Το 1992 ο Χάρι Μούλις είχε τέσσερις σημαντικούς λόγους για να γιορτάζει: τη συμπλήρωση εξήντα πέντε χρόνων ζωής, την επέτειο της τεσσαρακονταετούς αδιάλειπτης συγγραφικής του δραστηριότητας, την κυκλοφορία στην Ολλανδία μισού εκατομμυρίου αντιτύπων του μυθιστορήματός του Η απόπειρα (το οποίο, όπως τα Στοιχεία και η Διαδικασία, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη) και κυρίως την ολοκλήρωση και έκδοση του εκτενέστερου και πιο σημαντικού μυθιστορήματος της συγγραφικής του καριέρας, με τίτλο Η ανακάλυψη του ουρανού. Σήμερα, μία δεκαετία αργότερα, το ελληνικό αναγνωστικό κοινό έχει πλέον τη δυνατότητα (χάρη σε μια εξαιρετικής ποιότητας και απόλυτης γλωσσικής πιστότητας μετάφραση από την Ινώ Βαν Ντάικ-Μπαλτά) να απολαύσει ένα έργο που χαρακτηρίστηκε από την παγκόσμια κριτική «ένα επιβλητικό μοντέρνο μυθιστόρημα για τη μεταπολεμική ευρωπαϊκή πραγματικότητα…».
Ωθούμενος από μια πυθαγόρειας προέλευσης υπόγεια εμμονή με τους αριθμολογικούς συμβολισμούς ο Μούλις κατανέμει το αφηγηματικό υλικό του σε τέσσερα μέρη (από την Αρχή της αρχής ως το Τέλος του τέλους), όσα ακριβώς είναι και τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα του μύθου του, και σε εξήντα πέντε κεφάλαια, όσα και τα χρόνια της ζωής του όταν συνέγραφε το μυθιστόρημα. Ο πρόλογος, τα τρία ιντερμέτζα και ο επίλογος που διακόπτουν την κατά βάση ρεαλιστική ανάπτυξη της ιστορίας αποτελούν τον συνδετικό κρίκο των όσων διαδραματίζονται «επί γης» με τις επουράνιες επιλογές που ως απώτερο σκοπό έχουν να δημιουργήσουν έναν «κλώνο» ο οποίος καλείται να εκπληρώσει μιαν ουράνια μυστική αποστολή περί τα τέλη της δεύτερης χιλιετίας.
Τα πρόσωπα-κλειδιά για την πραγμάτωση αυτού του αλλόκοτου σχεδίου θα είναι ο Μαξ Ντέλιους και ο Οννο Κουίστ, δύο άνθρωποι που ήρθαν στον κόσμο τη βραδιά που οι ναζιστές πυρπόλησαν το Ράιχσταγκ, δύο μονοζυγωματικά δίδυμα που οι δρόμοι της ζωής τους διασταυρώνονται περί τα τέλη της ταραγμένης δεκαετίας του ’60. Οι δύο άνδρες αποτελούν το άκρως αντίθετο ο ένας του άλλου. Ο Μαξ είναι ένας εκδηλωτικός, επικούρειος και ερωτομανής αστρονόμος ο οποίος, πίσω από την επιφανειακή του εξωστρέφεια, κρύβει επιμελώς ένα βαθύ ψυχικό τραύμα, απόρροια μιας απίστευτης οικογενειακής τραγωδίας που στιγμάτισε την παιδική του ηλικία. Ο Οννο, από την άλλη, είναι ένας εσωστρεφής καταστασιακός, γόνος μιας δυναστείας καλβινιστών ολλανδών πολιτικών, ιδιοφυΐα στην ερμηνεία «νεκρών» γλωσσών, παραιτημένος όμως και με προβλήματα επικοινωνίας με τους γύρω του.
Η φιλία των δύο ανδρών και οι εκτεταμένες συνακόλουθες συζητήσεις μεταξύ τους θα δώσουν την αφορμή στον «πανεπιστήμονα» Μούλις να απλώσει μπρος στα έκπληκτα μάτια του αναγνώστη έναν εντυπωσιακό καμβά από τις πλέον απίθανες φιλοσοφικές θεωρίες, ιστορικά ανέκδοτα, φανταστικούς διαλόγους και καλλιτεχνικά αινίγματα που έχουν εμφανιστεί ποτέ στις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Γιατί ο Κιούμπρικ στην ταινία του 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος «βαφτίζει» HAL τον υπολογιστή που καταλαμβάνει την εξουσία στο διαστημόπλοιο; Γιατί ο πρωταγωνιστής στη Δίκη του Κάφκα ονομάζεται Γιόζεφ Κ.; Τις απαντήσεις σε αυτούς τους ευφάνταστους γρίφους καθώς και σε δεκάδες άλλους, εφάμιλλα σπινθηροβόλους και προκλητικά ανατρεπτικούς, έρχεται, διά στόματος των δύο ηρώων του, να δώσει ο ίδιος ο Μούλις, καθώς με χάρη μεταφέρει την αφήγηση από τα μαθηματικά στη λογοτεχνική κριτική, από την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική σε αρχέγονες μυστικιστικές δοξασίες, από τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία στα διαχρονικά φιλοσοφικά και ηθικά ερωτήματα, ενώ παράλληλα με την εξωτερική δράση και τη δέση της πλοκής υποστηρίζει με συνέπεια και επιτυχία τις θεματικές αντιμεταθέσεις στις οποίες αδιάλειπτα προβαίνει.
