Η γυναίκα που δάμασε τον Τσόρτσιλ

Εμφανίζεται ντυμένη απλά, όπως πάντα, κομψά. Ασπρόμαυρες αποχρώσεις. Λευκό πουκάμισο, μαύρο σακάκι, μαύρο λινό παντελόνι. Απαλό μακιγιάζ, αποστασιοποιημένο χαμόγελο, συνοδεία –όπως πάντα –ενός μάλλον ψυχρού «γεια σας». Δεν είναι η πρώτη φορά που συναντώ την Κριστίν Σκοτ Τόμας για συνέντευξη –είναι η τέταρτη για την ακρίβεια, μετά τον «Αγγλο ασθενή», το «Man to man» και το «Απλά σ’ αγαπώ». Γνωρίζω πολύ καλά το στυλ της. Η εικόνα της στο ξενοδοχείο «Claridges» του Λονδίνου, όπου τη συνάντησα με αφορμή την ταινία «Η πιο σκοτεινή ώρα» («The darkest hour»), στην οποία κρατά τον βασικό γυναικείο ρόλο, μου είναι αρκετά οικεία. Το ίδιο και το υπόγειο χιούμορ της.

Ο ρόλος της Κλημεντίνης Τσόρτσιλ, συζύγου του Γουίνστον Τσόρτσιλ στη «Σκοτεινή ώρα» του Τζο Ράιτ, είναι μεν ο βασικός γυναικείος ρόλος της ταινίας, δεν είναι όμως ο πιο λαμπερός, εφόσον στη μέση υπάρχει ο ίδιος ο… Γουίνστον Τσόρτσιλ, τον οποίο υποδύεται ο Γκάρι Ολντμαν (κάτοχος από την περασμένη Κυριακή της Χρυσής Σφαίρας για καλύτερη ερμηνεία σε δραματική ταινία). Και όχι μόνον αυτό. Η ιστορία της ταινίας εκτυλίσσεται σε μια περίοδο εξαιρετικά δύσκολη για το Ηνωμένο Βασίλειο, όταν ο Τσόρτσιλ ως πρωθυπουργός της χώρας κατάφερε να αποτρέψει την παράδοση της χώρας του στους Γερμανούς. Πόση σημασία θα μπορούσε να έχει η σχέση με τη γυναίκα του;

Και όμως, όπως η Ιστορία έχει γράψει και όπως η ταινία του Ράιτ λέει, αυτή η ταλαιπωρημένη αλλά ατσαλένια γυναίκα που μεγάλωσε στη μιζέρια ενός διαλυμένου σπιτιού και στην ανασφάλεια της ανείπωτης φτώχειας, ήταν ένας από τους λίγους (αν όχι ο μόνος) ανθρώπους που μπορούσαν να δαμάσουν το ανθρωπόμορφο λιοντάρι που λεγόταν Γουίνστον Τσόρτσιλ.

«Πίσω από κάθε μεγάλο άντρα κρύβεται μια γυναίκα». Αναφέρω το γνωστό γνωμικό στην Κριστίν Σκοτ Τόμας και τη ρωτώ αν κατά τη γνώμη της ίσχυε στην περίπτωση του Τσόρτσιλ. Και εκείνη απαντά: «Δεν νομίζω ότι η Κλημεντίνη είχε εξουσία· ήταν μέρος της μηχανής. Ομως μπορώ να πω ότι αν ο Γουίνστον Τσόρτσιλ δεν είχε παντρευτεί αυτή τη γυναίκα, τότε θα είχαμε έναν πολύ διαφορετικό Γουίνστον Τσόρτσιλ. Η Κλημεντίνη ήταν πολύ σημαντική για εκείνον, ήταν χριστιανή και ίσως μέσα της να καταλάβαινε την αίσθηση της δικαιοσύνης που τον διακατείχε». Χωρίς όλα αυτά να σημαίνουν βέβαια ότι οι τσακωμοί τους στην πρωθυπουργική οικία στο Νο 10 της οδού Ντάουνινγκ μπορούν από μόνοι τους να προσφέρουν υλικό ταινίας.

Περιέργως, στην αρχή η Κριστίν Σκοτ Τόμας δεν είδε με θετική ματιά την ιδέα τού να υποδυθεί την Κλημεντίνη Τσόρτσιλ. Οταν της πρότεινε τον ρόλο ο Τζο Ράιτ, «οι μορφασμοί της δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικοί» μας είπε αργότερα ο σκηνοθέτης. «Βλέπεις, δεν ήθελα να είμαι απλώς «η σύζυγος»» είπε η ηθοποιός, «ακόμη κι αν θα πρέπει να χωνέψεις ότι θα είσαι σταθερά «απλώς η σύζυγος» εφόσον υποδύεσαι την Κλημεντίνη Τσόρτσιλ, σύζυγο μιας τόσο μεγάλης, έντονης προσωπικότητας όπως ο Γουίνστον Τσόρτσιλ. Ο Τσόρτσιλ ήταν μια τόσο εξουσιαστική φιγούρα που κάθε άνθρωπος δίπλα του ήταν καταδικασμένος να βρίσκεται στη σκιά του».

