Ισχυρό πλήγμα στο γόητρο του Ταγίπ Ερντογάν, σχεδόν ένα μήνα πριν από τις τουρκικές εκλογές, επέφεραν οι διεθνείς αγορές. Τα δημοσιεύματα του ξένου τύπου επιβεβαιώνουν ότι η γειτονική χώρα είναι γίγαντας με πήλινα πόδια καθώς η οικονομία της είναι επιβαρημένη από τις αλόγιστες σπατάλες της κυβέρνησης και εσχάτως και από τα προεκλογικά «δωράκια» που κάνει ο Τούρκος Πρόεδρος.
Δύο ακόμη άρθρα σε κορυφαία διεθνή έντυπα προεξοφλούν την καταβαράθρωση της τουρκικής οικονομίας, αφήνοντας ανοιχτό ακόμα και το ενδεχόμενο χρεοκοπίας. Ειδικότερα, το Bloomberg προειδοποιεί ότι οι ξένοι επενδυτές εμφανίζονται όλο και πιο αρνητικοί στο ενδεχόμενο νέας νίκης Ερντογάν, ενώ γερμανός οικονομολόγος στην εφημερίδα Neue Zurcher Zeitung κάνει λόγο για «διαδικασία χρεοκοπίας που έχει ήδη ξεκινήσει».
Το πρακτορείο Bloomberg εκτιμά ότι είναι η πρώτη φορά που οι επενδυτές δεν εμφανίζονται ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι από την προοπτική μιας ακόμη εκλογικής νίκης του Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογαν εκτιμά το πρακτορείο Bloomberg. Οι ρευστοποιήσεις στο τουρκικό χρηματιστήριο έχουν αυξηθεί ενόψει των εκλογών και η ισοτιμία της λίρα καταγράφει ιστορικά χαμηλά, ενώ οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων έχουν ανοδική πορεία.
Οι διαβεβαιώσεις περί του πραγματισμού του Ερντογάν στα οικονομικά ζητήματα έχουν αντικατασταθεί από φόβους ότι η εμμονή του στην ανάπτυξη καθηλώνει την οικονομία. Ο τούρκος πρόεδρος δεν υποχωρεί από την εφαρμογή λαϊκιστικών πολιτικών. Η τουρκική οικονομία αναπτύχθηκε ταχύτερα της κινεζικής το 2017, παρά τις προειδοποιήσεις αναλυτών ότι οι ρυθμοί αυτοί δεν είναι ούτε υγιείς, ούτε βιώσιμοι.
Χαλαρή νομισματική πολιτική
Τα μέτρα δημοσιονομικών κινήτρων που ανακοινώθηκαν πρόσφατα ήρθαν να εντείνουν τις ανησυχίες. Οι επενδυτές εκτιμούν ότι η νομισματική πολιτική είναι υπερβολικά χαλαρή για να υποστηρίξει τα περιουσιακά στοιχεία της χώρας, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών δεν είναι βιώσιμο και η αποστροφή του Eρντογάν για τα υψηλά επιτόκια εμποδίζει την κεντρική τράπεζα να τιθασεύει τον διψήφιο πληθωρισμό.
Η αβεβαιότητα δεν περιορίζεται στην οικονομία. Η Τουρκία έχει απομακρυνθεί από τους παραδοσιακούς δυτικούς συμμάχους της, παραμένει υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης και η αυταρχική διακυβέρνηση του προέδρου τον αποξενώνει από την Γερμανία και τις ΗΠΑ. Για ορισμένους, η μόνη ελπίδα είναι να αλλάξει πορεία η κυβέρνηση του Ερντογάν, καταλήγει το Bloomberg.
Το τουρκικό νόμισμα διολίσθησε πριν πέντε ημέρα έως το επίπεδο των 4,3030 λιρών ανά δολάριο, ενώ χθες είχε κλείσει στις 4,2374 λίρες. Την Τετάρτη, είχε υποχωρήσει στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο των 4,3780 λιρών ανά δολάριο, για να ανακάμψει δυνατά την επόμενη ημέρα.
Από την πλευρά του, ο οικονομολόγος Russel Napier θεωρεί ότι η διαδικασία χρεοκοπίας της Τουρκίας έχει ήδη ξεκινήσει, γράφει η εφημερίδα Neue Zurcher Zeitung.
