«Αρκετές οι επιστολές των αναγνωστών, αρκετά και τα θέματα που θίγουν. Σε ορισμένες, μάλιστα, από αυτές οφείλω οπωσδήποτε μια απάντηση ή ένα σχόλιο, καθώς έχει περάσει ήδη αρκετός καιρός αφότου έλαβα το αντίστοιχο e-mail.
Ξεκινώντας, λοιπόν, από τη σχετικά πρόσφατη «απορία» μου για το πώς θα πρέπει ή πώς θα μπορούσε να λέγεται η γυναίκα του Αραβα, ο φίλος της στήλης αλλά και εμπειρότατος μεταφραστής Νίκος Λίγγρης προτείνει τον τύπο Αραβίνα, επικαλούμενος αφενός την αναλογία με τον αράπη (ο οποίος «βγαίνει», ασφαλώς, από τον Αραβα) και την αραπίνα, και αφετέρου στίχο από τον Θάνατο του Διγενή όπου αναφέρεται «Της Αραβίνας τα βουνά, της Σύρας τα λαγκάδια». Θα μπορούσε να είναι κι αυτή «μια κάποια λύση», όπως ενδεχομένως και το Αράβισσα, υπέρ του οποίου επιχειρηματολογεί ο αναγνώστης Θάνος Κονδύλης, επικαλούμενος σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο του Ιώβ: «… λαβών δε γυναίκαν Αράβισσα, γεννά υιόν…» (μβ’, 12-22).
Πολύ σωστά η αναγνώστρια της στήλης Νένα Ρήγα επισημαίνει ότι βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με τον αδόκιμο όρο δημοφιλία. Πρόσφατα μάλιστα, λόγω των εκλογών και της φυσιολογικής έξαρσης των δημοσκοπήσεων, η συγκεκριμένη έκφραση «έδωσε και πήρε». Ενας πολιτικός, καλλιτέχνης, κ.λπ. μπορεί να είναι πράγματι δημοφιλής, αλλά αυτό δεν σημαίνει και ότι έχει δημοφιλία. Αν κάτι κινείται σε υψηλά επίπεδα ή συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά, αυτό είναι η δημοτικότητά του. Αλλωστε, κατ’ αναλογία με τα αστυφιλία, ζωοφιλία, νεκροφιλία, κοπροφιλία, τα οποία δηλώνουν αυτόν που αγαπά τα ζώα ή τη ζωή στην πόλη, καθώς και αυτόν του οποίου η σεξουαλική ενεργοποίηση προϋποθέτει νεκρή ερωτική σύντροφο ή… περιττώματα, αν υπήρχε η λέξη δημοφιλία/λαοφιλία, θα έπρεπε να σημαίνει όχι εκείνον που τον εκτιμά ο δήμος/λαός, αλλά εκείνον ο οποίος αγαπά ιδιαίτερα τον δήμο/λαό.
Αλλά και η έκφραση κενός περιεχομένου, της οποίας την «κακοποίηση» (λόγος κενού περιεχομένου) είχα σαρκάσει σε παλαιότερο Υπο-γλώσσιο, είναι πλεοναστική, όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο αναγνώστης Βασίλης Μούγιος. Αν ο λόγος του πολιτικού A ή του συγγραφέα B είναι κενός, είναι προφανώς κενός περιεχομένου, αφού δεν θα μπορούσε βέβαια να είναι κενός από κάτι άλλο. Εν ολίγοις, η λέξη «περιεχομένου» είναι περιττή στη συγκεκριμένη έκφραση/διατύπωση, αφού το «ο λόγος του είναι κενός» αρκεί.
Τελευταίο αλλά όχι αμελητέο, αρκετοί αναγνώστες με έχουν ρωτήσει κατά καιρούς για το αν το αφορά το είναι σωστό, ή πρέπει να λέμε και να γράφουμε αφορά στο. Ασφαλώς πιο σωστό με όρους αρχαίας ελληνικής σύνταξης είναι το αφορά εις…, και επομένως το αφορά στο. Ωστόσο, νομίζω ότι η χρήση στη νεοελληνική κοινή του τύπου αφορά στο αποτελεί μάλλον μια ακόμη έκφανση και εκδοχή ενός φαινομένου στο οποίο επανειλημμένα έχω αναφερθεί αποκαλώντας το νεολογιοτατισμό. Δίχως, λοιπόν, να είναι ασφαλώς λάθος το αφορά στο, νομίζω ότι ο τύπος αφορά το είναι απολύτως επαρκής. Αλλωστε, αν θέλαμε να παραμείνουμε πιστοί στην αρχαιοελληνική/λόγια σύνταξη, θα έπρεπε να λέμε: «Αυτό είναι δικό μου θέμα· δεν αφορά σ’ εσένα». Με λίγα λόγια, υπάρχουν ασφαλώς αρκετοί που, καλή τη πίστη, χρησιμοποιούν τον τύπο αφορά στο γιατί πιστεύουν ότι αυτό είναι το σωστό (ή έστω, το πιο σωστό). Υπάρχουν, όμως, και ουκ ολίγοι που και σε αυτή την περίπτωση, όπως και σε άλλες, θέλουν να πουλήσουν γλωσσικά καθρεφτάκια. Κατά τα άλλα, αφού όπως ήδη ανέφερα και οι δύο τύποι είναι σωστοί, το ζήτημα αφορά κυρίως τις (στις) γλωσσικές -και όχι μόνο- προτιμήσεις και «συμπάθειες» του καθένα.»
Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική θυρίδα achpappas@hotmail.com
