Διανύοντας τη δεύτερη εβδομάδα του Σεπτέμβρη, ο ήχος του κουδουνιού σε όλα τα σχολεία της επικράτειας υπενθυμίζει σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς την έναρξη μιας ακόμη σχολικής χρονιάς. Άραγε, θα είναι ίδια και απαράλλαχτη με όλες τις προηγούμενες;
Η σχολική εμπειρία μας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας και οραματισμού για ένα καλύτερο σχολικό περιβάλλον που θα θέτει σε προτεραιότητα τον παράγοντα άνθρωπο και θα εστιάζει στις βαθύτερες ανησυχίες κάθε μαθητή. Και αυτό συμβαίνει εξαιτίας ενός αδικαιολόγητου εφησυχασμού όλων των εμπλεκομένων, με συνέπεια το υπάρχον σηψαιμικό εκπαιδευτικό σύστημα να διαιωνίζεται, παράγοντας προβληματικές και ημιτελείς προσωπικότητες, λειτουργικά αναλφάβητες και προπάντων άτομα χωρίς ηθική και συναισθηματική «πρώτη ύλη».
Μοναδική διέξοδος από τον λαβύρινθο αυτού του συστήματος που θυματοποίησε γενιές και γενιές επί σειρά ετών θα μπορούσε να αναζητηθεί μέσα από ένα συλλογικό όραμα και μια διαφορετική προσέγγιση κυρίως ανθρωποκεντρική. Αρκεί μια κοινή προσπάθεια γονέων, μαθητών, δασκάλων και Πολιτείας.
Μια απόπειρα για ένα σχολείο εναλλακτικό που θα αποτελεί το δεύτερο σπίτι τους και θα ενδιαφέρεται πρωτίστως για την ευτυχία του κάθε παιδιού, εστιάζοντας στην ανακάλυψη των κλίσεων, την ανάδειξη των δεξιοτήτων, την κοινωνική ευφυΐα και τη συναισθηματική του πληρότητα. Πώς; Με την ουσιαστική αλληλεπίδραση μαθητή με μαθητή, και μαθητή – δασκάλου, με δραστηριότητες, καλλιτεχνικές, αθλητικές, φιλανθρωπικές, ατομικές ή ομαδικές, με το παιχνίδι. Θέλουμε ένα σχολείο πιο ποιοτικό και λιγότερο ποσοτικό που θα φέρνει τον μαθητή σε ουσιαστική επαφή με τον άνθρωπο και τον πολιτισμό εθνικό και οικουμενικό. Ένα σχολείο «ανοιχτό» στη ζωή που θα προσφέρει ερεθίσματα, αστείρευτες εμπειρίες, δυνατότητες αφομοίωσης και επεξεργασίας όλων των δεδομένων γύρω του. Μόνο με έναν τέτοιου είδους προσανατολισμό μπορούμε να κινητοποιήσουμε τους νέους του αύριο, ενεργοποιώντας τους τη φαντασία, την έμπνευση, την αγάπη τους για δημιουργία και ζωή.
Στόχος των εκπαιδευτικών για την επίτευξη του δυσπρόσιτου οράματος θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση μιας ανώτερης και συνάμα δυναμικής προσωπικότητας με εμπιστοσύνη στις δυνατότητές της και συνείδηση της αυταξίας της και αυτό θα πραγματοποιηθεί μέσα από την ενθάρρυνση, την αμερόληπτη και καλοπροαίρετη κριτική, την επιβράβευση της προσπάθειας και όχι της ευφυΐας, τον σεβασμό, τη διακριτική ευθύτητα και κυρίως την ειλικρινή αγάπη και το ανυπόκριτο ενδιαφέρον για τον μαθητή. Μέσα σε αυτό το μαθητοκεντρικό πλαίσιο το σχολείο θα πάψει να μετατρέπεται σε «εκτροφείο» βίας και πηγή άγχους, γιατί ο καθένας θα βρίσκει χώρο αυτοέκφρασης και πρωτοβουλίας, θα αναγνωρίζει τον εαυτό του, θα μάθει να διαχειρίζεται τις αδυναμίες του και να αυτοκυριαρχείται.
Ας δώσουμε μια άλλη διάσταση, λιγότερο γνωσεοκρατική και περισσότερο κοινωνική και συναισθηματική. Ένα πρωτοποριακό εκπαιδευτικό σύστημα για τα ελληνικά δεδομένα που θα «δομεί» παιδιά ειλικρινή με γνησιότητα ψυχής και ακεραιότητα χαρακτήρα, μελλοντικούς ενήλικες που θα αντιστέκονται σε έναν κόσμο ψεύτικο και υπολογιστικό, χτίζοντας ουσιαστικές και βαθύτερες διανθρώπινες σχέσεις. Κι αυτή η προσπάθεια θα υλοποιηθεί μόνο εάν οικοδομηθεί πάνω σε γερά θεμέλια και με τη σύμπραξη όλων, να είναι αέναη και να ξεκινά από τις πρώτες εκπαιδευτικές βαθμίδες, ώστε κάθε ανθρώπινη υπόσταση να μάθει να ζει σε ένα υγιές περιβάλλον με ζωτικό χώρο που θα του παρέχει ευκαιρίες βιωματικής μάθησης, πολλαπλών τρόπων έκφρασης και ποικίλων ερεθισμάτων με άμεση συνέπεια την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας και συνθετικής αντίληψης.
Νομίζω πως όλοι θα θέλαμε ένα καλύτερο σχολείο, ένα σχολείο του μέλλοντος, στο οποίο οι ηθικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυνατότητες του μαθητή θα αναδεικνύονται και θα εξελίσσονται μέσα από δημιουργικούς τρόπους μάθησης. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως η συναισθηματική κατάσταση του παιδιού στα μαθητικά χρόνια επηρεάζει σημαντικά τις κοινωνικές σχέσεις στη μετέπειτα ζωή του και καθορίζει την εν γένει ψυχοσύνθεσή του. Γιατί η παιδική ηλικία, όπως έλεγε Μπαλζάκ, ακολουθεί τον άνθρωπο σε ολόκληρη τη ζωή του.
Αν θέλουμε λοιπόν, ισορροπημένους και ευτυχισμένους ενήλικες ας φτιάξουμε ευτυχισμένα και ισορροπημένα παιδιά με την αρωγή χαρούμενων, ευτυχισμένων και ισορροπημένων δασκάλων, που θα τα μυούν στη θετική σκέψη, προσφέροντάς τους το κατάλληλο συναισθηματικό υπόβαθρο ώστε να μάθουν να ζουν τη στιγμή, να αναπτύξουν ενσυναίσθηση και να αισθάνονται με όλες τους τις αισθήσεις τον κόσμο γύρω τους.
*Η κ. Μαρία Πετροπούλου είναι Φιλόλογος, συγγραφέας, αρθρογράφος.