O Eρντογάν δεν θα αργήσει να επιβάλει capital controls και να επιδιώξει ανάπτυξη με χαμηλά επιτόκια, πράγμα που σημαίνει de facto χρεοκοπία. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης έχουν μεγάλη έκθεση στην Τουρκία και θα πρέπει να προστατευτούν, σημειώνεται στο ίδιο δημοσίευμα.
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, ο ρυθμός ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας έφθασε το 7,4% πέρυσι. Αλλά το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών και το αυξημένο επίπεδο του πληθωρισμού δημιουργούν ανησυχία.
Ευημερία – μαϊμού
Η γερμανική εφημερίδα Die Welt έγραψε πρόσφατα:
«Επί μήνες, προσπαθεί να καταστήσει σαφές στους συμπατριώτες του πόσο καλή είναι η πατρίδα και η ευημερία τους. Έχει ενορχηστρώσει μια οικονομική άνθηση και παρεμβαίνει ειδικά στη νομισματική πολιτική της χώρας. Και επειδή, λόγω του αμείλικτου πληθωρισμού και του υψηλού ποσοστού ανεργίας, δεν είναι κάθε Τούρκος πεπεισμένος για την αύξηση της ευημερίας, τώρα διανέμει γενναιόδωρα δώρα στους ψηφοφόρους» σημειώνει η γερμανική εφημερίδα και εξηγεί:
«Μόλις δύο μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές, έβαλε σε εφαρμογή ένα νέο πακέτο κινήτρων. Οι συνταξιούχοι θα λάβουν σε δυο δόσεις από 1.000 λίρες (περίπου 200 ευρώ). Περίπου δώδεκα εκατομμύρια Τούρκοι σύντομα θα λάβουν δύο επιταγές ταχυδρομικώς, η πρώτη εκ των οποίων θα φτάσει μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν στις 24 Ιουνίου, σημειώνει η γερμανική εφημερίδα. Δεν θα είναι όμως μόνο οι συνταξιούχοι ευχαριστημένοι. Το πρόγραμμα οικονομικών κινήτρων περιλαμβάνει και άλλα οφέλη, όπως η ακύρωση φορολογικών οφειλών ή ποινών. Η Die Welt υπολογίζει ότι τα προεκλογικά δώρα θα κοστίζουν στη χώρα περίπου πέντε δισεκατομμύρια ευρώ, χρήματα που η Άγκυρα δεν έχει στην πραγματικότητα.
Το πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση, φαίνεται από την αντίδραση της Standard & Poor’s (S&P), η οποία λίγες ώρες μετά το ανακοινωθέν πρόγραμμα οικονομικών κινήτρων υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Τουρκίας ακόμη περισσότερο, στον λεγόμενο τομέα των «σκουπιδιών». Η επεκτατική οικονομική πολιτική του Ερντογάν κατά πάσα πιθανότητα θα υπερβεί στις 24 του Ιούνη, εν αναμονή των τοπικών εκλογών του χρόνου», τονίζεται.
Η υποτίμηση του νομίσματος αποτελεί απειλή για την οικονομική σταθερότητα. Με την πτώση της τουρκικής λίρας, θα είναι δύσκολο για τις εταιρείες να αποπληρώσουν το χρέος που έχουν σε ξένα νομίσματα. Αυτό θα έχει επίσης αρνητικό αντίκτυπο στο δημόσιο χρέος, το 40% του οποίου είναι σε άλλα νομίσματα.
«Το εξωτερικό χρέος του κράτους, των ιδιωτικών νοικοκυριών και των εταιρειών έχει αυξηθεί σχεδόν δέκα φορές τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Φτάνει τα 450 δισεκατομμύρια δολάρια, αντιπροσωπεύει πάνω από το 50% της οικονομικής παραγωγής, και η τάση αυξάνεται. Επειδή η χώρα ζει σήμερα πέρα από τις δυνατότητές της. Αυτό είναι εμφανές στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο έφθασε σχεδόν το 6% της οικονομικής παραγωγής. Σημαντικά περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες εισάγονται από ό, τι εξάγονται» γράφει από την πλευρά της η Die Welt.
