«Μη με ξυπνάς απ’ τις έξι, είναι ακόμη η μέρα να φέξει, ξυπνητήρι χτυπάς σαν τρελό, σε μισώ, σε μισώ…». Οι σημερινοί σαραντάρηδες (και όχι μόνο) δεν μπορεί να μη θυμούνται αυτόν τον παιδικό «ύμνο» που έκλεινε μέσα του μια μεγάλη αλήθεια: το φορτωμένο πρόγραμμα του κάθε παιδιού, τον ανεπαρκή ύπνο του και το (βίαιο) πολύ πρωινό ξεκίνημα μιας νέας ημέρας για την οποία το (παιδικό) όνειρο θα ήταν να μην είχε αρχίσει τόσο νωρίς…
Καθώς τα διάσημα Στρουμφάκια όμως στα οποία ανήκει ο «ύμνος» είναι άκρως διαχρονικά, η αλήθεια από αυτό το παιδικό στιχάκι μοιάζει τώρα πιο επίκαιρη από ποτέ. Παιδιά, έφηβοι αλλά και ενήλικοι βιώνουν καθημερινά ένα μαρτύριο έλλειψης ύπνου –η ανεπάρκεια ύπνου έχει μετατραπεί σε επιδημία, σύμφωνα με τους αρμοδίους, με τον μέσο έφηβο να κοιμάται τουλάχιστον δύο με τρεις ώρες λιγότερες το 24ωρο σε σύγκριση με τις (8 ως 10) συνιστώμενες για την ηλικία του. Οσο για το ξυπνητήρι, μάλλον αποτελεί τον μεγαλύτερο «βασανιστή» της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι ολοένα και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα ετοιμάζουν μια νέα, ειρηνική «επανάσταση του ύπνου».
Ούτε λίγο ούτε πολύ, μελέτες που έρχονται και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού προτείνουν το σχολικό κουδούνι να χτυπά αργότερα –τόσο στο Δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Την ίδια στιγμή επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το ίδιο ακριβώς πρέπει να συμβεί και σε ό,τι αφορά τον «πανεπιστημιακό κώδωνα» αλλά και την έναρξη του ωραρίου εργασίας για τους ενηλίκους. Οπως θα διαβάσετε, όπου υιοθετήθηκαν τέτοιου είδους ελαστικότερα ωράρια τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά σε ό,τι αφορούσε τις σχολικές, τις ακαδημαϊκές αλλά και τις εργασιακές επιδόσεις. Ελάτε λοιπόν: οριζοντιωθείτε, χαλαρώστε και ελάτε να «χουζουρέψουμε» μαζί μέσα από ένα θέμα που μας αφορά όλους, από τους ολίγων ετών έως τους πολλών δεκαετιών.
«Σύμβουλος ύπνου» σε αυτό το άρθρο θα είναι ένας ειδήμων σε παγκόσμιο επίπεδο επί του θέματος της έλλειψης ύπνου του σύγχρονου κόσμου αλλά και των λύσεων για τη «μάστιγα της νύστας»: πρόκειται για τον δρα Πολ Κέλι, ερευνητή στο Τμήμα για τον Υπνο, τους Κιρκαδικούς Ρυθμούς και τη Νευροεπιστήμη της Μνήμης στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας. Ο δρ Κέλι έχει ήδη διεξαγάγει σε πολλές χώρες πιλοτικά προγράμματα σε σχολεία αλλά και πανεπιστήμια, στο πλαίσιο των οποίων η ημέρα ξεκινά μία, δύο ή και αρκετές ώρες αργότερα από το συνηθισμένο. Και, όπως μας πληροφορεί, το τέλος του «δυνάστη» που δεν είναι άλλο από το πρωινό ξυπνητήρι, μόνο οφέλη έχει φανεί να φέρνει.
«Οι ανάγκες για ύπνο αλλάζουν σημαντικά με βάση την ηλικία» μας λέει. «Είναι πολύ διαφορετικές για ένα βρέφος που χρειάζεται να κοιμάται 12-14 ώρες μέσα στην ημέρα έως έναν ηλικιωμένο που ξυπνά τα χαράματα καθώς δεν χρειάζεται άλλον ύπνο. Σε γενικές γραμμές ως την ηλικία των 20 ετών το άτομο αρχίζει σταδιακά να μένει ξύπνιο περισσότερο τη νύχτα, με αποκορύφωμα την εφηβεία». Τα πώς και τα πότε του ύπνου όμως αποτελούν πέρα και πάνω από όλα «προσωπική υπόθεση», επισημαίνει ο δρ Κέλι. «Υπάρχει και ο χρονότυπος του κάθε ανθρώπου, το αν είναι πρωινός ή βραδινός τύπος και αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Οι άνθρωποι διαφέρουν σε κάθε ηλικία αλλά διαφέρουν και με βάση την ηλικία τους».
