‘ Ρεπόρτερ από αυτούς που χώνουν τα «ματσούκια» στη μούρη πολιτικών, καλλιτεχνών, αθλητών και άλλων «επωνύμων» ρωτά τον Γιώργο Παπανδρέου μετά από συνάντησή του με τον Αρχιεπίσκοπο: «Προτίθεστε να μεταβείτε στο Φανάρι και να κομίσετε στον Πατριάρχη μήνυμα του Αρχιεπισκόπου;». Για δες, σκέφτηκα, που το πνεύμα του Μιστριώτη ξαναγύρισε στη Γη με τη μορφή ρεπόρτερ. Ποιος κακός δαίμονας, άραγε, μετέδωσε στο αθώο αυτό παιδί το μικρόβιο του νεολογιωτατισμού; Ποιος του είπε ότι έτσι επιδεικνύει και αποδεικνύει βαθιά γνώση της ελληνικής ή τέλος πάντων ότι γίνεται πιο «γλωσσικά ορθός»; Εκτός και αν έφταιγε το θέμα, που εκ των πραγμάτων συνδέεται με «τον ένδοξόν μας βυζαντινισμόν».
Εδώ και μερικά χρόνια όλο και πιο συχνά ακούμε ή διαβάζουμε διατυπώσεις που χαρακτηρίζονται από εναγώνια προσπάθεια υποκατάστασης της νεοελληνικής κοινής από ένα ιδιότυπο νεοκαθαρευουσιάνικο ιδίωμα που (νομίζουν ότι) προσδίδει λογιοσύνη, τσαχπινιά ή και τα δυο μαζί στα λεγόμενα ή στα γραφόμενα.
Και αυτά μεν ως προς τις προθέσεις όσων προσφεύγουν σε ψευτοκομψευόμενες ή άλλες εξεζητημένες διατυπώσεις. Οσο για τα αποτελέσματα, ενδεχομένως να εντυπωσιάζουν τους ίδιους, την παρέα τους και ορισμένους πρόθυμους και «έτοιμους από καιρό» να καταναλώσουν (γλωσσικές) χάντρες και (λεκτικά) καθρεφτάκια, αλλά – δυστυχώς γι’ αυτούς – δεν παύoυν να συνιστούν στην καλύτερη περίπτωση δείγμα γλωσσικού αρχοντοχωριατισμού και στη χειρότερη βάναυση κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας.
Εχουμε λοιπόν διατυπώσεις (όλες αλιευμένες από δημοσιεύματα, ομιλίες ή τηλεοπτικές εκπομπές των τελευταίων ετών) όπως: «ο υπουργός, εξερχόμενος του προεδρικού μεγάρου…» αντί του πολύ πιο απλού και αυθεντικά νεοελληνικού «βγαίνοντας από το προεδρικό μέγαρο, ο υπουργός…»· «το χωριό Χ, που βρίσκεται πλησίον της μονής…» αντί του απλούστατου «κοντά στη μονή…»· «τα παιδιά χρήζουν προστασίας» αντί για «έχουν ανάγκη από προστασία»· «από αρχιτεκτονικής απόψεως» αντί του απολύτως ορθού και επαρκούς στα νέα ελληνικά «από αρχιτεκτονική άποψη»· «σε μία εκ των ομιλιών του, ο πρωθυπουργός…» αντί για «σε μια από τις ομιλίες του…»· «τα επεισόδια έλαβαν χώρα εκτός του κεντρικού σταθμού» αντί για «έξω από τον κεντρικό σταθμό» ή «εκτός του κυρίως χώρου του κτιρίου» αντί για «έξω από τον κυρίως χώρο…» (εδώ η ψευδολογιοσύνη προκαλεί επιπλέον και σύγχυση, αφού το εκτός μπορεί να εκληφθεί και ως πλην, δηλαδή «με την εξαίρεση του κυρίως χώρου») κτλ., κτλ.
Οπως βέβαια θα έχει ήδη εντοπίσει ο αναγνώστης, η συγκεκριμένη εκδοχή λογιωτατισμού συνδέεται κατά κανόνα και με το φαινόμενο του «νεογενικισμού» ή αλλιώς της αναβίωσης και νέας λατρείας της γενικής, προφανώς ως πιο κόσμιας, πιο λόγιας, πιο «καθωσπρέπει». Ελα όμως που η γενική – όπως είχα την ευκαιρία να τονίσω και σε ένα από τα πρώτα Υπο-γλώσσια – είναι επικίνδυνο πράγμα. Μακάρι να ήξεραν όλοι αυτοί που έτσι, δίχως περίσκεψη και δίχως αιδώ, αμολάνε γενικές τι παγίδες κρύβει η ύπουλη αυτή πτώση. Με λίγα λόγια, οι μεταξωτές πτώσεις θέλουν και… επιδέξιες πένες. Αλλιώς, για μία ακόμη φορά, ο ύπνος της (κοινής γλωσσικής) λογικής γεννάει τέρατα, σαν αυτά που μας περιμένουν την επόμενη Κυριακή.’
Ο κ. Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής. Διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Οι αναγνώστες μπορούν στο εξής να στέλνουν τις παρατηρήσεις τους, τις επισημάνσεις τους ή ακόμη και τις διαφωνίες τους στην ηλεκτρονική διεύθυνση achpappas@hotmail.com
