Ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο οι μαθητές της Ε’ Δημοτικού που ταλαιπωρήθηκαν τα τελευταία έντεκα χρόνια μπροστά από ένα βιβλίο Μαθηματικών που σκοπό είχε να «ξεκλειδώσει» τη μαγική επιστήμη τους, αλλά αντ’ αυτού μάλλον οδήγησε σε στρατιές απογοητευμένων 11χρονων. Για το βιβλίο των Μαθηματικών που διδασκόταν έως πέρυσι στα δημοτικά έχουν γραφτεί πολλά: οι μαθητές δεν το καταλάβαιναν, οι εκπαιδευτικοί δεν το δίδασκαν, οι σημειώσεις πήγαιναν και έρχονταν στις σχολικές αίθουσες.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί χρειάστηκαν έντεκα χρόνια για να αλλάξει ένα βιβλίο που είχε «διαγνωστεί» απο την πρώτη στιγμή ως δύσχρηστο. Κανείς σήμερα στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής δεν μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα με βεβαιότητα. Πάντως, απαντούν ότι κάλλιο αργά παρά ποτέ! Η ηγεσία του Ινστιτούτου τελικά τα κατάφερε. Και το άλλαξε. Ενα νέο βιβλίο Μαθηματικών για τους μαθητές της προτελευταίας τάξης του δημοτικού σχολείου μπαίνει επίσημα στις αρχές Σεπτέμβρη και για την επόμενη σχολική χρονιά στις τάξεις.
Αυτή τη φορά, όπως λένε πηγές της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, η εμπειρία δεν αναμένεται… εφιαλτική. «Τα Μαθηματικά δεν υπάρχουν μόνο στα βιβλία. Υπάρχουν παντού γύρω μας, υπάρχουν και πάνω σε έναν τοίχο, αν ένα αμπαζούρ ρίχνει μια παραβολική σκιά πάνω σ’ αυτόν» λέει στο «Βήμα» ο κ. Γιώργος Μπαραλής, βασικό μέλος της συγγραφικής ομάδας που έγραψε το νέο βιβλίο Μαθηματικών ύστερα από σχετική προκήρυξη του ΙΕΠ.
Ποιος θα λέγατε ότι είναι ο ορισμός των Μαθηματικών;
«Τα Μαθηματικά συχνά ορίζονται ως η επιστήμη που μελετά θέματα που αφορούν τους αριθμούς, τα γεωμετρικά σχήματα, τις δομές και τις μεταβολές στον χώρο και στον χρόνο, όπως επίσης τις σχέσεις όλων των μετρήσιμων αντικειμένων της πραγματικότητας. Στην ουσία, για το δημοτικό σχολείο αναφερόμαστε στην Αριθμητική και στη Γεωμετρία. Η πρώτη περιλαμβάνει τους φυσικούς αριθμούς και τα κλάσματα, τις διάφορες πράξεις αυτών και την εφαρμογή τους σε προβλήματα της καθημερινότητας, ενώ η γεωμετρία ασχολείται με ορισμένα στοιχειώδη επίπεδα και στερεά γεωμετρικά σχήματα και τις βασικές τους ιδιότητες.
Μια ακόμη αναδυόμενη, τα τελευταία χρόνια, αντίληψη είναι ότι τα Μαθηματικά σχετίζονται με την ταξινόμηση και μελέτη όλων των δυνατών μοτίβων, χρησιμοποιώντας τον όρο με μια ευρεία έννοια, προκειμένου να συμπεριλάβουν οποιουδήποτε είδους κανονικότητες μπορεί να αναγνωρίσει ο ανθρώπινος νους. Γι’ αυτό και στα βιβλία του δημοτικού σχολείου συναντάμε πολλά αριθμητικά και γεωμετρικά μοτίβα. Πολλές φορές ακόμη αναρωτιούνται οι μαθητές πού υπάρχουν τα Μαθηματικά και σε τι χρησιμεύουν. Τα Μαθηματικά υπάρχουν πάνω στο τυπωμένο χαρτί αλλά και, πριν από την τυπογραφία, υπήρχαν σε επιγραφές πάνω σε τοίχους, σε πινακίδες, σε παπύρους. Χαράζονται πρώτιστα στον νου των ανθρώπων σαν συμβολικές ερμηνείες της βιωματικής προσέγγισης και μελέτης, στη μνήμη ηλεκτρονικών υπολογιστών και αριθμομηχανών. Υπάρχουν ακόμη και στα γονίδια του ηλιοτροπίου, αν αυτό το φυτό παράγει σπόρους που είναι κατανεμημένοι σε σπείρες και μεταφέρει μαθηματικές πληροφορίες από γενιά σε γενιά. Μήπως όμως τα Μαθηματικά υπάρχουν και πάνω σε έναν τοίχο, αν ένα αμπαζούρ ρίχνει μια παραβολική σκιά πάνω σ’ αυτόν;».
Πώς πρέπει να διδάσκονται στα παιδιά του δημοτικού Μαθηματικά;
«Ας ξεκινήσουμε από τον σκοπό μας: Οι μαθητές πρέπει να αποκτήσουν την ευχέρεια αποκωδικοποίησης, κατανόησης και επίλυσης προβλημάτων. Και αυτό μέσα από ένα θετικό κλίμα μέσα στην τάξη. Βασικός στόχος, όσον αφορά τη διδασκαλία των Μαθηματικών στην υποχρεωτική εκπαίδευση, είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η απόκτηση γνώσεων: κατ’ αρχάς η κατανόηση της ακρίβειας του συγκεκριμένου, της γενίκευσης, της αφαίρεσης, καθώς και η καλλιέργεια της μαθηματικής δημιουργικής σκέψης και της επιχειρηματολογίας. Για όλα αυτά όμως χρειάζεται συνεργασία και συζήτηση των μαθητών στην τάξη, στο πλαίσιο μικρών ομάδων, κάτι που τους διευκολύνει να διατυπώνουν, να επεξηγούν και να τεκμηριώνουν τις σκέψεις τους. Με την υποστήριξη πάντα του εκπαιδευτικού, που βέβαια αποδίδει την πραγματική επιστημονική διάσταση των μαθηματικών εννοιών που αναδεικνύονται σε κάθε δραστηριότητα.
Πρέπει να μάθουμε στους μαθητές την ικανότητα να αναλύουν και να ερμηνεύουν το κοινωνικό τους περιβάλλον με εργαλείο τους τα Μαθηματικά. Και σήμερα απαραίτητα για τη βαθύτερη κατανόηση των μαθηματικών εννοιών, όπως έχει αποδειχθεί ερευνητικά, είναι η χρήση χειραπτικών και ψηφιακών εργαλείων που παρέχουν τη δυνατότητα στους μαθητές να πειραματιστούν, να ανακαλύψουν μαθηματικές έννοιες και τις ιδιότητές τους και να δραστηριοποιηθούν διερευνητικά μέσα από τη χρήση εξειδικευμένων λογισμικών».
Πότε ξεκίνησε η συγγραφή του βιβλίου σας; Σας δυσκόλεψε;
«Κατ’ αρχήν δουλέψαμε σε εθελοντική βάση. Η επιλογή της ομάδας μας έγινε ύστερα από πρόσκληση για τη συγγραφή νέων διδακτικών πακέτων Μαθηματικών για τις Β’ και Ε’ τάξεις του δημοτικού σχολείου από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Μας ανέθεσαν τη συγγραφή του διδακτικού πακέτου της Ε’ Δημοτικού τον Απρίλιο του 2017 ώστε να προωθηθεί έγκαιρα για το σχολικό έτος 2018-2019. Επρεπε έτσι η σταδιακή κατάθεση του συνόλου των παραδοτέων της συγγραφικής ομάδας να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2018, γεγονός από το οποίο προκύπτει και η δυσκολία ολοκλήρωσης του έργου λόγω της ιδιαίτερα μεγάλης πίεσης του χρόνου. Το πρώτο πακέτο παραδόθηκε τέλος Μαρτίου και το δεύτερο τέλος Μαΐου. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί το πρώτο μέρος του βιβλίου του μαθητή και το αντίστοιχο τετράδιο εργασιών. Αναμένεται και η έκδοση των υπολοίπων. Στη διάρκεια συγγραφής του συγκεκριμένου έργου παρουσιάστηκαν, όπως ήταν εύλογο, αντικειμενικές δυσκολίες λόγω των διαφορετικών απόψεων και προτάσεων που προέκυπταν κάθε φορά, οι οποίες όμως αντιμετωπίζονταν με συζητήσεις και τη συνεργασία των αρμόδιων επιτροπών του ΙΕΠ».