Πρόταση ύπνου και παραγωγικότητας
Τι προτείνει λοιπόν ο ειδικός; Εναρξη των σχολικών μαθημάτων το νωρίτερο στις 9 για τα παιδιά του δημοτικού σχολείου, το νωρίτερο στις 10 με 11 για τους εφήβους και ακόμη και μετά τις 12 το μεσημέρι για τους φοιτητές. Οταν μάλιστα τον πληροφορούμε ότι τα σχολεία στη χώρα μας ξεκινούν στις 8.10-8.15 π.μ. κατά μέσο όρο απαντά ότι «αυτό το πρόγραμμα, αν και μπορεί, ως έναν βαθμό, να είναι ανεκτό για τα μικρά παιδιά, είναι ένα μαρτύριο για τους εφήβους». Ο ίδιος έχει ξεκινήσει σε συνεργασία με βρετανικά ιδρύματα μια πιλοτική μελέτη από το 2015 με τον τίτλο TeenSleep σε 100 σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οποία ξεκινούν καθημερινά τα μαθήματα στην ώρα που το καθένα έχει επιλέξει. «Ενα από τα σχολεία στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου έχει ορίσει ως ώρα έναρξης των μαθημάτων τις 13.00. Τα περισσότερα όμως ξεκινούν γύρω στις 10.00». Τα οριστικά αποτελέσματα αναμένεται να εξαχθούν το ερχόμενο έτος, ωστόσο τα μέχρι στιγμής δεδομένα είναι άκρως ενθαρρυντικά, λέει ο ερευνητής. «Σε σχολείο, για παράδειγμα, που ξεκινά τα τελευταία δύο χρόνια τα μαθήματα στις 10.00 π.μ. εμφανίστηκε αύξηση του ποσοστού επιτυχίας των μαθητών στις εθνικές εξετάσεις κατά 18%. Την ίδια στιγμή –και αυτό είναι το πιο σημαντικό –κατεγράφη μείωση των απουσιών των μαθητών εξαιτίας ασθένειας κατά 30%».
Οπως σημειώνει ο δρ Κέλι, η μεγαλύτερη επιτυχία αυτού του… αργοπορημένου συστήματος είναι το σημαντικότερο όφελος που μπορεί να έχει ο κάθε άνθρωπος: η υγεία. «Η έλλειψη ύπνου που μαστίζει τη σημερινή κοινωνία –ελάχιστοι ενήλικοι κοιμούνται στον αναπτυγμένο κόσμο τις απαραίτητες επτά με οκτώ ώρες κάθε ημέρα ενώ ακόμη μεγαλύτερη έλλειψη ύπνου εμφανίζουν οι έφηβοι –μεταφράζεται σε πολύ κακά νέα για την υγεία. Εχει αποδειχθεί περίτρανα ότι το να κοιμάται κάποιος 6,5 ώρες ή και λιγότερο κάθε νύχτα συνδέεται με πρόωρο θάνατο, με ψυχικές νόσους, με παχυσαρκία, με διαβήτη, με προβλήματα μνήμης και προσοχής, με υψηλή αρτηριακή πίεση και προβλήματα στην καρδιά αλλά και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι μια εβδομάδα με ύπνο λιγότερο από έξι ώρες την ημέρα οδηγεί σε αλλαγές στη λειτουργία περισσότερων από 700 γονιδίων». Δεν χρειάζεται τρομερή μαθηματική σκέψη για να εννοήσουμε ότι τη σήμερον ημέρα ένας έφηβος φορτωμένος με εκατομμύρια δραστηριότητες και μαθήματα που γυρνά αργά στο σπίτι και κοιμάται σίγουρα μετά τα μεσάνυχτα (σε αυτό συντελεί και το γεγονός ότι στην εφηβεία ο εγκέφαλος παράγει την καθοριστική για τον ύπνο ορμόνη μελατονίνη πιο αργά τη νύχτα, με αποτέλεσμα η νύστα να μην εμφανίζεται πριν τις 23.00 με 24.00 ενώ ο εγκέφαλος παραμένει σε… sleep mode έως τις 08.00) δεν προλαβαίνει να κοιμηθεί τις 8-10 ώρες που του χρειάζονται. Διότι πολύ απλά πολύ νωρίτερα από τις οκτώ ώρες πρέπει να βρίσκεται ήδη στο σχολείο… Η έλλειψη ύπνου όμως, υπογραμμίζει ο δρ Κέλι, «χτυπά» και τους ενηλίκους. «Τα δεδομένα δείχνουν ότι και οι ενήλικοι ως τα 55 έτη χάνουν τουλάχιστον μια ώρα ύπνου κάθε ημέρα σε σχέση με το συνιστώμενο. Αυτή η επίδραση είναι μάλιστα σωρευτική για τον οργανισμό».
