«Ο αείμνηστος Ηλίας Ηλιού μεταξύ άλλων χαριτωμένων είχε πει και το γνωστό «όσο περισσότερο συσκέπτεται η αριστερά, τόσο λιγότερο σκέπτεται» (ή, κατ’ άλλους, «η αριστερά συσκέπτεται για να μη σκέπτεται»). Ο ίδιος, λοιπόν, χρησιμοποιούσε χιουμοριστικά και την ευρηματική απειλή «θα σε συνεδριάσω», προσθέτοντας μάλιστα επεξηγηματικά ότι η αριστερά – της οποίας τα πάθη αλλά και τα αμαρτήματα, όπως αυτό των ατέρμονων συνεδριάσεων, γνώριζε πολύ καλά από πρώτο χέρι – «τείνει να μετατρέψει το ρήμα συνεδριάζω από αμετάβατο σε μεταβατικό».


Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στις μέρες μας και με το πολύπαθο ρήμα διαρρέω, το οποίο μετά μανίας χρησιμοποιείται με την έννοια του διοχετεύω/κυκλοφορώ μια φήμη/πληροφορία. Ετσι λοιπόν, ο υπουργός Α «διαρρέει ότι», «διέρρευσε την πληροφορία ότι» ή «έκανε τη διαρροή», αντί για το «η πληροφορία διέρρευσε» ή «η διαρροή έγινε» από τον υπουργό Α. Τόσο εκτεταμένη είναι, μάλιστα, στις μέρες μας η χρήση του συγκεκριμένου ρήματος – λόγω, προφανώς, του αυξημένου ρόλου που διαδραματίζουν τα ΜΜΕ και επομένως και οι διαρροές -, ώστε συχνά ακόμη και επαρκείς χειριστές της γλώσσας δεν αποφεύγουν τον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν το διαρρέω σαν μεταβατικό ρήμα, προσθέτοντας απλώς εισαγωγικά και δηλώνοντας έτσι εμμέσως ότι, ναι, το ξέρουμε, είναι λάθος, αλλά βολεύει.


Και άλλα όμως ρήματα διεκδικούν σήμερα ανάλογη μεταχείριση με εκείνη του διαρρέω, ζητώντας επίμονα να μετατραπούν σε μεταβατικά. Για παράδειγμα, όλο και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό έχουμε διατυπώσεις του τύπου «το πρόγραμμά μας είναι καλό, αλλά το θέμα είναι να το επικοινωνήσουμε στον κόσμο», κ.ο.κ. Βλέπετε, όπως τα διαρρέω/διαρροή, έτσι και τα επικοινωνώ/επικοινωνία είναι από τις κατ’ εξοχήν λέξεις-κλειδιά (ή μήπως, καραμέλες;) της εποχής μας, εξ ου και η από κάθε άποψη κατάχρησή τους.


Λιγότερο ίσως της μόδας, αλλά πάντως αρκετά συνηθισμένα στον γραπτό ή στον προφορικό λόγο, είναι και ορισμένα άλλα ρήματα, επίσης θύματα της τάσης να μετατρέπονται αυθαιρέτως σε μεταβατικά. Για παράδειγμα, άκουγα προ ημερών πολιτικό από τους αγαπημένους των ΜΜΕ να δηλώνει προς τους συνομιλητές του με αγγλοσαξονική ψυχραιμία και προβαρισμένη στον καθρέφτη νηφαλιότητα: «Φοβούμαι ότι έτσι διολισθαίνουμε τη συζήτηση προς λάθος κατεύθυνση», ενώ άλλος συνομιλητής στην ίδια συζήτηση (ή μήπως άλλη; δεν θυμάμαι· άλλωστε, μοιάζουν όλες τόσο μεταξύ τους) υπογράμμιζε ότι «η κατάσταση ελλοχεύει κινδύνους». Προφανώς τα αφτιά των φίλων μας πολιτικών άρπαξαν κάπου τις φράσεις «η συζήτηση διολισθαίνει» ή «ελλοχεύουν κίνδυνοι», οπότε γιατί, σου λένε, να μη διολισθήσω κι εγώ τη συζήτηση – η οποία αλλιώς ελλοχεύει τον κίνδυνο να πιαστώ αδιάβαστος – προς τα εκεί που θέλω;


Με ανάλογο άλλωστε τρόπο και με τον γνωστό οίστρο της μεταπολίτευσης, σε ηρωικές συνεδριάσεις της δεκαετίας του 1970 ο σύντροφος Χ κατηγορούσε τον σύντροφο Ψ ότι επιδίδεται στο γνωστό κόλπο «να τραβάς την άποψη του άλλου στην ακραία της συνέπεια, ώστε να τη χρεοκοπήσεις» ή ακόμη και τον απειλούσε «θα μιλήσω με τέτοιον τρόπο στη συνέλευση, ώστε θα χρεοκοπήσω την άποψή σου».


Θα μπορούσαμε λοιπόν να συνοψίσουμε λέγοντας ότι, αφού πρώτα διαρρεύσω την πληροφορία, θα φροντίσω εν συνεχεία να σε συνεδριάσω, προσπαθώντας μάλιστα στη συνεδρίαση να διολισθήσω τη συζήτηση προς τα εκεί που θέλω, ώστε να σου χρεοκοπήσω την άποψη.


Σε σύγκριση πάντως με όλα αυτά τα περιδιαγραμμάτου μαργαριτάρια, ομολογώ ότι προτιμώ την εναγώνια όσο και ευρηματική έκκληση των ποδοσφαιρόφιλων προς τον διαιτητή. Βλέποντας να πλησιάζει το 90ό λεπτό και την ομάδα τους να κερδίζει με 1-0 δίχως να αποδίδει ιδιαίτερα καλά, αντί της ορθής αλλά κάπως ουδέτερης υπόδειξης «έληξε», προτιμούν την πιο επιτακτική αλλά και δραματική κραυγή: «Λήξ’ το, ρε».»


Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική θυρίδα achpappas@hotmail.com