Ποιες ήταν οι πρώτες αλλαγές που έκανε η ομάδα σας στην ύλη του βιβλίου;

«Σκοπός μας είναι οι μαθητές να ξεκινήσουν με τρόπο απλό και κατανοητό τη μαθηματική τους παιδεία. Στηριχθήκαμε στο νέο πρόγραμμα σπουδών για τα Μαθηματικά και δώσαμε βάρος στη διεθνή έρευνα και στις νέες διδακτικές μεθόδους για τη διδασκαλία και μάθηση των Μαθηματικών. Ολα τα κεφάλαια του νέου βιβλίου, αποτελούμενα το καθένα από δύο σελίδες, ακολουθούν μια συγκεκριμένη δομή».

Σεμινάρια για να βοηθηθούν οι εκπαιδευτικοί στο έργο τους

Το παλιό βιβλίο Μαθηματικών, εκτός από τους μαθητές, δυσκόλεψε έως και τους δασκάλους. Απαιτούνται και επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών που διδάσκουν τα σχολικά εγχειρίδια;
«Φυσικά. Τα βιβλία χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας και της μάθησης ως άμεσες πηγές γνώσης, αλλά και ως λειτουργικά εργαλεία προκειμένου να γίνει η απαραίτητη επεξεργασία της διδακτέας ύλης στο σχολείο και στο σπίτι και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο της σχολικής γνώσης, καθώς επίσης τις δραστηριότητες που θα αναπτύξουν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές. Για τη συγγραφή του βιβλίου της Ε’ τάξης λάβαμε υπ’ όψιν όλα τα βιβλία των προηγούμενων τάξεων του δημοτικού αλλά και των επόμενων μέχρι και το γυμνάσιο. Πιστεύω ότι υπάρχει αρκετό υλικό, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο με τις ασκήσεις και τα προβλήματα. Για το ξεκίνημα του νέου βιβλίου θα ήταν πρόσφορο να οργανωθούν από τους επίσημους φορείς της πολιτείας επιμορφωτικά σεμινάρια ώστε οι εκπαιδευτικοί να βοηθηθούν στο έργο τους. Ακόμη οι μαθητές, μελετώντας προσεκτικά όλο το διδακτικό πακέτο, καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες της τάξης τους θέτοντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες εκείνες βάσεις για τη μετέπειτα μαθηματική τους πορεία. Εύχομαι το παρόν βιβλίο να αποτελέσει τον μοχλό που θα συμβάλει στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του αυριανού ενεργού πολίτη ως μέσου για την προώθηση αξιών και κινήτρων και να αποτελέσει κάτι χρήσιμο και ελπιδοφόρο για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς μας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