Καμιά φορά ο λόγος που επιλέγω να διαβάσω ένα βιβλίο μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή έχει μεγάλη σημασία για μένα. Πριν μερικές εβδομάδες έφυγε από τη ζωή η μητέρα μιας πολύ στενής μου φίλης. Τις τελευταίες της μέρες ήταν σε άσχημη κατάσταση, και ένιωθα ότι ήθελα να σταθώ και να στηρίξω όσο περισσότερο μπορούσα. Δεν κατάλαβα πόσο με είχε επηρεάσει όλο αυτό μέχρι που τελείωσε η κηδεία. Πήγα αμέσως και αγόρασα το «As I Lay Dying».
Το μνημειώδες βιβλίο του νομπελίστα Ουίλιαμ Φόκνερ το γνώριζα μεν, δεν το είχα πλησιάσει ποτέ δε. Ήξερα ότι πραγματεύεται τις τελευταίες ώρες, το θάνατο και τη δεκαήμερη μεταφορά της σωρού μιας γυναίκας στη γενέθλια γη της προκειμένου να ταφεί. Ότι πραγματεύεται την εκπλήρωση μιας ύστατης επιθυμίας.
Αυτό που δεν ήξερα ήταν ότι την ιστορία αφηγούνται δεκαπέντε διαφορετικοί χαρακτήρες, η ίδια η γυναίκα, τα πέντε παιδιά της, ο σύζυγος, οι γείτονες και άλλοι, και μέσα από τα 59 κεφάλαια ο Φόκνερ, με απαράμιλλη τέχνη, πετυχαίνει μια ακριβή τοιχογραφία του αμερικανικού Νότου, αναπτύσσει όλη την υπαρξιακή αγωνία που αναπόφευκτα συνοδεύει το θάνατο της Μητέρας, σχολιάζει τις σχέσεις που διέπουν την Οικογένεια.
Στα 59 κεφάλαια, με γλώσσα σχετικά δύσβατη, όπως και η μακρά οικογενειακή πορεία/νεκρική πομπή που περιγράφει, εξελίσσονται με συγκλονιστικό τρόποτο πένθος και οι εσωτερικές αναταράξεις που το συνοδεύουν -κάποιες από αυτές μάλιστα οδηγούν στην παράνοια, όπως η ταραχή του μικρότερου γιου. Συγχέοντας το θάνατο της μητέρας του με ένα ψάρι που είχε ψαρέψει πρόσφατα, μονολογεί «η μητέρα μου είναι ψάρι», πέντε σπαρακτικές λέξεις στο μικρότερο όμως τόσο σπουδαίο κεφάλαιο του βιβλίου.
Ο Faulkner ολοκλήρωσε το βιβλίο σε μόλις 6 εβδομάδες, δουλεύοντας νυχτερινές βάρδιες σε ηλεκτρικό εργοστάσιο. Και δε χρειάστηκε να διορθώσει ούτε μία λέξη. Ο κοντός γίγαντας της αμερικανικής λογοτεχνίας (το ύψος του ήταν μόλις 1,67 μ. γεγονός που τον εμπόδισε να καταταγεί στην αεροπορία) βραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1949 χωρίς να έχει απολυτήριο γυμνασίου και κατά την παραλαβή του βραβείου έδωσε έναν πολύ σύντομο ευχαριστήριο λόγο, καθώς θεωρούσε εαυτόν απλώς ως “έναν αγρότη που του αρέσει να λέει ιστορίες”.
Το έργο του Φόκνερ επηρέασε πλήθος συγγραφέων, από τον Τζον Στάινμπεκ μέχρι το Ναμπόκοφ, ενέπνευσε τον κινηματογράφο (το Today We Live (Σήμερα Ζούμε) με την Τζόαν Κρόφορντ και τον Γκάρι Κούπερ βασίστηκε στο διήγημα «Turn About», τοThe Sound and the Fury (Η Βουή και η Μανία) με τον Γιουλ Μπρίνερ, ενώ πρόσφατα ανακοινώθηκε και ότι ξεκινούν τα γυρίσματα του «As I Lay Dying» σε σκηνοθεσία Τζέιμς Φράνκο. Εδώ να σημειώσω ότι εγώ δεν έχω δει καμία από αυτές τις ταινίες, αλλά για ένα μυστήριο λόγο, προφανώς λόγω θέματος, το βιβλίο μου θύμισε τις «Τρεις Ταφές του Μελκιάδες Εστράντα»).
Το «As I Lay Dying» κυκλοφορεί και στα ελληνικά με τον τίτλο «Καθώς Ψυχορραγώ», από τις εκδόσεις Κέδρος. Δεν έχω κανένα λόγο να πιστεύω ότι η μετάφραση του Μένη Κουμανταρέα είναι δεν είναι καλή, αλλά όσοι μπορούν να δοκιμάσουν το πρωτότυπο καλό είναι να το κάνουν. Δεν είναι εύκολο, κάθε άλλο, αλλά αξίζει τον κόπο.
Γράφοντας αυτές εδώ τις γραμμές διαπιστώνω με κάθε λέξη πόσο δύσκολο είναι να εκφραστώ για ένα τόσο μεγάλο βιβλίο. Για ένα πραγματικό επίτευγμα. Μπορεί βέβαια να φταίει ότι το διάβασα με μία μυστήρια ψυχολογική διάθεση, αλλά είμαι σίγουρη ότι αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος.
