«Η εξωτερική πολιτική είναι μια υπόθεση που ένα λάθος της πληρώνεται για πολλά χρόνια στο μέλλον και μπορεί να είναι μοιραίο. Για τον λόγο αυτό, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ψυχραιμία, μεθοδικότητα και σύστημα» έγραφε σε ένα σχετικά πρόσφατο κείμενό του ο αείμνηστος Γιάννος Κρανιδιώτης. Οι σκέψεις και οι προβληματισμοί του, όπως διατυπώνονται σε αυτόν τον τόμο, έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, γιατί σκιαγραφούν μια νέα προσέγγιση των εθνικών θεμάτων.
Οπως επισημαίνει εύστοχα και ο καθηγητής Θεόδωρος Κουλουμπής στον πρόλογό του, το βιβλίο του Γιάννου Κρανιδιώτη μάς προσφέρει ένα εντυπωσιακό υπόδειγμα εννοιολογικής προσαρμογής και σύγχρονου λόγου. Στα κείμενα αυτού του τόμου καλύπτεται ένα ευρύτατο φάσμα θεματικών, με επίκεντρο πάντοτε την ανάδειξη στρατηγικών κατευθύνσεων και τακτικών χειρισμών για την προώθηση των συμφερόντων της χώρας μας, καθώς και του ευρύτερου Ελληνισμού. Πιστός στην αρχή της πολυμερούς διπλωματίας, τοποθετείται κατά της «εσωστρέφειας και του απομονωτισμού» που μας οδηγούν στο «σύνδρομο της καταδίωξης».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κείμενα του Γιάννου Κρανιδιώτη που αναφέρονται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο συγγραφέας επιχειρεί μια εξαιρετικά εύστοχη ανάλυση της ρευστότητας και των διαρθρωτικών προβλημάτων της Τουρκίας. Σε αρκετά σημεία επαναλαμβάνει την πάγια ελληνική θέση ότι δεν έχουμε εδαφικές διεκδικήσεις σε βάρος της Τουρκίας, αλλά απαιτούμε τον σεβασμό των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Επίσης τονίζει τις τρεις βασικές προϋποθέσεις για την ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων: τη δίκαιη και λειτουργική επίλυση του Κυπριακού, τον τερματισμό της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο και τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.
Το βιβλίο του Γιάννου Κρανιδιώτη καλύπτει πολλές και σημαντικές πτυχές του ρόλου της Ελλάδας στη διεθνή σκηνή. Στο πρώτο μέρος εξετάζει την ελληνική εξωτερική πολιτική στο πλαίσιο της νέας διεθνούς πραγματικότητας. Στο δεύτερο μέρος παρακολουθεί την ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία και υπογραμμίζει την ανάγκη για μια νέα ιεράρχηση στόχων και προτεραιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Στη συνέχεια προσεγγίζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Το Κυπριακό και η ενταξιακή πορεία της Κύπρου στην ΕΕ απασχολούν τον Γιάννο Κρανιδιώτη στο τέταρτο μέρος αυτού του τόμου. Πολύ εύστοχα χαρακτηρίζει την προοπτική ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ ως τη μεγαλύτερη ευκαιρία για την επίλυση του προβλήματος που έχει παρουσιασθεί ποτέ στη σύγχρονη κυπριακή ιστορία μετά το 1974. Σε αυτά τα κείμενα είναι εμφανής η αγωνία του για την αναζήτηση ενός νέου πολιτικού λόγου, ενός νέου οράματος για το Κυπριακό.
«Χωρίς λύση του Κυπριακού όμως δεν πρόκειται να ομαλοποιηθούν πλήρως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις» μας θυμίζει ο Γιάννος Κρανιδιώτης. Οσο για το σημαντικό ερώτημα τι θα γίνει αν δεν ευοδωθούν οι διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού προτού ολοκληρωθούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, απαντά ότι η Κύπρος και τότε θα πρέπει να γίνει μέλος της ΕΕ, νομικά ολόκληρη, αλλά η πράξη προσχώρησης θα είχε εφαρμογή στο ελεύθερο τμήμα όσο διαρκεί η κατοχή.
Στη συνέχεια του τόμου αναλύονται διεξοδικά οι εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο (πέμπτο και έκτο μέρος), τα θέματα ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας (έβδομο μέρος), τα ανθρώπινα δικαιώματα (όγδοο μέρος) και τα ζητήματα της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς και του εκσυγχρονισμού. Ο τόμος ολοκληρώνεται με ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο του Γιάννου Κρανιδιώτη για τη διεθνή θέση της Ελλάδας σήμερα.
Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι πολιτικός επιστήμων – διεθνολόγος. Από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο του «Η νέα διεθνής πραγματικότητα».
