«Εγραφα πριν από μερικούς μήνες για την «απατηλή λάμψη της λογιοσύνης», και ειδικότερα για το φαινόμενο του «νεογενικισμού». Με άλλα λόγια, για την τάση άλογης όσο και αδικαιολόγητης χρήσης της γενικής, σε μια εξεζητημένη προσπάθεια να επιδειχθεί κομψοέπεια μέσω νεοκαθαρευουσιάνικων εκφράσεων, οι οποίες συχνά δεν απέχουν πολύ από «ελληνικούρες» σε σατιρικά κείμενα του Μποστ ή σε παλιές ελληνικές ταινίες με τη Δέσποινα Στυλιανοπούλου στο ρόλο της υπηρέτριας.
Εκανα λόγο λοιπόν τότε, θέλοντας να χαρακτηρίσω το συγκεκριμένο φαινόμενο, για αρχοντοχωριατισμό, βλαχοδημαρχισμό και νεολογιοτατισμό (γλωσσικό, πάντα) ενώ παράλληλα υποστήριζα πως η γενική είναι «ύπουλη» πτώση και πως, λόγω ακριβώς του ευαίσθητου χαρακτήρα της, θέλει επιδέξιους… χρήστες της γλώσσας.
Οσα έχουν υποπέσει έκτοτε στην αντίληψή μου έρχονται, δυστυχώς, να επιβεβαιώσουν τους χειρότερους φόβους μου, καθώς το φαινόμενο δείχνει να προσβάλλει όχι μόνο νεαρούς δημοσιογράφους, αλλά και γενικότερα τα MME, έντυπα και ηλεκτρονικά. Μέσα στις τελευταίες μόνο εβδομάδες λοιπόν πρόλαβα να διαβάσω ή να ακούσω ότι «της ομιλίας θα ακολουθήσει συναυλία» ή ότι έφτασε «στο 4,5% η ανάπτυξη χάριν των εξαγωγών». Μάλιστα, ειδικά αυτές οι διατυπώσεις (γιατί έπονται και χειρότερες), προέρχονται όλες από εφημερίδες που συνήθως αποκαλούνται «ιστορικές» και θεωρούνται, κατά τεκμήριο, «έγκυρες».
Αγχωμένος, λοιπόν, ο νεαρός δημοσιογράφος να επιδείξει «ευρύτητα γλωσσικών οριζόντων» και έχοντας διαβάσει ότι «της ομιλίας θα προηγηθεί (ή έπεται) συναυλία» σπεύδει να μεταφέρει την ίδια σύνταξη και στη δική του διατύπωση, παραβλέποντας ή αγνοώντας ότι τα ρήματα ακολουθώ και έπομαι/προηγούμαι δεν συντάσσονται με τον ίδιο τρόπο. Οσο για την απλούστατη και επαρκέστατη διατύπωση «μετά την ομιλία θα ακολουθήσει συναυλία», ούτε καν διανοείται να τη χρησιμοποιήσει, προφανώς ως υπερβολικά πεζή, κοινότοπη και τετριμμένη. Ο ίδιος αυτός γλωσσικός σουσουδισμός, που θεωρεί très banal οποιαδήποτε φράση δεν περιλαμβάνει μία τουλάχιστον γενική, είναι άλλωστε και η αιτία που άλλος δημοσιογράφος μπερδεύει το απλούστατο χάρη (ή χάρις, πιο σωστά) στις εξαγωγές (=λόγω των, εξαιτίας των) με το χάριν (=για χάρη, προς όφελος) των εξαγωγών, στερώντας έτσι από το κείμενό του οποιαδήποτε… χάρη θα μπορούσε αυτό να έχει.
Οσο για τα χειρότερα, τα οποία ήδη υπαινίχθηκα, αυτά περιλαμβάνουν φράσεις όπως «ο Αρης υπολείπεται επτά πόντων του Ολυμπιακού», «του κατά καιρού αρθρογραφούντος», «θερμοκρασίες κάτω του μηδενός στη Μακεδονία» (αυτό, για το οποίο έχω ξαναγράψει, επαναλαμβάνεται σταθερά) ή ακόμη και ότι «η συνάντηση θα γίνει στις 3 μετά μεσημβρίας»!
Εσχατο αλλά όχι αμελητέο. Είχα διαβάσει ή ακούσει παλαιότερα για «τα βραβεία του περιοδικού Αθηνοράματος», «τα cd του περιοδικού Ταχυδρόμου», «το ένθετο της εφημερίδας Εθνους» κ.λπ., αντί βέβαια του ορθού «τα βραβεία του περιοδικού Αθηνόραμα» (ή έστω «του Αθηνοράματος»), «τα cd του περιοδικού Ταχυδρόμος» (ή έστω «του Ταχυδρόμου») ή «το ένθετο της εφημερίδας Εθνος» (ή έστω «του Εθνους»). Πρόσφατα όμως αυτό που άκουσα στην τηλεόραση νομίζω ότι ξεπερνάει όλα τα προηγούμενα παραδείγματα της ιδιότυπης αυτής σύνταξης, στην οποία μόλις αναφέρθηκα. Κατά τη ροή τηλεοπτικής εκπομπής, ο παρουσιαστής διέκοψε τον συνομιλητή του, ζητώντας την κατανόησή του και προσθέτοντας: «Πάμε, όμως, να δούμε τα αποτελέσματα του Πάμε στοιχήματος» (το παμεστοίχημα/του παμεστοιχήματος, προφανώς· όπως το δυστύχημα/του δυστυχήματος).
Ατιμη γενική, πλανεύτρα εσύ πτώση! Πόσα και πόσα εγκλήματα έχουν γίνει – και πόσα ακόμη θα γίνουν – στο όνομά σου ή για χάρη σου!
Και μια ταπεινή συμβουλή προς όσους απερίσκεπτα υποκύπτουν στα θέλγητρα της γενικής: «Την γενικήν πολλοί ηγάπησαν· εκείνον που την χρησιμοποιεί αλόγιστα, τελικώς ουδείς»! Ή αλλιώς, δυσπιστείτε σε όσους προσπαθούν να σας πουλήσουν για χρυσάφι (γλωσσικές) χάντρες και (γλωσσικά) καθρεφτάκια.»
Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική θυρίδα achpappas@hotmail.com
