Τα βαρίδια στην αναζήτηση νέων συμμάχων από τον Ερντογάν

Επισήμως η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Τουρκία θεωρούν ότι είναι μεταξύ τους σύμμαχοι μιας και αποτελούν μέλη της Βορειο-Ατλαντικής Συμμαχίας. Στην πραγματικότητα όμως οι τρεις εταίροι από πέρυσι βρίσκονται σε κόντρα, εξαιτίας του ολοένα και πιο αυταρχικού τρόπου διακυβέρνησης του τούρκου προέδρου Ερντογάν αλλά και των αντιφατικών πολιτικών του προέδρου Τραμπ αναφορικά με το διατλαντικό εμπόριο.

Η ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις μάλιστα κλιμακώθηκε ακόμη περισσότερο μετά την κατάρρευση της συμφωνίας για την απελευθέρωση του αμερικανού πάστορα Αντριου Μπράνσον πριν από λίγες εβδομάδες προκαλώντας την μήνιν του προέδρου Τραμπ, ο οποίος διπλασίασε τους αμερικανικούς δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την Τουρκία, απόφαση που έστειλε την τουρκική λίρα στα τάρταρα.

Καθώς οι διαπραγματεύσεις ως προς την τύχη του πάστορα Μπράνσον κατέληγαν σε αδιέξοδο, στην Κωνσταντινούπολη δικαστήριο αποφάσιζε να άρει την απαγόρευση εξόδου από τη χώρα που είχε επιβληθεί στην 33χρονη γερμανίδα δημοσιογράφο τουρκικής καταγωγής Μεσαλέ Τολού, η οποία εργαζόταν στο αριστερό πρακτορείο ειδήσεων ΕΤΗΑ και είχε συλληφθεί πέρυσι με την κατηγορία της τρομοκρατίας.

Η απόφαση της τουρκικής Δικαιοσύνης αποτέλεσε έκπληξη για τους παρατηρητές. Σύμφωνα με την «Washington Post» όμως, ήταν ένα σαφές δείγμα γραφής ότι η Τουρκία επιχειρεί να βρει τρόπους επαναπροσέγγισης με την Ευρώπη και να αποκαταστήσει τις ταραγμένες σχέσεις μαζί της, την ώρα που η κόντρα με την Ουάσιγκτον μαίνεται με αμείωτη ένταση.

Την περασμένη εβδομάδα ο Ερντογάν προειδοποίησε σε άρθρο γνώμης ότι η Τουρκία έχει εναλλακτικές λύσεις και όλοι έσπευσαν να θεωρήσουν ότι πρόκειται για μια στροφή του προς την Κίνα, τη Ρωσία ή το Κατάρ και μια έμμεση πλην σαφής στροφή και προς τους ευρωπαίους ηγέτες. Εν τούτοις, πολλοί αναλυτές έσπευσαν να σημειώσουν πως υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να τηρηθεί μια επιφύλαξη ως προς το τελευταίο.

Πρώτον, πέρα από την Τολού η Τουρκία κρατά φυλακισμένους ακόμη επτά γερμανούς πολίτες, οι οποίοι θεωρούνται πολιτικοί κρατούμενοι από το Βερολίνο. Την ίδια ώρα, η δίκη της Τολού αναμένεται να συνεχιστεί ερήμην της ενώ ο σύζυγός της, ο οποίος αντιμετωπίζει τις ίδιες κατηγορίες, δεν απελευθερώθηκε. Δεύτερον, το εάν η Ευρώπη είναι πρόθυμη να ξεπεράσει τους λόγους διαφωνίας της με την Τουρκία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη Γερμανία, η οποία επί του παρόντος δεν φαίνεται πρόθυμη να τείνει χείρα βοηθείας, γράφει η αμερικανική εφημερίδα.

Η Γερμανία είναι πατρίδα τριών εκατομμυρίων μεταναστών δεύτερης γενιάς από την Τουρκία, οι οποίοι εξακολουθούν να έχουν δικαίωμα ψήφου στις τουρκικές εκλογές. Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων αυτών υποστηρίζει το κυβερνών κόμμα του τούρκου προέδρου, όμως οι γερμανοί πολιτικοί θεώρησαν ότι η προεκλογική εκστρατεία του Ερντογάν στη Γερμανία έσπειρε τη διχόνοια, ενώ οι προσπάθειες να περιοριστεί η κυριαρχία του στον πληθυσμό της τουρκικής διασποράς στην Ευρώπη διατάραξαν τις ευρω-τουρκικές σχέσεις σε τέτοιο βαθμό που ο τούρκος πρόεδρος κατηγόρησε την κυβέρνηση Μέρκελ για «ναζιστικές πρακτικές».

Η εχθρότητα που προκάλεσε αυτή η επίθεση δεν θα σβήσει τόσο εύκολα, εκτιμούν αναλυτές, όμως η Ευρώπη γνωρίζει επίσης τους κινδύνους μιας πιο αντιφατικής προσέγγισης. Η Τουρκία βρίσκεται μεταξύ της Γηραιάς Ηπείρου και της Μέσης Ανατολής και τα τελευταία χρόνια έχει φιλοξενήσει εκατομμύρια σύρους πρόσφυγες, εμποδίζοντάς τους σε μεγάλο βαθμό να συνεχίσουν το ταξίδι τους επί ευρωπαϊκού εδάφους, έπειτα από τη συμφωνία του 2016 για το Προσφυγικό. Καθώς το αντιμεταναστευτικό αίσθημα εξακολουθεί να κερδίζει έδαφος σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και την ίδια ώρα η τουρκική οικονομία παραπαίει, είναι σαφές ότι τα δύο μέρη γνωρίζουν ότι έχουν ανάγκη ο ένας τον άλλον.

Προσφάτως, ο τούρκος πρόεδρος κάλεσε τους ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας να συζητήσουν τρόπους ενίσχυσης των εμπορικών και επενδυτικών δεσμών σύμφωνα με τουρκικές πηγές, και σε μια κουρασμένη από τον Τραμπ Ευρώπη φαίνεται πως ολοένα και περισσότεροι πολιτικοί προτιμούν την ενίσχυση του εμπορίου παρά την επιβολή και άλλων κυρώσεων.

«Ο λαός της Τουρκίας χρειάζεται επειγόντως ένα πολύ ξεκάθαρο μήνυμα: η Γερμανία και η Ευρώπη δεν θα συμμετάσχουν στην οικονομική αποσταθεροποίηση που θέλει να επιβάλει ο Τραμπ» προειδοποίησε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ σε συνέντευξή του στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων RND, ενώ συνέχισε λέγοντας ότι μια απομονωμένη Τουρκία μπορεί τελικά να επιδιώξει να γίνει πυρηνική δύναμη. «Οι ΗΠΑ βρίσκονται πολύ μακριά. Αλλά στην Ευρώπη θα πληρώσουμε μεγάλο τίμημα αν η Τουρκία γίνει ασταθής» κατέληξε.

Το συντηρητικό κόμμα της Γερμανίας υποστηρίζει ότι η Τουρκία θα πρέπει να στείλει ένα σαφές μήνυμα ότι είναι πρόθυμη να υπαναχωρήσει από κάποιες περιοριστικές πολιτικές της προτού οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας τεθούν σε νέα βάση. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις γι’ αυτό. Μόλις λίγες ημέρες πριν αρθεί η απαγόρευση εξόδου της Τολού, ένας 46χρονος γερμανός πολίτης συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές με την κατηγορία της τρομοκρατίας σε μια ξεχωριστή περίπτωση.