«Πειραματικές» αποδείξεις
Ολα αυτά μαρτυρούν, κατά τον ερευνητή, την ανάγκη για αυτή την «επανάσταση του… αργά» –και δεν είναι τυχαίο ότι έστω και σιγά-σιγά το «κίνημα του περισσότερου ύπνου» εξαπλώνεται παντού. Ηδη ο δρ Κέλι και οι συνεργάτες του έχουν πραγματοποιήσει παρεμβάσεις με μετάθεση της έναρξης του πρωινού ωραρίου σε σχολεία και πανεπιστήμια πολλών χωρών –εκτός από τη Βρετανία, αργότερα ξεκινούν πλέον σχολεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα στις ΗΠΑ, στη Σουηδία, στην Κίνα, στη Νότια Κορέα. «Στη Νότια Κορέα μάλιστα έχει γίνει η «μαζικότερη» αλλαγή αφού όλα τα σχολεία αρχίζουν πλέον στις 9 το πρωί».
Πρόκειται μάλιστα για μια «επανάσταση» που βρίσκει ολοένα και περισσότερους έγκριτους υποστηρικτές. Ηδη η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΡ) αλλά και τα Κέντρα για τον Ελεγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) έχουν προτείνει αργότερη ώρα έναρξης για γυμνάσια και λύκεια ενώ πριν από μερικούς μήνες η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Υπνου (ΑΑSM) εξέδωσε με δημοσίευσή της στην επιθεώρηση «Journal of Clinical Sleep Medicine» ανακοίνωση στην οποία εκφράζει τη θέση της σχετικά με το ότι όλα τα γυμνάσια και τα λύκεια της χώρας πρέπει να ξεκινούν μετά τις 08.30. Η Ακαδημία τονίζει ότι κάτι τέτοιο θα έλυνε πλήθος προβλημάτων, από την κατάθλιψη και την παχυσαρκία των εφήβων έως τις χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα. Και οι συστάσεις σιγά-σιγά εισακούγονται. Στο Σιάτλ όλα τα σχολεία αρχίζουν πλέον μετά τις 08.30. Οσο για τους ενηλίκους, ο δρ Κέλι υποστηρίζει ότι κανένας δεν πρέπει να ξεκινά την εργασία του πριν από τις 10 το πρωί –τουλάχιστον ως τα 55 έτη καθώς μετά από αυτήν την ηλικία το βιολογικό ρολόι αλλάζει και ο άνθρωπος χρειάζεται λιγότερο ύπνο. «Βέβαια αυτές θα ήταν γενικές συστάσεις, αφού πάντα μέσα στην κάθε ηλικιακή ομάδα θα υπάρχουν οι εξατομικευμένες ανάγκες που προαναφέραμε. Ωστόσο προσπαθούμε να βρούμε μια λύση που θα είναι καλύτερη από τις σημερινές για τον μέσο όρο. Διότι πρέπει να αναφέρουμε ότι οι πολύ πρωινοί τύποι στον πληθυσμό είναι η μειονότητα, ποσοστό μικρότερο του 20% του πληθυσμού. Την ίδια στιγμή οι βραδινοί τύποι, που είναι περισσότεροι, λειτουργούν καλύτερα μετά το μεσημέρι. Βρίσκονται σε μεγαλύτερη εγρήγορση και η απόδοσή τους είναι πολύ καλύτερη το απόγευμα –στους πολύ βραδινούς τύπους μάλιστα που κοιμούνται τη νύχτα μετά τις δύο το πρωί η φάση της μεγαλύτερης διαύγειας και εγρήγορσης μέσα στην ημέρα μπορεί να ξεκινά στις επτά το βράδυ ως τα μεσάνυχτα και έτσι αυτές οι ώρες είναι οι καλύτερες για εργασία για εκείνους».
