‘ Εν αρχή ην η αυτοκριτική. Μετά τα e-mail που έλαβα αφότου εγκαινίασα την ηλεκτρονική μου θυρίδα, οφείλω να ομολογήσω ότι ίσως έπρεπε να έχω ανοίξει πολύ νωρίτερα αυτόν τον δίαυλο διαλόγου. Mea culpa, λοιπόν. Ας είναι. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ.


Και για να αποδείξω ότι τα περί αυτοκριτικής και mea culpa δεν είναι απλώς πόζα ή μανιέρα, στο εξής, εκτός από καινούργια σχόλια και καινούργιες επισημάνσεις, η στήλη θα προσπαθεί κάθε τόσο να σχολιάζει και παρατηρήσεις ή διαφωνίες που κρίνει ότι προσφέρονται για γόνιμο και δημιουργικό διάλογο.


Αφού λοιπόν ευχαριστήσω όλους και όλες που μπήκαν στον κόπο να στείλουν τις παρατηρήσεις τους, θα σταθώ σε ορισμένες επισημάνσεις, που θεωρώ ότι κατ’ εξοχήν απαιτούν διευκρινίσεις.


Μια αναγνώστρια από την Πάτρα γράφει: Θα ήθελα να μου επιτρέψετε να επισημάνω το γεγονός ότι η γλώσσα (προπαντός η ελληνική, που έχει περάσει τόσες περιπέτειες) είναι ένας ζωντανός και σε καμία περίπτωση στατικός οργανισμός, αλλά ένας οργανισμός σε διαρκή εξέλιξη και, ναι, μετάλλαξη, ώστε να του επιτρέπεται η πολυμορφία και η πολυποικιλία στον τρόπο έκφρασης. Προσωπικά, θεωρώ ότι αυτό το γλωσσικό μποστάνι (καθαρεύουσα, δημοτική, ιδιώματα του Παπαδιαμάντη, φράσεις του Ευαγγελίου, greeklish, αργκό κ.λπ.) είναι η ζωντανή ιστορία ενός ζωντανού τόπου… Αν και, μετά από σαράντα περίπου Υπο-γλώσσια, πίστευα ότι θα είναι πια σαφής η άποψή μου για το ζήτημα, σπεύδω να διευκρινίσω ότι προσυπογράφω «και με τα δύο χέρια» αν όχι το γράμμα, πάντως σίγουρα το πνεύμα του κειμένου.


Και σπεύδω να το διευκρινίσω γιατί έτσι (πιστεύω ότι) απαντώ έμμεσα και σε δυο – τρεις αναγνώστες που έσπευσαν να με αναθεματίσουν ως προπαγανδιστή κάποιας ακραίας, χυδαίας ή δεν ξέρω τι άλλο δημοτικής, επειδή τόλμησα να σχολιάσω αρνητικά ψευτοκομψευόμενες διατυπώσεις όπως «προτίθεστε να μεταβείτε και να κομίσετε» ή «εξερχόμενος του μεγάρου». Μάλιστα, μια αναγνώστρια αφού πρώτα επισημάνει ότι «είναι ασφαλώς μειωμένη η αισθητική μου», ενοχλημένη από τη φράση μου «έλα όμως που η γενική είναι ύπουλη πτώση», γράφει ότι «δεν υπάρχουν ύπουλες πτώσεις, αλλά μόνο ύπουλοι άνθρωποι» (προφανώς υπονοώντας ότι έχω συνωμοτήσει «ύπουλα» με την ονομαστική, την αιτιατική και άλλες σκοτεινές δυνάμεις για την καταστροφή της γλώσσας). Αλλος πάλι αναγνώστης με επιπλήττει για την «απρεπέστατη», όπως λέει, φράση «οι μεταξωτές πτώσεις θέλουν και επιδέξιες… πένες» (όχι, πιπέρι δεν προτείνει να μου βάλουν στο στόμα).


Είναι εντυπωσιακό το πόσο μπορεί να θολώνει το μυαλό των ανθρώπων η ιδεοληψία, ο δογματισμός και η αναζήτηση (φανταστικών) αντιπάλων, αφού στις επιστολές που μόλις μνημόνευσα διάβασα, μεταξύ άλλων, και ότι προφανώς είμαι από αυτούς που προτείνουν να λέμε και να γράφουμε «άμεσα» αντί για «αμέσως» (με την έννοια του οσονούπω). Και όμως, στο Υπο-γλώσσιο της 18.5.2003 είχα επισημάνει σε ειδική παράγραφο ότι το άμεσα (ως χρονικό, αντί του αμέσως) και το απλά (αντί του απλώς) δεν είναι μόνο άχαροι και αδόκιμοι τύποι, αλλά και κραυγαλέα λάθη. Οπως επίσης διάβασα ότι προφανώς είμαι από τους «φανατικούς» που προωθούν μια «απλοϊκή οργουελική δημοτική», αλλά βέβαια και ότι διατυπώσεις όπως «εξερχόμενοι» ή «από αρχιτεκτονικής απόψεως» είναι η «κατ’ εξοχήν ταυτότητα της ελληνικής αυτοσυνειδησίας μας»! Και αυτά, παρακαλώ, όταν δέκα τουλάχιστον φορές στα Υπο-γλώσσια έχω καταθέσει την άποψή μου ότι «ο δογματισμός είναι κακός σύμβουλος στη γλώσσα – και όχι μόνο».


Τελειώνοντας, με μεγάλο ενδιαφέρον διάβασα τις παρατηρήσεις της αρχαιολόγου κυρίας Δέσποινας Ιγνατιάδου και του έμπειρου μεταφραστή Νίκου Λίγγρη για το θέμα των ελεφάντινων, ελεφαντοστέινων, φιλντισένιων, ή όπως αλλιώς, πύργων. Σκοπεύω να επανέλθω επ’ αυτού, αξιοποιώντας και τις χρησιμότατες επισημάνσεις τους.’


Ο Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ).Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική διεύθυνση achpappas@hotmail.com