Η 21η Εκθεση Βιβλίου στο Παρίσι διήρκεσε από τις 16 ως τις 21 Μαρτίου. Ηδη από τη βραδιά των εγκαινίων φάνηκε το κλίμα που θα επικρατούσε τις επόμενες μέρες. Σε μιαν ατμόσφαιρα γιορτινή, όλη η αφρόκρεμα του παρισινού εκδοτικού κόσμου έσπευδε να δώσει το παρών. Η σαμπάνια έρρεε πολύ πιο άφθονη από ό,τι τις προηγούμενες χρονιές. «Είναι αλήθεια» τόνισε ο Serge Eyrolles, πρόεδρος του Συνδικάτου των Γάλλων Εκδοτών «ότι όλα τα στοιχεία είναι θετικά, με έναν κύκλο εργασιών που ξεπερνάει κατά 6% τον αντίστοιχο του 1999, σε όλους τους τομείς των εκδόσεων». Ενεση αισιοδοξίας λοιπόν, μετά από 10 χρόνια ισχνών αγελάδων.
Στο κρατικό περίπτερο του υπουργείου Πολιτισμού η ίδια ευφρόσυνη διάθεση. «Τα δύσκολα προβλήματα προχωρούν προς κάποια λύση», κυρίως το πρόβλημα της ενιαίας τιμής του βιβλίου. Αλλωστε στα εγκαίνια αυτής της Εκθεσης, όπου τιμώμενη χώρα ήταν η Γερμανία, ο καγκελάριος Schroeder επιβεβαίωσε, από κοινού με τους Γάλλους, τη βούλησή του να υπερασπιστεί και αυτός την ενιαία τιμή του βιβλίου απέναντι στους κινδύνους του ηλεκτρονικού εμπορίου και στις επιφυλάξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οπως είναι γνωστό, στην Ελλάδα ο νόμος περί ενιαίας τιμής του βιβλίου ισχύει εδώ και τρία χρόνια, ενώ ψηφίστηκε πρόσφατα και στην Ιταλία. Οι Βέλγοι ετοιμάζονται να ακολουθήσουν…
Κατά τα άλλα, στο περίπτερο του υπουργείου Πολιτισμού δεν μας επιβεβαίωσαν την επιλογή της Ελλάδας ως τιμώμενης χώρας για το 2003. Φαίνεται ότι η υποψηφιότητα της Κίνας έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει δεκτή.
Μετά από αυτή την πολιτική παρένθεση, ας επισκεφθούμε την Εκθεση: οι γερμανοί εκδότες είχαν στήσει ένα περίπτερο 660 τ.μ., «θαυμάσιο» για ορισμένους, «άχρηστο ή ακατάλληλο» για άλλους. Για παράδειγμα, η διάσημη Petra η διευθύντρια των εκδόσεων Suhrkamp ήταν έξαλλη, διότι προφανώς δεν το έβρισκε του γούστου της. Παρ’ όλα αυτά η προσέλευση του κοινού ήταν μεγάλη για τη συνάντηση με την αντιπροσωπεία των 51 συγγραφέων. Ηταν βεβαίως παρών ο νομπελίστας Gunter Grass, καθώς επίσης και η νέα γενιά των βερολινέζων συγγραφέων με το τόσο διαφορετικό ύφος και την ποικίλη καταγωγή. Τούρκοι, Ρώσοι, ακόμη και μια Γιαπωνέζα (η νεαρή Yoko Tawada, που πήγε στο Βερολίνο για σπουδές και έμεινε) και ανάμεσά τους ο ελληνικής καταγωγής Περικλής Μονιούδης, τον οποίο το ελληνικό κοινό θα ανακαλύψει σύντομα στις εκδόσεις Εστία, όπως με πληροφόρησε η διευθύντρια του οίκου Εύα Καραϊτίδου, ενθουσιασμένη και προφανώς ευτυχής που ξαναβρισκόταν στο Παρίσι, προσκεκλημένη με άλλους πέντε συναδέλφους της να συμμετάσχει σε μια συνάντηση «50 ευρωπαίων εκδοτών».
Είναι αδύνατον να απαριθμήσουμε όλες τις εκδηλώσεις της Εκθεσης στην οποία συμμετείχαν περίπου δύο χιλιάδες συγγραφείς. Στο ελληνικό περίπτερο πολλοί ήταν οι προσκεκλημένοι συγγραφείς που είχαν προσέλθει: η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, ο Χριστόφορος Λιοντάκης, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης, η Ερση Σωτηροπούλου, ο Αντώνης Φωστιέρης και ο Γιώργος Χρονάς (ο Μισέλ Φάις δεν μπόρεσε να ταξιδέψει). Ολοι οι παρόντες συμφώνησαν ότι δεν είναι εύκολο να προωθήσει κανείς την ελληνική λογοτεχνία.
Αυτό όμως ισχύει και για τους Γερμανούς, όπως διαπιστώσαμε εφέτος. Η εκδότρια γερμανών συγγραφέων Jacqueline Chambon, η οποία ερωτήθηκε, εξήγησε ότι χρειάζεται πάντα μια «ατμομηχανή», ότι πριν από είκοσι χρόνια ήταν στη μόδα ο γερμανικός κινηματογράφος ο οποίος προσέλκυε αναγνώστες και σήμερα είναι ο Gunter Grass. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το γαλλικό αναγνωστικό κοινό σπεύδει να διαβάσει τους γερμανούς συγγραφείς. Αλλωστε οι περισσότεροι γάλλοι αναγνώστες θα δυσκολεύονταν πολύ να αναφέρουν δύο ή τρία ονόματα σύγχρονων γερμανών συγγραφέων. Με λίγα λόγια, μερικές φορές οι μεγάλες και οι λιγότερο μεγάλες χώρες βράζουν στο ίδιο καζάνι!
Στην πραγματικότητα η μεγάλη βεντέτα της Εκθεσης ήταν το ηλεκτρονικό βιβλίο. Αποτέλεσε το αντικείμενο μιας ευρωπαϊκής συνάντησης κορυφής, όπου με την καταβολή του ευτελούς ποσού των 250.000 δραχμών μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει επί τρεις ημέρες διαλέξεις από τους κορυφαίους του επαγγέλματος, κυρίως Αμερικανούς. Το γενικό συμπέρασμα ήταν ότι η πλειονότητα των παρόντων εκδοτών, μολονότι δεν ξέρουν πάντα πώς να κινηθούν σ’ αυτόν τον χώρο, εναποθέτοντας συχνά την τύχη τους στα χέρια κάποιων start up (εταιρείες ασχολούμενες με τις νέες τεχνολογίες), δείχνουν ενδιαφέρον ακόμη και αν ορισμένοι από αυτούς χαρακτηρίζουν το ηλεκτρονικό βιβλίο αντικείμενο «που πιθηκίζει το βιβλίο». Οπως η τηλεόραση δεν εξαφάνισε το βιβλίο, έτσι και το ηλεκτρονικό βιβλίο δεν θα εξαφανίσει το βιβλίο από χαρτί. Πρόκειται για κάτι άλλο, με τελείως διαφορετική χρήση.
Το Παρίσι κατανόησε πλήρως το πρόβλημα και επιθυμεί στο μέλλον να του διαθέσει μιαν εξέχουσα θέση στην ετήσια Εκθεσή του, η οποία φιλοδοξεί μάλλον να εξελιχθεί και σε μια μεγάλη έκθεση ηλεκτρονικού βιβλίου.
Η κυρία Κατρίν Βελισσάρη είναι υπεύθυνη για το βιβλίο στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.