Καθένας στην ώρα του
Βέβαια, σύμφωνα με τον βρετανό ειδικό, η πραγματική «επανάσταση» θα ήταν ένας κόσμος στον οποίο οι εργοδότες θα επέτρεπαν στους εργαζομένους τους να εργάζονται τις ώρες που εκείνοι έχουν τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα με βάση τον χρονότυπό τους. «Ετσι θα υπήρχε το μεγαλύτερο δυνατό όφελος τόσο για τον εργαζόμενο όσο και για την εταιρεία του». Μπορεί να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ωστόσο αποτελεί (επιστημονικώς ορθή) απτή πραγματικότητα για ουκ ολίγους εργαζομένους ανά τον κόσμο. «Στις ΗΠΑ, το 20% των εργαζομένων επιλέγει πλέον τις ώρες εργασίας του ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχει ξεπεράσει το 10%. Ολοένα περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται πια όταν είναι «στα καλύτερά τους μέσα στην ημέρα» και αυτό είναι μια υπόθεση win-win για τους ίδιους αλλά και για τους εργοδότες τους. Στην Κίνα μάλιστα που βρίσκεται σε εξέλιξη το μεγαλύτερο τέτοιο πείραμα εργασίας σε περίπου 100.000 εργαζομένους, η παραγωγικότητα ανέβηκε κατά 32%. Αλλά και στις ΗΠΑ ολοένα και περισσότερες κυβερνητικές υπηρεσίες, όπως το υπουργείο Γεωργίας, επιτρέπουν στους εργαζομένους να εργάζονται τις ώρες που επιλέγουν οι ίδιοι. Και εκεί τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν άνοδο της παραγωγικότητας». Και ο ίδιος ο δρ Κέλι ασχολείται τώρα ενδελεχώς με μελέτες που αφορούν τη βελτίωση των ωραρίων εργασίας των ενηλίκων. «Εχουμε ήδη πραγματοποιήσει χιλιάδες συνεντεύξεις με εργαζομένους και αναμένεται να εκδώσουμε πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα το επόμενο έτος».
Κλείνοντας ο ερευνητής, που σκοπεύει να… σπάσει με τις μελέτες του τα ξυπνητήρια, τονίζει πως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι βιολογική η τάση των ανθρώπων να είναι μοναδικοί. «Πρέπει ο καθένας μας να εμπιστεύεται τη γνώση του εαυτού του και να μην πιέζει το σώμα του και πρέπει και οι υπόλοιποι να το σέβονται αυτό. Αλλιώς η ζωή γίνεται μαρτύριο τη στιγμή που μπορούμε να κάνουμε καλύτερες τις ζωές των ανθρώπων. Πώς; Πολύ απλά. Αφήνοντάς τους χρόνο να κοιμηθούν. Κάτι που δεν απαιτεί καθόλου χρήματα και μόνο πλεονεκτήματα έχει για όλους». Μάλλον δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ευχαριστούν στο μέλλον τον δρα Κέλι (σίγουρα ήδη ανακηρύσσεται σε «αγαπημένος» μας επιστήμονας). Και μη νομίζετε ότι έχει ίδιον όφελος για όλες αυτές τις μελέτες. Ο 69χρονος σήμερα… υποκινητής της «επανάστασης του ύπνου» κοιμάται στις 10 το βράδυ και ξυπνά στις 5 το πρωί (από μικρός, όπως διαβεβαιώνει. Αυτός είναι ο χρονότυπός του, τι να κάνουμε…).
Η έλλειψη ύπνου προκαλεί «χάος» στον οργανισμό
Ακόμη και μια νύχτα χωρίς επαρκή ύπνο είναι αρκετή για να αρχίσει να επικρατεί «θολούρα» στον εγκέφαλο και «κατάρρευση» στη φυσική μας κατάσταση: συγκεκριμένα, ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι λιγότερες από τις συνιστώμενες 7-8 ώρες νυχτερινού ύπνου (έστω και για μία φορά) επιδρούν αρνητικά στην κίνησή μας αλλά και στην προσοχή μας, αντίστοιχα με συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα της τάξεως του 0,10%. Ουσιαστικώς δηλαδή, αν δεν έχετε κοιμηθεί καλά μια νύχτα, τα επίπεδα απόκρισης του οργανισμού σας σε διαφορετικά ερεθίσματα είναι συγκρίσιμα με εκείνα ενός ανθρώπου που έχει… πιει ποτά.
