‘ Εδώ και αρκετά χρόνια, και με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα θα έλεγα, ακούω και βλέπω να προτάσσεται το επίθετο -ή μάλλον, η μετοχή- μαχόμενος/η πριν από διάφορα επαγγέλματα. Μάλιστα, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που τείνει να γίνει ο κανόνας, να μη λείπει δηλαδή σχεδόν ποτέ όταν αναφέρεται το συγκεκριμένο επάγγελμα. Πάντα λοιπόν -ή σχεδόν πάντα- οι δικηγόροι, οι εκπαιδευτικοί ή οι δημοσιογράφοι είναι μαχόμενοι, όπως επίσης η δικηγορία και η δημοσιογραφία που ασκούν είναι μαχόμενες. Τώρα, αν με ρωτήσετε σε τι ακριβώς έγκειται η μάχη που δίνουν οι συγκεκριμένοι κλάδοι ή εναντίον τίνος μάχονται, θα σας γελάσω. Ωραία πάντως ακούγονται όλα αυτά (και κυρίως ηρωικά), οπότε κανείς δεν δείχνει διατεθειμένος να αμφισβητήσει, και πολύ περισσότερο να αποποιηθεί, τον σχετικό χαρακτηρισμό. Είναι κάπως σαν το «ο αγωνιστής» που συνοδεύει πια εξ ορισμού και αυτοδικαίως οποιονδήποτε, οποτεδήποτε και καθ’ οιονδήποτε τρόπο ανακατεύτηκε με την πολιτική, παρόλο ότι συχνά παραμένει άγνωστο ή δείχνει να θεωρείται δευτερεύον για ποιο ακριβώς πράγμα αγωνίστηκε και εναντίον τίνος.


Οσο για το τι τελικά δηλώνει ουσιαστικά το μαχόμενος, ασφαλώς τίποτε άλλο από αυτό που πολύ απλά θα λέγαμε «εν ενεργεία» -σε αντιδιαστολή κατά βάση προς τον συνταξιούχο (δικηγόρο, εκπαιδευτικό ή οτιδήποτε άλλο). Αν πάντως συνεχιστεί αυτή η τάση ανέξοδης και απλόχερης απονομής παρόμοιων «τίτλων», προβλέπω σε λίγα χρόνια να γίνεται λόγος για «μαχόμενο ζαχαροπλάστη», «μαχόμενη κομμώτρια», «μαχόμενο ταξιτζή», «μαχόμενο υδραυλικό» ή «μαχόμενο υπάλληλο της ΔΕΗ», με την έννοια (και μόνο) αυτών που εργάζονται στον συγκεκριμένο κλάδο και δεν έχουν πάρει ακόμη σύνταξη.


Μια άλλη κοινοτοπία, στην οποία κατεξοχήν αρέσκονται οι δημόσιοι άνδρες, τα ΜΜΕ, αλλά συχνά και απλοί πολίτες, είναι η φράση «ζούμε σε μεταβατική εποχή», ή «η περίοδος που διανύουμε είναι μεταβατική». Με εξαίρεση, όμως, ορισμένες πολύ ειδικές ιστορικές περιόδους και στιγμές που πράγματι θα μπορούσαν να «διεκδικήσουν» αυτή την ιδιότητα, όλες -μα όλες- οι εποχές, οι περίοδοι, οι φάσεις και οι στιγμές της Ιστορίας ήταν και είναι μεταβατικές. Με άλλα λόγια, κάθε περίοδος και κάθε στιγμή συνιστά ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ μιας προηγούμενης και μιας επόμενης. Ενίοτε, μάλιστα, η ρήση του Λένιν «το παλιό έχει πεθάνει και το καινούργιο δεν έχει γεννηθεί ακόμη» (η οποία, εν πάση περιπτώσει, αναφερόταν σε μια από τις λίγες ιστορικές στιγμές οπότε πράγματι θα μπορούσε να πει κανείς ότι ίσχυε κάτι τέτοιο) χρησιμοποιείται με περισσή ευκολία για να υποδηλώσει το πολύ απλό όσο και πεζό γεγονός ότι βρισκόμαστε καθ’ οδόν από την κατάσταση α στην κατάσταση β, κάτι που ισχύει αυτονόητα σε όλες τις στιγμές και σε όλες τις εποχές.


Οσο για το λόγο για τον οποίο η συγκεκριμένη έκφραση χρησιμοποιείται με τέτοιο πάθος, η απάντηση φοβάμαι πως είναι επειδή έτσι ακούγεται πιο εντυπωσιακό ή βαρύγδουπο ό,τι προηγείται ή ακολουθεί. Ισως όμως, και επειδή μάς έρχεται ασυναίσθητα στο μυαλό. Με άλλα λόγια, επειδή λειτουργεί όπως οφείλει να λειτουργεί κάθε καλή κοινοτοπία, κάθε καλό στερεότυπο και κλισέ: δεν απαιτεί ιδιαίτερη σκέψη ή κρίση από εκείνον που την/το εκστομίζει, αλλά και δεν υπάρχει κανένας «κίνδυνος» να ταράξει τη μακαριότητα του ακροατηρίου ή του αναγνωστικού κοινού ξενίζοντάς το έστω και στο ελάχιστο.


Υ.Γ. Σε ό,τι αφορά την προτροπή ορισμένων αναγνωστών να εκδοθούν τα Υπο-γλώσσια ώστε να μην αναγκάζονται να τα κόβουν και να τα αρχειοθετούν (Ι am highly honoured, που λένε και στο γνωστό χωριό), ήδη βρίσκεται στα σκαριά η έκδοση ενός πρώτου τομίδιου.’


Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική θυρίδα achpappas@hotmail.com