Το πρώτο κρούσμα πυρπόλησης βιβλίων σημειώθηκε στην Κίνα πριν από πολλούς αιώνες και αφορούσε ένα σύγγραμμα του Κομφούκιου. Ακολούθησαν οι δικοί μας πρόγονοι, οι αρχαίοι Αθηναίοι, που καταδίκασαν στον διά πυράς θάνατο το βλάσφημο, όπως έκριναν, πόνημα του Πρωταγόρα Περί θεών. Αλλά και ο Βιργίλιος επιλέγει να κάψει την Αινειάδα του, ώστε ο Αύγουστος να μη χρησιμοποιήσει το έπος για να ικανοποιήσει τις πολιτικές φιλοδοξίες του και να εδραιώσει τη μονοκρατορία του. Εκτοτε πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι της Ιστορίας και ως τις ναζιστικές πυρές της Νυρεμβέργης, όπου η κοινωνία των Αρείων εξαγνίστηκε από τα πνευματικά μιάσματα των αντιπάλων της, τύραννοι, δικτάτορες και σκοταδιστές κάθε λογής αλλά και φωτισμένες μορφές όπως ο Μέγας Αλέξανδρος επέλεξαν αυτόν τον τρόπο για να απαλλαγούν από ενοχλητικά κείμενα κριτικής και αμφισβήτησης της καθεστηκυίας τάξης. Μια προσεκτική μάλιστα μελέτη της Ιστορίας μάς αποδεικνύει πως η μέθοδος αυτή ήταν πολύ πιο προσφιλής στους ηγεμόνες και πολύ πιο διαδεδομένη απ΄ ό,τι πιστευόταν ως σήμερα.

Ειδικά ο γιος του Φιλίππου Β Δ
εμπλέκεται σε μια αρκετά σκοτεινή ιστορία. Κατά μία εκδοχή, όταν ο Αλέξανδρος κατέλυσε την αυτοκρατορία του Δαρείου, ζήτησε να αντιγραφούν στα ελληνικά πολλά βιβλία από τη βιβλιοθήκη του, με πρώτα εκείνα του Ζωροάστρη. Στη συνέχεια, όχι μόνο πυρπόλησε τα περσικά πρωτότυπα, μεταξύ των οποίων και η Αβέστα , αλλά διέταξε να θανατωθούν και όλοι εκείνοι για τους οποίους υπήρχε μια μικρή έστω υπόνοια ότι είχαν στην κατοχή τους τέτοια συγγράμματα. Οπως κι αν έχουν τα πράγματα, μας λέει ο Στάικος, αυτό που προσπάθησαν να καταδείξουν οι Πέρσες και οι διάδοχοι του οίκου των Σασανιδών με βάση αυτό το γεγονός είναι ότι ο ελληνικός πολιτισμός στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην περσική πνευματική παράδοση και τα στοιχεία καταστράφηκαν για να μην υπάρχουν αποδείξεις του πραγματικού περιεχομένου που θησαυριζόταν στα πολυάριθμα βιβλία- για δώδεκα χιλιάδες τόμους κάνει λόγο ο μύθος – της Αβέστας.

Και στο Βυζάντιο
Να όμως που τη σκυτάλη τώρα παίρνει το Βυζάντιο. Στο στόχαστρο αυτή τη φορά τα χαρακτηριζόμενα ως αιρετικά βιβλία. Ειδικά τα βιβλία των Ιουδαίων και των Σαμαρειτών, αλλά και εκείνα των «Ελλήνων» ή «Εθνικών» που επιδιώκουν να αναστήσουν τον πολυθεϊσμό. Η πυρπόληση τέτοιων βιβλίων από επίσημους κρατικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ως πράξη αναθεματική έχει τις ρίζες της στους μεγάλους διωγμούς που εξαπέλυσαν οι ρωμαίοι αυτοκράτορες Δέκιος και Διοκλητιανός. Ο τελευταίος μάλιστα είχε επιβάλει το 330 τη δήμευση όλων των ιερών βιβλίων. Οι πρώτοι που κηρύχθηκαν «εκτός νόμου» ήταν οι μανιχαίοι και οι μεν ιερείς μαζί με τα βιβλία τους ρίχτηκαν στην πυρά, οι δε οπαδοί τους θανατώθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, που οραματίστηκε ένα κράτος καθολικά χριστιανικό και απόλυτα δογματικό, πλήρωσε τους Εθνικούς και τους λογής αιρετικούς με το ίδιο νόμισμα. Η ποινή για άτομα που φύλαγαν συγγράμματα του Αρείου και δεν τα είχαν καταστρέψει ήταν θάνατος. Οι διώξεις συγγραφέων και οι πυρπολήσεις βιβλίων συνεχίστηκαν σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της χιλιόχρονης ορθόδοξης αυτοκρατορίας, μάλιστα κατά τον Προκόπιο ο Ιουστινιανός ως έσχατο μέτρο υιοθέτησε την κατάργηση των συντάξεων για γιατρούς και καθηγητές, καταδικάζοντάς τους στον μαρασμό και στη λησμονιά.

Καύσιμη ύλη στα χαμάμ!
Στον μουσουλμανικό κόσμο η αρχαιότερη σωζόμενη αναγραφή πυρπόλησης βιβλίων, από τον εμίρη Αμρ κατ΄ εντολήν του χαλίφη Ομάρ, χρονολογείται από τα τέλη του 12ου αιώνα ή από τις αρχές του 13ου αιώνα. Ο Ομάρ μάλιστα τον συμβούλεψε να μοιράσει τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη της Βαγδάτης στα 4.000 δημόσια λουτρά ως… καύσιμο, γιατί το Κοράνι κάλυπτε και με το παραπάνω όλη αυτή τη γνώση. Μάλιστα ο μύθος λέει πως χρειάστηκαν 6 ολόκληροι μήνες για να αποτεφρωθούν όλα τα βιβλία. Η Ιερά Εξέταση κυνήγησε με μανία τα βιβλία, βάζοντας στο στόχαστρο διάνοιες τέτοιας εμβέλειας όπως ο Γαλιλαίος. Μετά την αποκήρυξη της θεωρίας του από τον ίδιο, προκειμένου να σώσει τη ζωή του από τις φλόγες της Εξέτασης, ο γιος του Βιτσέντζο, εμφορούμενος από φανατισμό και τυφλή πίστη στις επιταγές της Καθολικής Εκκλησίας, έκαψε τα γραπτά και τα βιβλία του Γαλιλαίου για να σώσει, όπως έλεγε, την ψυχή του από τα αιώνια μαρτύρια.