Φανταστείτε λοιπόν τώρα τι συμβαίνει όταν η έλλειψη ύπνου γίνει χρόνια. Οι επιπτώσεις είναι πολλές σε πλήθος συστημάτων και αυτό είναι επόμενο αφού ο ύπνος είναι «φάρμακο» για τον οργανισμό, είναι οι ώρες «επούλωσης» του σώματος και αποκατάστασης της χημικής ισορροπίας του. Κατά τη διάρκεια του ύπνου οι νευρώνες δημιουργούν νέα «μονοπάτια» ώστε να αρχειοθετούνται σωστά οι αναμνήσεις. Οταν λοιπόν υπάρχει έλλειψη ύπνου, ο εγκέφαλος «εξουθενώνεται» με αποτέλεσμα να κάνει… εκπτώσεις στο πώς θα φέρει εις πέρας τα πολλαπλά καθήκοντά του. Ετσι εμφανίζονται προβλήματα στη συγκέντρωση και στη μάθηση ενώ επειδή τα σήματα που στέλνει το σώμα στον εγκέφαλο μπορεί να καθυστερούν να περάσουν από επεξεργασία λόγω… εγκεφαλικής εξάντλησης, εμφανίζεται μείωση του συντονισμού των κινήσεων με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων. Και βέβαια, καθώς η έλλειψη ύπνου δεν επιτρέπει να λάβει σωστά χώρα η διαδικασία έκλυσης χημικών του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη, μπορεί συχνά να οδηγήσει σε ψυχικές νόσους σαν την κατάθλιψη.
Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα άλλο μεγάλο «θύμα» της έλλειψης ύπνου. Κατά τη διάρκεια της νύχτας το ανοσοποιητικό μας σύστημα παράγει προστατευτικές πρωτεΐνες όπως οι κυτταροκίνες και άλλες ουσίες που πολεμούν λοιμογόνους «εχθρούς» σαν τους ιούς και τα βακτήρια. Οι κυτταροκίνες μάς βοηθούν επίσης να κοιμηθούμε παρέχοντας στο ανοσοποιητικό σύστημα περισσότερη ενέργεια ώστε να αμύνεται ενάντια στους «εισβολείς». Ετσι, όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά διακόπτεται η ομαλή λειτουργία αυτού του συστήματος και είμαστε άκρως «ευάλωτοι» απέναντι σε πλήθος νόσων.
Κοιμηθείτε για να μη χρειαστείτε δίαιτα!
Στη λίστα με τα «θύματα» της έλλειψης ύπνου προσθέστε και το βάρος μας (με ό,τι βέβαια συνεπάγεται η αύξησή του για τον οργανισμό, όπως ο διαβήτης τύπου 2). Ο λίγος ύπνος «εγκυμονεί» παχυσαρκία, αναφέρουν οι επιστήμονες. Πώς συμβαίνει αυτό; Ο ύπνος επιδρά άμεσα στα επίπεδα δύο ορμονών, της λεπτίνης και της γρελίνης, οι οποίες ελέγχουν το αίσθημα της πείνας και της πληρότητας. Η λεπτίνη ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι έχουμε φάει αρκετά. Οταν όμως κοιμόμαστε λίγο, ο εγκέφαλος μειώνει τα επίπεδα της λεπτίνης και αυξάνει εκείνα της γρελίνης, η οποία ενεργοποιεί το αίσθημα της πείνας –ουσιαστικώς ο εγκέφαλός μας προσπαθεί με τον συγκεκριμένο τρόπο να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε ενέργεια ώστε να αντεπεξέλθουμε στα καθήκοντά μας αφού είμαστε ξύπνιοι. Αυτή η αλλαγή στη «ροή» των δύο ορμονών δίνει την εξήγηση στο γιατί αρκετοί άνθρωποι τσιμπολογούν στη μέση της νύχτας ή παρατρώνε αργά το βράδυ. Τι προκύπτει από την εξίσωση που μόλις περιγράψαμε; Η ήττα μας στη μάχη με τη ζυγαριά. Η έλλειψη ύπνου όμως ωθεί το σώμα να εκλύει και περισσότερη ινσουλίνη μετά την κατανάλωση τροφής –η ορμόνη ινσουλίνη ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μεταφράζονται σε μεγαλύτερη αποθήκευση λίπους στον οργανισμό και αυξάνουν τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
Η λίστα όμως των «κακών» από την έλλειψη ύπνου δεν έχει τελειωμό. Ο ύπνος παίζει ζωτικό ρόλο σε διαδικασίες που διατηρούν υγιή την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Ετσι η έλλειψή του συνδέεται με αύξηση της αρτηριακής πίεσης αλλά και φλεγμονές στο καρδιαγγειακό σύστημα που μακροπρόθεσμα μπορούν να οδηγήσουν σε καρδιαγγειακές νόσους αλλά και σε καρδιαγγειακά επεισόδια όπως το έμφραγμα και το εγκεφαλικό.
