε να εξαγοράσει τις συμμετοχές των εξωτερικών επενδυτών και να συνεχίσει, ακόμη πιο ανεξάρτητος, την πορεία του.

nbak@dolnet.gr