Τον ερχόμενο Ιανουάριο το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα θα υποδεχθεί κάτι απολύτως καινούργιο: την άφιξη ενός σημαντικού διεθνούς νομίσματος το οποίο δεν θα έχει υιοθετήσει μία χώρα αλλά πολλές. Τότε θα αρχίσει και το τρίτο στάδιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης και το Συμβούλιο των Υπουργών Οικονομικών και Εθνικής Οικονομίας θα θεσπίσει με ομόφωνη απόφασή του τις αμετάκλητα καθοριζόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες, με τις οποίες θα γίνεται η μετατροπή των χρηματικών ποσών από τις εθνικές νομισματικές μονάδες στο ευρώ.
Την 1η Ιανουαρίου 2002 αναμένεται να τεθούν σε κυκλοφορία τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε ευρώ και ταυτόχρονα θα αρχίσει η απόσυρση από την κυκλοφορία των τραπεζογραμματίων που είναι εκφρασμένα σε εθνικές νομισματικές μονάδες.
Το σενάριο και το αναλυτικό χρονοδιάγραμμα για την καθιέρωση του ευρώ αποφασίσθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης στις 15 Δεκεμβρίου 1995, όταν οι Δεκαπέντε έδωσαν το όνομα ευρώ στο ενιαίο νόμισμα.
Το ευρώ είναι το μεγάλο οικονομικό στοίχημα του τέλους του αιώνα μας. Πρόκειται για μια μεγάλη έκρηξη, οικονομική, νομισματική, πολιτική και τεχνολογική, για την οποία προς το παρόν έχουμε μια αόριστη ιδέα. Το ευρώ αναμένεται να προκαλέσει έντονες πολιτικές συγκρούσεις στο εσωτερικό κάθε χώρας-μέλους της ΕΕ, γιατί θα οδηγήσει σε αναγκαίες δημοσιονομικές, κοινωνικές, μισθολογικές εναρμονίσεις καθώς και σε εναρμονίσεις των προϋπολογισμών, και κατά συνέπεια σε πολιτικές προσεγγίσεις που θα περιλαμβάνουν παραίτηση από κυριαρχικά δικαιώματα. Δεν πρόκειται απλώς για αλλαγή του νομίσματος, αλλά και για αλλαγή του τρόπου εργασίας, του εμπορίου, του ανταγωνισμού. Το ευρώ θα υποχρεώσει την Ευρώπη και όλες τις χώρες που τη συγκροτούν να κάνουν μεταρρυθμίσεις σε βάθος.
Η υπόθεση του ευρώ είναι μια πολύ παλιά νομισματική ιστορία, η οποία δεν θα τελειώσει με την έναρξη της χρήσης του: «Αντίθετα, τότε θ’ αρχίσει, γιατί θα πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε μ’ αυτό το κοινό νόμισμα και αφού περάσουμε σ’ αυτό να μην ξεφύγουμε. Για πολλά χρόνια, λοιπόν, το ευρώ πρόκειται να κυριαρχήσει στην ευρωπαϊκή ζωή. Κανείς δεν μπορεί να πει αν το στοίχημα κερδήθηκε» σημειώνει πολύ εύστοχα ο Philippe Sassier, δημοσιογράφος και συγγραφέας αυτού του μικρού αλλά πολύ χρήσιμου βιβλίου για το ευρώ.
Στις 127 σελίδες του βιβλίου του ο Ph. Sassier δίνει στον αναγνώστη μερικά βασικά κλειδιά για να μπορέσει να ζήσει και να παρακολουθήσει την περιπέτεια του ευρώ.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας παρουσιάζει τη μικρή ιστορία μιας μεγάλης ιδέας. Καταγράφει το νομισματικό όνειρο πολλών εκατονταετιών, κάνοντας αναφορές στις προσπάθειες του Καρλομάγνου για ενιαίο νόμισμα, στην ιδέα του Κάρολου Ε´ το 1524 και στη Λατινική Νομισματική Ενωση της βικτωριανής εποχής.
Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, περιγράφει το νέο πλαίσιο που δημιουργεί το ευρώ για μια Ευρώπη της συνεργασίας. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην οικονομική Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως αυτή οικοδομήθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 από τους Ζισκάρ – Σμιτ και Κολ – Μιτεράν. Αυτοί οι τέσσερις κορυφαίοι πολιτικοί ηγέτες προώθησαν την Ενωση για το ευρώ, επειδή κατέληξαν να μοιράζονται παρά τις σημαντικές διαφορές τους τις ίδιες ιδέες για τον αγώνα ενάντια στον πληθωρισμό ή για την ανάπτυξη, σημειώνει ο Sassier.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έγιναν δύο μεγάλες πολιτικές προσπάθειες για τη δημιουργία της ενωμένης Ευρώπης. Η πρώτη, η οποία είχε στόχο τη δημιουργία της Ευρώπης μέσω της άμυνας, απορρίφθηκε το 1954. Η δεύτερη, που έχει στόχο την ευρωπαϊκή ενοποίηση μέσω του νομίσματος, έγινε δεκτή και είναι αυτή που άρχισε να εφαρμόζεται.
Το ευρώ μπορεί να εξασφαλίσει στην Ευρώπη τη θέση που της ανήκει στη διεθνή σκηνή και να εμποδίσει τον εκφυλισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε μια απλή ζώνη ελεύθερου εμπορίου. Επιπλέον το ευρώ θα αποτελέσει ασπίδα κατά της διεθνούς κρίσης προστατεύοντας τις οικονομίες της Ευρώπης από κρίσεις, όπως οι πρόσφατες της Ασίας και της Ρωσίας, όπως σημείωνε και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Τέο Βάιγκελ σε συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα «Le Figaro» της 14ης Σεπτεμβρίου 1998.
Το ερώτημα που μένει προς απάντηση για τα δύο – τρία προσεχή χρόνια είναι αν η δημιουργία κοινού νομίσματος θα απελευθερώσει μια δυναμική για περαιτέρω εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι πολιτικός επιστήμων – διεθνολόγος, συνεργάτης του Τομέα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
