‘ Μετά από μια μικρή όσο και αναγκαία παρένθεση για να σχολιάσω ορισμένα e-mail που είχα λάβει, επανέρχομαι σήμερα στο θέμα των κάθε λογής κοινοτοπιών και στερεοτύπων, το οποίο θα με απασχολήσει και στα επόμενα δύο Υπο-γλώσσια.
Εδώ και μερικά χρόνια, παρατηρείται μια «βίαιη εισβολή» του ρήματος βιώνω και των παραγώγων του στη νεοελληνική γλώσσα. Ετσι, είτε μιλάει κανείς στο φίλο του και στην παρέα του, είτε στα ΜΜΕ, ακούμε: «βίωσα πολύ έντονα τη νέα κατάσταση», «κρίνοντας το θέμα βιωματικά, θα μπορούσα να πω ότι…», «βιώνοντας καθημερινά την απόρριψη, ήταν φυσικό…», «η σχέση μου με τη μουσική είναι βιωματική», ή ακόμη και: «Εμένα θα μου πεις για την ακρίβεια; Εγώ τη βιώνω καθημερινά στο σούπερ μάρκετ».
Τι να πει κανείς; Φαίνεται ότι η χρήση του συγκεκριμένου ρήματος και των παραγώγων του θεωρείται ότι προσδίδει γλαφυρότητα, εκφραστικότητα και βαρύτητα -αν όχι και ποιητικότητα- στο λόγο, προφορικό ή γραπτό. Και μια ειδικότερη επισήμανση: το γεγονός ότι παρόμοιες «βιωματικές» παρλαπίπες έλκουν εν πολλοίς την καταγωγή τους από τηλεοπτικές εκπομπές με «κοινωνικό» / «ψυχολογικό» χαρακτήρα και γυναικείο κυρίως κοινό, εξηγεί ίσως και το γεγονός ότι ο γυναικείος λόγος είναι εκείνος που κατεξοχήν βρίθει παρόμοιων «βιωμάτων».
Στους ίδιους λίγο-πολύ κύκλους όπου συναντάμε κατά κόρον τα «βιώματος σημαντικά», κυκλοφορεί ευρύτατα και η λέξη χημεία. Οχι βέβαια η χημεία ως επιστήμη, αλλά με την έννοια της χημικής ένωσης, του χημικού τύπου, του μείγματος στοιχείων ή ανθρώπων. Ξεκινώντας από τη φράση της Πόπης «η σχέση μου με τον Μπάμπη βασίζεται στην καλή χημεία» ή «με τον Πέτρο δεν μας πέτυχε η χημεία» και περνώντας από την «καλή χημεία που χαρακτηρίζει την ομάδα μπάσκετ του Ηρακλή» ή τον προπονητή της Δόξας Δράμας που «δοκιμάζει μια νέα χημεία στην ομάδα», δεν αργήσαμε να φτάσουμε στην «κυβέρνηση που πάσχει ως προς τη χημεία της» ή «στην κακή (sic) χημεία μεταξύ του πιανίστα Χ και της ορχήστρας Ψ». Ακόμη, λοιπόν, και αν η λέξη είχε μια κάποια χάρη ή πρωτοτυπία όταν πρωτοειπώθηκε, η κατάχρησή της (όπως, άλλωστε, συμβαίνει και με όλα τα κλισέ) είχε ως αποτέλεσμα να εξαντληθεί σύντομα η όποια ευρηματικότητα ή τσαχπινιά τη διέκρινε -αν τη διέκρινε.
Τέλος, ανάλογη δυσφορία μού προκαλεί -και ελπίζω να μην είμαι ο μόνος- και η κακόηχη, αξιωματική και δασκαλίστικη έκφραση σε πληροφορώ, που συχνά προτάσσεται σε κάθε είδους δηλώσεις ή και απλές φράσεις. Εχουμε έτσι διατυπώσεις όπως: «σε πληροφορώ ότι ο Ολυμπιακός είναι φέτος πολύ ανώτερος από πέρυσι», «σε πληροφορώ ότι καταλαβαίνω πού το πας» ή «σε πληροφορώ πως το Χρηματιστήριο θα ανέβει». Τέτοιος καταιγισμός πληροφοριών, πληροφόρησης και πληροφοριοδοτών/τριών! Προς μεγάλη μου, λοιπόν, ικανοποίηση άκουσα προ καιρού φίλο που διακρίνεται εξίσου για το χιούμορ του όσο και για το ορθό γλωσσικό του αισθητήριο να λέει ειρωνικά σε νεαρή ξερόλα, η οποία χρησιμοποιούσε για πολλοστή φορά το σε πληροφορώ: «Καλή μου κοπέλα, ούτε εγώ είμαι τόσο απληροφόρητος όσο φαντάζεσαι, ούτε εσύ το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να με πληροφορήσει».
Ομως, περισσότερα κλισέ την επόμενη Κυριακή.
Υ.Γ. Αφού πρώτα ευχαριστήσω για μια ακόμη φορά όλους και όλες που μου στέλνουν e-mail, μια αναγκαία διευκρίνιση: Δεν είναι δυνατόν η στήλη να απαντά σε όλα τα ερωτήματα και σε όλους τους προβληματισμούς των καθ’ όλα αγαπητών αναγνωστών, πολλώ μάλλον όταν ο χώρος της είναι περιορισμένος και οι επιστολές περιλαμβάνουν από το αίτημα να επιμεληθώ επισυναπτόμενο κείμενο έως το να εκφέρω γνώμη για τον Κρατύλο του Πλάτωνα! Ευχαριστώ πολύ για τα κομπλιμέντα που συνοδεύουν συνήθως τα σχετικά e-mail, αλλά πολύ απέχω από το να είμαι ο «φωτεινός παντογνώστης», ούτε και έχω πρόθεση να τον παραστήσω.’
Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ).Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική θυρίδα achpappas@hotmail.com