Αυτό που τελικά ώθησε τη Σκοτ Τόμας να δεχθεί τον ρόλο ήταν η περιέργεια, γιατί στην πραγματικότητα δεν είχε «απολύτως καμία ιδέα» περί Κλημεντίνης Τσόρτσιλ όταν η ταινία άρχισε να γυρίζεται. «Την ήξερα, φυσικά, αλλά περισσότερο επειδή με εντυπωσίαζε η σιλουέτα της, το στυλ της. Ντυνόταν εκκεντρικά, πειραματιζόταν με παράξενες, πρωτοποριακές κομμώσεις, τη συζητούσε ο κόσμος. Της άρεσε να δουλεύει με τα χέρια της, έφτιαχνε η ίδια τα καπέλα της. Την ενδιέφερε η εμφάνισή της».

Αλλά η περιέργεια της Σκοτ Τόμας αφορούσε την Κλημεντίνη και τον σύζυγό της. «Ηθελα να βρω τη γυναίκα που είχε παντρευτεί αυτόν τον πολυσχιδή άνθρωπο, τον άλλοτε τερατώδη, άλλοτε ιδιοφυή, αυτόν τον άνθρωπο που βρέθηκε μπροστά σε μια απίθανη κατάσταση στην οποία έπρεπε να δώσει λύση. Γιατί την επέλεξε ο Τσόρτσιλ; Γιατί έκανε τη ζωή του καλύτερη; Γιατί παντρεύτηκαν; Αυτό με ενδιέφερε και αυτό προσπαθήσαμε να εξερευνήσουμε μέσα στα επιτρεπτά περιθώρια».

Η Κλημεντίνη Τσόρτσιλ, που γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1885 και πέθανε το 1977, ήταν κόρη του Χένρι Μόνταγκιου Χόζιερ και της λαίδης Μπλανς Χόζιερ, αν και η πατρότητά της υπήρξε αμφισβητήσιμη γιατί η μητέρα της ήταν γνωστή για τις απιστίες της. Μάλιστα μετά τον χωρισμό των γονιών της, η μητέρα της ανακοίνωσε ότι ο βιολογικός πατέρας της Κλημεντίνης ήταν ο λοχαγός Γουίλιαμ Τζορτζ Μίντλτον. Αν και ιδιαίτερα ευφυής άνθρωπος, η Κλημεντίνη δεν απέκτησε ποτέ ιδιαίτερη μόρφωση. Οταν έγινε 16 χρόνων, ο πατέρας της –«που θα πρέπει να ήταν ένας απαίσιος άνθρωπος» είπε η Σκοτ Τόμας –αποφάσισε να μην της επιτρέψει να συνεχίσει τις σπουδές της. Η Κλημεντίνη δούλεψε σε καπελάδικο. «Η ζωή της δεν ήταν εύκολη» είπε η Κριστίν Σκοτ Τόμας. «Θα την αποκαλούσα χαοτική, γεμάτη αναποδιές σε σημείο να μην ξέρει πού θα ζει τον επόμενο μήνα. Αυτό κρινόταν πάντοτε από τα χρήματα που η μητέρα της κέρδιζε στο καζίνο. Και ίσως να μην είναι τυχαίο που ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, που μπήκε αργότερα στη ζωή της, ήταν φανατικός τζογαδόρος. Ολα αυτά είναι στοιχεία που βρήκα πολύ στοργικά. Η προσωπική θυσία της με το να παντρευτεί έναν άνθρωπο τόσο αξιαγάπητο θα πρέπει να ήταν τεράστιου κόστους. Και αυτό με ενδιέφερε».

Με τον Γουίνστον Τσόρτσιλ συναντήθηκε για πρώτη φορά το 1904 αλλά τότε δεν υπήρξε συνέχεια. Τέσσερα χρόνια αργότερα όμως συναντήθηκαν ξανά και η έλξη ήταν αμοιβαία. Το μεγαλύτερο τραύμα που βίωσε το ζεύγος ήταν ο θάνατος του παιδιού τους. «Δεν μπορώ να ξέρω πώς μπορεί κάποιος να επανέλθει μετά από κάτι τέτοιο, όμως το κατάφεραν. Για κάποιο διάστημα βρέθηκαν σε διάσταση· όταν ο Τσόρτσιλ πήγε στην Αμερική για μια τουρνέ για το βιβλίο του. Αλλά ξανάσμιξαν. Ηταν φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλον». Επίσης, όπως επισημαίνει και η Σόνια Περνέλ στη βιογραφία της «First Lady: The Life and Wars of Clementine Churchill» η Κλημεντίνη Τσόρτσιλ απολάμβανε εν πολλοίς τον σεβασμό του κόσμου διότι «κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έκανε πολλά πράγματα για τον Ερυθρό Σταυρό. Αργότερα, μετά τον πόλεμο, ανέπτυξε δραστηριότητες πάνω στο μεταναστευτικό πρόβλημα. Τη θαύμαζαν για αυτή τη δουλειά της».