Τα απομνημονεύματα ή η πολιτική κατάθεση ενός καγκελαρίου της Γερμανίας παρουσιάζουν πάντα ενδιαφέρον. Πόσο μάλλον όταν αυτός είναι ο Βίλλυ Μπραντ, μια κορυφαία προσωπικότητα της ευρωπαϊκής και της διεθνούς πολιτικής ζωής. Σ’ αυτό το βιβλίο ο Βίλλυ Μπραντ παρουσιάζει πολλά άγνωστα ντοκουμέντα για την περίφημη «Οστπολιτίκ», που εγκαινίασε ο ίδιος τη δεκαετία του ’70. Επίσης αναφέρεται στις συνομιλίες του με τους μεγάλους της παγκόσμιας πολιτικής, στη συμβολή του στον διάλογο Ανατολής – Δύσης και στον αφοπλισμό, ενώ αποκαλύπτει τους λόγους της παραίτησής του από την Καγκελαρία της Ομοσπονδιακής Γερμανίας το 1974.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον έλληνα αναγνώστη παρουσιάζουν οι σελίδες εκείνες στις οποίες περιγράφει τη στάση του στη διάρκεια της δικτατορίας (1967-74) και προχωρεί σε μια πρωτότυπη αξιολόγηση της σημασίας του Ελληνοϊταλικού πολέμου (1940-41) και της Εθνικής Αντίστασης (1941-44).
Κάνοντας μια μικρή επισκόπηση της περιόδου της δικτατορίας ο Βίλλυ Μπραντ επισημαίνει τις ενέργειες και τη δράση των ίδιων των ελλήνων δημοκρατών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. «Οι δικές μας μικρές προσπάθειες και ενέργειες ήταν κατά κάποιον τρόπο μια απάντηση σ’ εκείνες» υπογραμμίζει ο Βίλλυ Μπραντ. Ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε στη χούντα όχι για ιστορικούς λόγους αλλά για σύγχρονα αίτια. Γιατί ένιωθαν Ευρωπαίοι και ήθελαν να δρουν μέσα σε μια ελεύθερη κοινότητα δημοκρατικών χωρών, γράφει ο Βίλλυ Μπραντ (σελ. 36) υπογραμμίζοντας ότι «αυτός ο στόχος τους ήταν ρεαλιστικός και τότε, αλλά συνέβαλε μετά τη δικτατορία για να πάρει τη θέση της η Ελλάδα στην Ευρώπη παρά τις δυσκολίες που της δημιουργούσε η ένταξή της. Ηταν στη συνείδηση των Ελλήνων πεποίθηση πως η Ευρώπη συνιστούσε μια ασφάλεια για το μέλλον, πως δεν θα ήταν εύκολο πια να ξανασυμβεί κατάλυση των ελευθεριών στη χώρα τους. Αυτή η διαίσθηση στα χρόνια που πέρασαν έγινε πρακτική. Πραγματικότητα».
Η στρατηγική του Βίλλυ Μπραντ στην Οστπολιτίκ είχε επίδραση όχι μόνο στη διεθνή πολιτική αλλά και στη γερμανική σοσιαλδημοκρατία. Στις μέρες του αυτό το «συντηρητικό σοσιαλιστικό κόμμα», όπως χαρακτήριζαν το SPD τα άλλα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα, κατάφερε να πρωταγωνιστήσει σε ζητήματα ύφεσης και μείωσης εξοπλισμών.
Οπως γράφει εύστοχα και ο Βάσος Μαθιόπουλος στην εισαγωγή του, «ο Μπραντ ζυμώθηκε και προσωπικά και πολιτικά από τον ιστορικό περίγυρο που κινήθηκε. Ολόκληρος ο ψυχικός και πολιτικός κόσμος του ήταν ένα κομμάτι της Ευρώπης. Γιατί έζησε ο ίδιος την ιστορία της» (σελ. 27).
Σχολιάζοντας τον 20ό αιώνα, τον αιώνα των μεγάλων διακυμάνσεων, ο Βίλλυ Μπραντ γράφει ότι γι’ αυτόν ο δύσκολος 20ός αιώνας αφήνει πίσω του πολύ ανάμεικτα αισθήματα. Φαίνεται όμως ότι στο τέλος της ζωής του ένιωθε ικανοποιημένος ίσως και δικαιωμένος για την αισθητή βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών.
Για τον Μπραντ, οι ελευθερίες των πολιτών και η κοινωνική δικαιοσύνη χρειάζονται πάντοτε νέα μεταξύ τους στάθμιση. Και καταλήγει: «Η καθαυτό ικανοποίηση της ζωής μου είναι το ότι έχω συμβάλει να γίνει το γερμανικό όνομα αχώριστος σύντροφος της έννοιας της ειρήνης και της προοπτικής της ευρωπαϊκής ελευθερίας».
Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι πολιτικός επιστήμων-διεθνολόγος. Από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η νέα διεθνής πραγματικότητα και η Ελλάδα».