Ολο το ενδοκρινικό σύστημα επηρεάζεται από τον ύπνο –η παραγωγή των ορμονών μας εξαρτάται από το κιρκαδικό ρολόι μας. Για παράδειγμα, προκειμένου να παραχθεί από τον οργανισμό τεστοστερόνη απαιτούνται τουλάχιστον τρεις ώρες συνεχόμενου ύπνου. Τα «διαλείμματα» στον ύπνο καθώς και οι λίγες ώρες ύπνου τη νύχτα μειώνουν επίσης την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης, κυρίως στα παιδιά και στους εφήβους, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης αναπτυξιακών προβλημάτων.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγάλος «γιατρός» του οργανισμού μας που ονομάζεται ύπνος συνεχίζει να παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο για τους επιστήμονες. Το σίγουρο είναι ότι παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία και στην ασθένεια, ωστόσο πολλοί μηχανισμοί που διέπουν τα πώς και τα γιατί του ύπνου αλλά και της έλλειψής του μένει να αποκαλυφθούν στο μέλλον.
Τι δείχνουν πρόσφατες μελέτες
Τα ερευνητικά στοιχεία που συνηγορούν υπέρ τού να μένουν περισσότερη ώρα το πρωί τα παιδιά κάτω από το… πάπλωμα συνεχώς αυξάνονται. Τελευταίο παράδειγμα αυτό πριν από μερικές ημέρες ειδικών του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, οι οποίοι ανέφεραν με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό περιοδικό «Sleep Health» πως οι έφηβοι που ξεκινούν τα σχολικά μαθήματα πριν από τις 08.30 εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης και αγχώδους διαταραχής, ακόμη και αν κάνουν τα πάντα σωστά ώστε να κοιμούνται αρκετά το βράδυ. Δεν είναι η πρώτη φορά που μελέτη συνδέει με κατάθλιψη και άγχος στους εφήβους την πρώιμη έναρξη της σχολικής ημέρας, είναι όμως η πρώτη φορά που ερευνητικά στοιχεία μαρτυρούν ότι ακόμη και αν οι έφηβοι κοιμούνται επαρκώς (κάτι πάντως που σε γενικό πλαίσιο αποτελεί μάλλον… όνειρο θερινής νυκτός) και μόνο η έναρξη του σχολείου τόσο νωρίς το πρωί τούς προκαλεί μεγάλο στρες. Η μελέτη διεξήχθη σε μαθητές ηλικίας 14 ως 17 ετών από πολλά σχολεία των ΗΠΑ.
Στις αρχές του 2017 μια καναδική μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Μακ Γκιλ που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Journal of Sleep Research» έδειξε ότι όταν η σχολική ημέρα αρχίζει γύρω στις 8.00 αυξάνεται ο κίνδυνος έλλειψης ύπνου αλλά και κούρασης των εφήβων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας σε σύγκριση με την έναρξη της σχολικής ημέρας στις 9.30 π.μ. Τα αποτελέσματα προέκυψαν μετά από μελέτη στοιχείων σχετικά με 30.000 μαθητές 362 σχολείων από ολόκληρο τον Καναδά. Οπως ανέφεραν οι ερευνητές, «η έναρξη της σχολικής ημέρας νωρίς έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το κιρκαδικό ρολόι των εφήβων, το οποίο σε αυτή τη φάση της ζωής τους καθυστερεί κατά 2 με 3 ώρες σε σύγκριση με τις άλλες ηλικιακές ομάδες. Οι έφηβοι πολεμούν την ίδια τη βιολογία για να προφτάσουν να είναι στην ώρα τους στο σχολείο».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