Η γνωριμία των δύο ανδρών με την τσελίστα Αδα Μπρονς θα αποτελέσει τον καταλύτη στην ως εκείνη τη στιγμή άρρηκτη φιλική σχέση τους. Από το ερωτικό τρίγωνο που θα δημιουργηθεί θα γεννηθεί ένα αγόρι το οποίο δεν θα γνωρίζει αν φυσικός του πατέρας είναι ο Μαξ ή ο Οννο. Ο μικρός Κουίντεν Κουίστ, παιδί με ιδιαίτερες ικανότητες και ξεχωριστά χαρίσματα, θα είναι ο «εκλεκτός», ένας εν αγνοία του μυστικός απεσταλμένος των επουράνιων δυνάμεων. Αποστολή του θα είναι να μεταφέρει πίσω στον ουρανό τις λίθινες πλάκες με τις Δέκα Εντολές, το συμβόλαιο που συνυπέγραψε ο Θεός με τους ανθρώπους. Αιτία; Οι άνθρωποι έχουν πλέον πουλήσει την ψυχή τους στον Διάβολο με αντάλλαγμα την τεχνολογία. Οι πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις οδηγούν με σιγουριά στο τέλος την ανθρώπινη κοινωνία, υποχρεώνοντας τις επουράνιες δυνάμεις να άρουν την υποστήριξή τους και να εγκαταλείψουν το γένος των ανθρώπων στην τύχη του.
Η Ανακάλυψη του ουρανού αποτελεί συγγραφικά το magnum opus του Χάρι Μούλις. Μαξιμαλιστικό στη στόχευση και μανιχαϊστικό στον ιδεολογικό του άξονα διερευνά ακατάπαυστα και εξαντλητικά κάθε πτυχή της ανθρώπινης συνείδησης θέτοντας προς προβληματισμό βασικά υπαρξιακά διλήμματα, θέματα κρίσεως και αποφάσεων, μοίρας και πεπρωμένου.
Ο Μούλις υπερβαίνει κάθε πνευματικό φράγμα και γράφει σε όλα τα δυνατά επίπεδα μετερχόμενος κάθε γνωστή λογοτεχνική φόρμα. Το στυλ του είναι ταυτόχρονα ουράνιο και γήινο, ειρωνικό και φιλοσοφικό, δραματικό και πνευματώδες, αρχαϊκό και φουτουριστικό, επιστημονικό και ποιητικό. Σχεδόν κάθε θέμα με το οποίο έχει καταπιαστεί στα προηγούμενα έργα του βρίσκει τη θέση του εδώ κατά τρόπο που είναι συγχρόνως ευφυής και απόλυτα φυσικός. Αυτό εν μέρει οφείλεται στην πανταχού παρούσα αίσθηση του χιούμορ που ο Μούλις αναμφίβολα διαθέτει, χιούμορ που είναι τόσο μεταδοτικό όσο και ηθελημένο. Είναι ένας σοβαρός συγγραφέας που οργανώνει με τάξη το υλικό του κολοσσιαίου ακαδημαϊκού μαθήματος που παραδίδει στους αναγνώστες του, δεν ξεχνά όμως παράλληλα ότι η κύρια αποστολή του είναι να ψυχαγωγήσει. Ετσι κατορθώνει πραγματικά να πείσει τον αναγνώστη του ότι είναι σε θέση να επαναφέρει την τάξη μέσα στο χάος του σύγχρονου κόσμου μέσω ενός μυθιστορήματος.
Είτε αποτελέσει το πρώτο ολλανδικό Νομπέλ Λογοτεχνίας (όπως έντονα συζητιέται σε πολλούς ευρωπαϊκούς λογοτεχνικούς κύκλους την εφετινή χρονιά) είτε όχι, ο Μούλις αδιαμφισβήτητα έχει επιτύχει με την Ανακάλυψη του ουρανού να χαρτογραφήσει την ανθρώπινη αγωνία για το μέλλον μέσα από ένα μυθιστόρημα σπάνιας ομορφιάς και εκπληκτικού διανοητικού μεγαλείου.
