Μόλις που έχουν μάθει να περπατάνε και να μιλάνε. Μόλις που έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν κοινωνικές σχέσεις με άλλα συνομήλικά τους παιδιά. Και όμως, αυτά τα μικροσκοπικά νήπια «ζυγίζουν» στοιχεία του κοινωνικού στάτους των ανθρώπων γύρω τους προκειμένου να αποφασίσουν ποια άτομα προτιμούν να συναναστρέφονται και ποια όχι. Αυτό ανακάλυψαν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ορχους στη Δανία και του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ιρβάιν μέσα από μελέτη τους σε νήπια ηλικίας 21-31 μηνών.

Κατανόηση της υπεροχής από τους εννέα μήνες ζωής

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμα και μωρά ηλικίας εννέα μηνών μπορούν να κατανοήσουν ποιος θα νικήσει σε μια… μάχη μεταξύ «Δαβίδ και Γολιάθ». Οταν στο πλαίσιο μελέτης τα μωρά έβλεπαν δύο άτομα τα οποία έκλειναν το ένα τον δρόμο του άλλου, αυτόματα κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι το πιο μεγαλόσωμο άτομο θα νικήσει το πιο μικρόσωμο. Η μελέτη είχε διεξαχθεί από τη Λότε Τόμσεν, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οσλο και αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Ορχους, και τους συνεργάτες της.
Τώρα οι ερευνητές πήγαν ένα βήμα πιο πέρα, αποδεικνύοντας ότι τα νήπια προτιμούν και τα ίδια να έχουν σχέσεις με τους νικητές και όχι με τους ηττημένους, όπως ανέφεραν σε δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Nature Human Behavior». «Ο τρόπος που κάποιος συμπεριφέρεται όταν υπάρχει μια «σύγκρουση συμφερόντων» αποκαλύπτει πολλά σχετικά με το κοινωνικό στάτους του» ανέφερε η Ασλεϊ Τόμας από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ιρβάιν, η οποία ήταν και η κύρια συγγραφέας της νέας μελέτης, και προσέθεσε: «Σε όλα τα κοινωνικά είδη ζώων, εκείνα που έχουν χαμηλότερο κοινωνικό στάτους υποτάσσονται σε εκείνα που βρίσκονται πιο ψηλά στην ιεραρχία. Θελήσαμε λοιπόν να εξερευνήσουμε αν τα μικρά παιδιά κρίνουν με διαφορετικό τρόπο τα άτομα με υψηλό και τα άτομα με χαμηλό στάτους».

Το πείραμα της… μαριονέτας

Στο πλαίσιο αυτής της «εξερεύνησης» οι επιστήμονες έβαλαν δύο μαριονέτες να προσπαθούν να διασχίσουν μια σκηνή προχωρώντας σε αντίθετες κατευθύνσεις. Οταν οι μαριονέτες συναντιούνταν στο κέντρο της σκηνής, έκλειναν η μία τον δρόμο της άλλης. Τότε η μία από τις δύο μαριονέτες υποχωρούσε, έκανε στο πλάι, και άφηνε την άλλη μαριονέτα να συνεχίσει τον δρόμο της και να διασχίσει τη σκηνή. Ολο αυτό το «δρώμενο» το παρακολουθούσαν τα νήπια. Οπως φάνηκε μετά το τέλος του, 20 από τους 23 μικρούς εθελοντές προτίμησαν τη μαριονέτα που είχε «νικήσει», εκείνη που είχε «υψηλότερο στάτους».
Σε ένα δεύτερο μέρος της μελέτης οι ερευνητές θέλησαν να δουν αν τα νήπια θα συνέχιζαν να προτιμούν τη νικήτρια μαριονέτα ακόμα και αν νικούσε μέσω της βίας. Εβαλαν λοιπόν μια άλλη ομάδα νηπίων να παρακολουθήσει ένα αντίστοιχο «σόου» με τις δύο μαριονέτες, μόνο που αυτή τη φορά η μία μαριονέτα προκειμένου να νικήσει έσπρωχνε βίαια την άλλη μαριονέτα. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, όπως προέκυψε, 18 από το σύνολο των 22 νηπίων που συμμετείχαν απέφυγαν τη νικήτρια μαριονέτα και προσέγγισαν το «θύμα».

Προτίμηση στο υψηλό στάτους αλλά υπό προϋποθέσεις

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αποδεικνύεται ότι και τα μικρά παιδιά, όπως και τα υπόλοιπα κοινωνικά ζώα, προτιμούν όσους έχουν υψηλό στάτους, μόνο όμως όταν το στάτους αυτό αναγνωρίζεται από τον περίγυρο και δεν προκύπτει από χρήση αθέμιτων μέσων. Σε αυτό το σημείο πάντως τα παιδιά διαφέρουν από τους στενότερους συγγενείς μας μεταξύ των πρωτευόντων ειδών, τους μπονόμπο, που συνεχίζουν να προτιμούν τους νικητές, ακόμα και αν εκείνοι χρησιμοποιούν δύναμη και βία για να φθάσουν στον στόχο τους.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Τόμσεν, τα ευρήματα αυτά μαρτυρούν ότι «οι βασικοί κανόνες που διέπουν τις κοινωνικές σχέσεις πιθανώς είναι έμφυτοι στους ανθρώπους. Και αυτό διότι η ανθρώπινη φύση αναπτύχθηκε μέσα από χιλιάδες χρόνια συμβίωσης ανθρώπων σε πολιτισμικές κοινότητες».