Υπάρχει μια σειρά βιβλίων που πρέπει να διαβάσουν οπωσδήποτε οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι κείμενα πολιτικής επιχειρηματολογίας, δεν λένε βρωμόλογα για τα ευρωομόλογα, δεν επικαλούνται την ηθική φιλοσοφία της λιτότητας ούτε τις μαραμένες δάφνες οικονομικών αυθεντιών περασμένων εποχών. Είναι ένα έργο επιστημονικής φαντασίας γραμμένο τη δεκαετία του 1950 και ονομάζεται Γαλαξιακή Αυτοκρατορία (εκδ. Κάκτος).

Ο συγγραφέας του, Ισαάκ Ασίμοφ, θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες μορφές της ηρωικής εποχής της Ε.Φ.: ένας νεαρός ρωσοεβραίος, γιος εργατών από τη Σοβιετική Ένωση που μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησε την καριέρα του από τα παλπ περιοδικά και άφησε το μυαλό του να περιπλανηθεί εκεί που κανένας άνθρωπος δεν είχε ταξιδέψει πριν – σε ένα γαλαξία αποικισμένο από τον άνθρωπο. Ο Ασίμοφ τοποθετεί τον μονήρη ερευνητή Χάρι Σέλντον στους τελευταίους αιώνες μιας καταρρέουσας αυτοκρατορίας να ανακαλύπτει τις εξισώσεις της μαθηματικοποίησης της Ιστορίας: από επιστήμονας γίνεται προφήτης προβλέποντας μια μεσαιωνική βαρβαρότητα χιλιετηρίδων προτού ο Γαλαξίας ενωθεί ξανά πολιτικά. Χάρη στα εργαλεία της ψυχοϊστορίας διαμορφώνει το Σχέδιο Σέλντον, το οποίο θα εκτρέψει την ανθρωπότητα σε μια άλλη κοίτη συντομεύοντας τη διάρκεια της μεσοβασιλείας – και της τραγικής μοίρας τρισεκατομμυρίων ατόμων. Ιδρύει το Θεμέλιο, μια επίλεκτη κοινότητα μακριά από τα καθιερωμένα κέντρα εξουσίας, ως όργανο και θεματοφύλακα του πεπρωμένου, ενώ αφήνει παρακαταθήκη την προσωπική του χρονοκάψουλα με hints για τα μελλούμενα.

Η γεωγραφική επικράτεια, η πολιτική ισχύς και η κοινωνική ομοιογένεια του Θεμελίου είναι προγραμματισμένες να αυξάνονται εκθετικά μέσα από τακτικές κρίσεις, οι οποίες αποσκοπούν σε μια ολοένα ευρύτερη ενοποίηση έως ότου το πρώην περιφερειακό μόρφωμα σχηματίσει τη Δεύτερη Αυτοκρατορία – μια ιδανική πολιτεία όπου δια της σύζευξης τεχνολογίας και ανθρωπισμού θα έρεε μέλι και γάλα. Βάλτε τώρα στη θέση του Χάρι Σέλντον τους πρωτεργάτες της ενωμένης Ευρώπης Ζαν Μονέ, Ρομπέρ Σουμάν, Ζακ Ντελόρ, αντικαταστήστε την πανσπερμία της Γαλαξιακής Αυτοκρατορίας με το κολάζ εθνοτήτων της προπολεμικής ηπείρου, πείτε «ΕΟΚ» αντί για «Θεμέλιο», κρατήστε τις «κρίσεις» και την «ενοποίηση» και έχετε το σκηνικό της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εκεί που θα πρέπει να εστιάσουν οι Μερκολάντ (και η Κριστίν Λαγκάρντ) είναι ο δεύτερος τόμος της σειράς, όπου μετά από διακόσια χρόνια ευημερίας τα πράγματα αρχίζουν να στραβώνουν επικίνδυνα. Οι αυτάρεσκοι ηγέτες του Θεμελίου, έχοντας πάψει από καιρό να ακούν τις υποτιθέμενες Κασσάνδρες που απλώς περιγράφουν τα αυτονόητα, συνωστίζονται στην κρύπτη του Σέλντον περιμένοντας την καθιερωμένη επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης, ενώ ο εχθρός βρίσκεται ήδη προ των πυλών. Η μορφή του ψυχοϊστορικού εμφανίζεται πιστή στο καθήκον – για να ανακαλύψουν όλοι με τα πρώτα του λόγια ότι βρίσκεται σε άλλη κρίση. Το απρόβλεπτο έχει υπεισέλθει στην ιστορία, το Σχέδιο είναι κομμάτια, οι κληρονόμοι των τολμηρών ηγετών τρέχουν πανικόβλητοι. Διασώζονται επειδή ο Σέλντον έχει και Plan B: ένα αόρατο διευθυντήριο από mentalists, ψυχικούς επιστήμονες ολκής επιφορτισμένους με τα υδραυλικά της Ιστορίας – την ευθύνη των μερεμετιών που θα απαιτούνταν στη διαδρομή.

Αν το σενάριο του Ασίμοφ ακούγεται ντετερμινιστικό, κλισέ, παλπ (αλλά ρετρό διασκεδαστικό) το ανέβασμα της παράστασής του σε συνθήκες πραγματικότητας μοιάζει άχαρο, αναποτελεσματικό και αδιέξοδο. Οι ηγέτες του Ευρωπαϊκού Θεμελίου βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου, στη λάθος κρίση του Σέλντον, περιμένουν μοιρολατρικά τη λύση από το νεκρό αόρατο χέρι του Άνταμ Σμιθ, εστιάζουν στο δέντρο της λιτότητας αγνοώντας το δάσος των επενδύσεων, με το Plan B τους να συμπυκνώνεται στον όρο «στρουθοκαμηλισμός». Κι αν δεν το έχουν καταλάβει ως το τέλος της ανάγνωσης, κάποιος πρέπει να τους εξηγήσει άμεσα ότι τηλεπαθητικές ελίτ και εξωγήινοι μεσσίες υπάρχουν μόνο στη νοητή σφαίρα της μυθοπλασίας.