‘ Εγραφα λοιπόν την προηγούμενη Κυριακή για το φαινόμενο του νεολογιωτατισμού στη γλώσσα, και ειδικότερα του «νεογενικισμού». Οσο για τα τέρατα που γεννά «ο ύπνος της (γλωσσικής) λογικής», υπαινισσόμουν τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η εξεζητημένη διατύπωση δεν είναι απλώς θέμα κακού γούστου ή βλαχοδημαρχισμού, αλλά και εξόφθαλμα λάθος.


Ενδειξη παρόμοιας «απατηλής λάμψης της λογιοσύνης» και «γλωσσικού μεγαλοϊδεατισμού» αποτελεί, μεταξύ άλλων, και ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται ορισμένα ρήματα, τα οποία στα νέα ελληνικά (ενίοτε και στα αρχαία) επιμένουν – δυστυχώς για τον γλωσσικό οίστρο ορισμένων – να συντάσσονται με αιτιατική, και επομένως δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για ψευτοκομψοέπειες και λαθροτσαχπινιές. Ετσι λοιπόν, ενώ αυτοί που αρέσκονται σε διατυπώσεις του τύπου θα εισηγηθώ της πρότασης, επιδέχεται κριτικής, δικαιούται διακρίσεων, μετέρχεται ανόμων μέσων κτλ., κτλ., διακατέχονται από τις πιο ευγενείς προθέσεις και από τον διακαή πόθο να αναβαθμίσουν το γλωσσικό ήθος και αίσθημα των νεοελλήνων, συνήθως καταλήγουν στο… χαντάκι του λάθους ή της κοτσάνας, με μοναδική ελπίδα να μην τους πάρουν χαμπάρι κάποιοι (γλωσσικοί) ιθαγενείς [υπάρχουν, άραγε;] και σταματήσουν να εντυπωσιάζονται από τα (γλωσσικά) τους καθρεφτάκια.


Χαρακτηριστική από αυτή την άποψη είναι και εκείνη η περίπτωση γλωσσικής σύγχυσης κατά την οποία το (ορθώς) σε γενική πτώση ουσιαστικό συμπαρασύρει και το επίθετο που προηγείται, με φαιδρά κατά κανόνα ή ολέθρια αποτελέσματα. Εχουμε έτσι διατυπώσεις όπως «ανεξαρτήτου ονόματος», «ανεξαρτήτου αποτελέσματος» ή «οι εξαγγελίες είναι κενού περιεχομένου», αντί για «ανεξαρτήτως ονόματος», «ανεξαρτήτως αποτελέσματος» ή «… κενές περιεχομένου».


Προ καιρού, επίσης, «έπεσαν» στα αφτιά μου και στα μάτια μου αντίστοιχα οι διατυπώσεις «επί της ώρας, ας μείνουμε σε αυτά» και «το πρόβλημα θα πρέπει να έχει λυθεί μέχρι της ανοίξεως», αντί των απλούστατων «προς το παρόν» ή «για την ώρα» (στην πρώτη περίπτωση) και «μέχρι την άνοιξη», «έως την άνοιξη» ή ίσως και «πριν από την άνοιξη» (στη δεύτερη).


Στο ίδιο αυτό ρεύμα νεομιστριωτισμού ή ίσως και στην απλή ανάγκη ορισμένων να εντυπωσιάσουν, θα πρέπει, νομίζω, να αποδοθούν και επιτηδευμένα λανθασμένες ή λανθασμένα επιτηδευμένες διατυπώσεις και φράσεις όπως «η ουσία αυτή είναι χειρότερη της ηρωίνης», αντί «είναι χειρότερη από την ηρωίνη», ή «η θερμοκρασία στην Αλάσκα είναι σχεδόν πάντα κάτω του μηδενός», αντί για το επαρκέστατο «κάτω από το μηδέν».


Και τι να πει κανείς για διατυπώσεις όπως «το άγημα παρήλασε εφ’ όπλου λόγχης» (ούτε ψύλλος στον κόρφο τους ή μάλλον στα… οπίσθιά τους!) ή «νομίζω ότι επεκτεινόμαστε υπέρ του δέοντος» («υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του δέοντος» θα ταίριαζε ίσως καλύτερα στην περίπτωση). Οταν βρίσκεται κανείς μπροστά σε παρόμοιες εκφάνσεις βλαχοδημαρχικού οίστρου έχει τη διάθεση να αναφωνήσει: «Σήκω, Μποστ, να τους ακούσεις και να τους διαβάσεις!».’


Ο Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική διεύθυνση achpappas@hotmail.com