Κάθε εβδομάδα ένα βιβλίο από το ράφι της μεγάλης παγκόσμιας βιβλιοθήκης
Το 1516 από κάποιο χωριό κοντά στο Βίσιεγκραντ της Βοσνίας ο οθωμανικός στρατός αρπάζει ένα δεκάχρονο παιδί για να το πάει στην Κωνσταντινούπολη και να το εντάξει στις τάξεις των γενιτσάρων. Περνώντας από το Βίσιεγκραντ και βλέποντας τον ποταμό Δρίνο που διέσχιζε την πόλη μέσα στη φαντασία του παιδιού γεννιέται μια εικόνα: ένα πέτρινο γεφύρι που θα ενώνει τις δύο όχθες του Δρίνου. Τα χρόνια περνούν, το παιδί γίνεται ένας γενναίος αξιωματικός και έπειτα καπουδάν πασάς και γαμπρός του σουλτάνου. Στα γεράματα, έχοντας υπηρετήσει τρεις σουλτάνους, αποφασίζει να κάνει πραγματικότητα την παιδική του φαντασίωση. Δίνει λοιπόν εντολή να χτιστεί το γεφύρι που θα ένωνε τη Βοσνία με την Ανατολή (και το μακρινό παρελθόν του με εκείνο που έγινε και που ήταν τώρα). Γιατί «οι άνθρωποι θυμούνται και διηγούνται μόνον αυτό που μπορούν να κατανοήσουν και να μετατρέψουν σε μύθο».
Ετσι αρχίζει το μεγάλο μυθιστόρημα του Ιβο Αντριτς Το γεφύρι του Δρίνου. Και καθώς ο ποταμός διασχίζει ατελεύτητα τον χρόνο, το βιβλίο περνάει μέσα από τις εποχές που επαναλαμβάνονται καλύπτοντας 400 χρόνια ιστορίας, όπου συνυπάρχουν και συγκρούονται τρεις εθνότητες και τέσσερις θρησκείες. Στο συμβολικό επίπεδο ωστόσο το γεφύρι στήνεται πάνω από δύο αυτοκρατορίες: την Οθωμανική και την Αυστροουγγρική. Ανάμεσά τους η πολυεθνική και προφορική κοινωνία, οι γηγενείς, αυτοί που διασχίζουν το γεφύρι, όσοι βρίσκονται στις δύο όχθες του Δρίνου. Η περιπέτεια της γέφυρας είναι η περιπέτεια και το δράμα της ζωής τους αλλά και η ελπίδα τους: ότι ο άνθρωπος υπάρχει πέρα και πάνω από τις αυτοκρατορίες και πως εκείνο που αποκαλούμε πεπρωμένο μπορεί, αν όχι να νικηθεί, τουλάχιστον να αλλάξει. Το γεφύρι του Δρίνου επομένως συνιστά μια μυθική, όπως και μια ιστορική μεταφορά. Το ίδιο το κτίσμα είναι μια σκιά του παρελθόντος και ταυτοχρόνως μια εικόνα του παρόντος. Με τολστοϊκή δύναμη ο Αντριτς περιγράφει τη ζωή όσων χτίζουν τη γέφυρα, αυτών που τη γκρεμίζουν και εκείνων που προσπαθούν να σταματήσουν το χτίσιμό της. Ο, τι για τον έναν είναι το όνειρο (και στα όνειρα τα πάντα πραγματοποιούνται) για τον άλλον αποτελεί όνειδος και εφιάλτη.
Το μυθιστόρημα είναι ένα χρονικό υφασμένο με τα υλικά και τη μέθοδο του μυθικού ρεαλισμού που καταφεύγει στη φυσικότητα του προφορικού λόγου. Δύο κύρια στοιχεία το διακρίνουν: η απέραντη επιείκεια για τις ανθρώπινες αδυναμίες και η ανατριχιαστική ακρίβεια – η σκηνή λ.χ. κατά την οποία οι οθωμανικές αρχές σουβλίζουν ζωντανό τον Ράντισαβ, έναν σαμποτέρ που προσπαθούσε να σταματήσει το χτίσιμο της γέφυρας, δεν έχει το προηγούμενό της στην παγκόσμια πεζογραφία. Κάτω από το γεφύρι του Αντριτς ο Δρίνος μεταφέρει το δράμα τεσσάρων αιώνων μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων που συνδέθηκαν με τη γέφυρα. Η καθεμιά είναι συνέχεια της προηγουμένης και όλες μαζί εκβάλλουν στη θάλασσα της μνήμης. Ωστόσο η μυθοπλασία αποτελεί εν προκειμένω συστατικό της Ιστορίας – και όχι το αντίθετο. Αυτό χαρακτηρίζει τα πολυεθνικά Βαλκάνια και πολλές φορές καθιστά ακατανόητα τα γεγονότα. Εδώ οι αναμνήσεις είναι συχνά ισχυρότερες από τα περιστατικά, αφού το παρελθόν αναγνωρίζει διαρκώς τον εαυτό του στο παρόν. Η δύναμη της αναδρομής δεν τρέφει μόνο τη φαντασία αλλά φωτίζει και την πραγματική ζωή. Ετσι λοιπόν, για να αποκτήσει το παρόν τη δύναμη που μόνον η ελπίδα μπορεί να μας προσφέρει, χρειάζονται όχι απλώς οι σοφοί άνθρωποι αλλά και οι μεγάλες ψυχές· εκείνες που πάνω από τα ερείπια στήνουν γέφυρες και ενώνουν τόν κόσμο.
Ιβο Αντριτς, Το γεφύρι του Δρίνου
