Ποια είναι η αποτελεσματικότητα του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις μετά την κατάργηση της αντίθεσης Ανατολής/Δύσης; Με αυτό το κορυφαίο ερώτημα ασχολείται στο πρόσφατο έργο του ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κώστας Χατζηκωνσταντίνου.
Σήμερα η εφαρμογή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου εξαρτάται από τη συναίνεση και την πολιτική βούληση του κράτους. Μπορούν όμως τα κράτη να ισχυριστούν ότι εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους μόνο με την επικύρωση των σχετικών συνθηκών.
«Το περίπλοκο ωστόσο των ανθρωπιστικών κανόνων και η έλλειψη σαφήνειας μπορεί να αποτελούν αίτια παραβίασης, μπορεί να συντελούν σε αδικαιολόγητες αρνήσεις επικύρωσης συνθηκών και πρωτοκόλλων, με κανένα όμως λόγο δεν δικαιολογούν την απαράδεκτη απάθεια που οι παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου προκαλούν στην κοινή γνώμη. Και γι’ αυτό το τελευταίο είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι» γράφει ο Κ. Χατζηκωνσταντίνου. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το θέμα που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι η αειφορία ενός συστήματος όπου τώρα δεσπόζουν κυρίαρχα κράτη. Στο πλαίσιο αυτό το πρόβλημα του πολέμου συνδέεται με τα θέματα της πληθυσμιακής ανάπτυξης, της διεύρυνσης του χάσματος μεταξύ Βορρά και Νότου, της παγκόσμιας οικολογικής υποβάθμισης, της πολιτικής και κοινωνικής αδικίας.
Στην ογκώδη και τεκμηριωμένη ανάλυσή του ο Κ. Χατζηκωνσταντίνου μελετά διεξοδικά το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, δηλαδή τους συμβατικούς ή εθιμικούς κανόνες, οι οποίοι σε καιρό ένοπλων συγκρούσεων προσπαθούν να προστατεύσουν τα άτομα που δεν λαμβάνουν ή δεν λαμβάνουν πλέον μέρος στις εχθροπραξίες και να περιορίσουν τις μεθόδους και τα μέσα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών. Στις 623 σελίδες αυτού του τόμου ο συγγραφέας παρακολουθεί τη φύση και την εξέλιξη του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, τους βασικούς κανόνες του, τη σχέση του με άλλους κλάδους του διεθνούς δικαίου, τις μορφές ένοπλων συγκρούσεων, το Δεύτερο Πρόσθετο Πρωτόκολλο στις Συμβάσεις της Γενεύης, τη μεταχείριση ατόμων ευρισκομένων στην εξουσία του εχθρού, το ζήτημα της προστασίας πολιτιστικών αγαθών κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων, τον θεσμό και τον ρόλο των προστάτιδων δυνάμεων, το έργο της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού και τα Εγκλήματα Πολέμου.
Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι πολιτικός επιστήμων – διεθνολόγος.