Αρνητική αντίδραση επενδυτών στη μάχη Ερντογάν με τις αγορές
Με «σοκ και δυσπιστία» αντέδρασαν οι παγκόσμιοι διαχειριστές κεφαλαίων στην προσπάθεια του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να καθησυχάσει τους ξένους επενδυτές αναφορικά με την οικονομική διαχείρισή του την ώρα που η τουρκική λίρα σημειώνει κατακόρυφη πτώση.
Οι μάνατζερ των επενδυτικών ταμείων που συναντήθηκαν τη Δευτέρα στο Λονδίνο με τον Ερντογάν και την αντιπροσωπεία του στο πλαίσιο της τριήμερης επίσημης επίσκεψης που πραγματοποίησε στη Βρετανία, σάστισαν με το πώς σχεδιάζει να χαλιναγωγήσει τον αυξανόμενο πληθωρισμό και το νόμισμα, που βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση — ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει χαμηλότερα επιτόκια.
Μερικοί λένε πως ενώ ο Ερντογάν συνέτριψε τους εσωτερικούς εχθρούς του, θα δυσκολευθεί πολύ περισσότερο να αντιμετωπίσει τις διεθνείς οικονομικές αγορές υιοθετώντας πολιτικές που αψηφούν την οικονομική ορθοδοξία.
Η ανάκαμψη του δολαρίου, η αύξηση των τιμών του πετρελαίου και το άλμα στα κόστη δανεισμού έχουν προκαλέσει τις τελευταίες εβδομάδες χάος στις αναδυόμενες αγορές. Η Τουρκία ήταν μεταξύ αυτών που επλήγησαν περισσότερο εξαιτίας του μεγάλου ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της και της αυξανόμενης αβεβαιότητας για το ποιος ακριβώς έχει τα ηνία της νομισματικής πολιτικής.
Αυξάνουν τις ανησυχίες τα σχόλια Ερντογάν για έλεγχο της οικονομίας
Τα σχόλια του Ερντογάν ότι σχεδιάζει να ελέγξει περισσότερο την οικονομία μετά τις πρόωρες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του ερχόμενου μήνα αύξησαν τις ανησυχίες των επενδυτών σχετικά με την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και βοήθησαν ώστε η ισοτιμία της τουρκικής λίρας να καταγράψει χθες χαμηλό ρεκόρ.
Ο καλπάζων πληθωρισμός μάστιζε επί δεκαετίες την Τουρκία πριν από το 2000 και επέστρεψε με διψήφιους αριθμούς από την αρχή του 2017. Όμως ο Ερντογάν εμφανίζεται ως εχθρός των υψηλών επιτοκίων, αψηφώντας την ορθόδοξη νομισματική πολιτική που συνιστά υψηλά επιτόκια για να κρατηθούν χαμηλά οι τιμές.
Επενδυτές, οι οποίοι ζήτησαν να μην κατονομασθούν λόγω της πολιτικής ευαισθησίας των συναντήσεων, είπαν στο Reuters πως εξεπλάγησαν από τη στάση του και την προθυμία του να πάει σε μάχη με τις παγκόσμιες αγορές σε τόσο ευαίσθητους καιρούς. Ένας επενδυτής επισήμανε τον μακροσκελή κατάλογο των εχθρών του Ερντογάν, στους οποίους περιλαμβάνεται ο μουσουλμάνος ιεροκήρυκας Φετουλάχ Γκιουλέν που έχει την έδρα του στις ΗΠΑ και τον οποίο κατηγορεί ότι ενορχήστρωσε την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
«Μάχες εναντίον όλων»
«Ξεκινάει μάχες με όλους … δίνει μάχη με την αντιπολίτευση, δίνει μάχη με τον Γκιουλέν, δίνει μάχη με τους εξτρεμιστές, δίνει μάχη μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα– τώρα δίνει μάχη με τις αγορές και αυτό είναι επικίνδυνο», δήλωσε ένας διαχειριστής κεφαλαίων σε μεγάλη επενδυτική εταιρεία.
«Μπορείς να βρίσκεις όσους εσωτερικούς αντιπάλους θέλεις, όμως όταν προσπαθείς να επιτεθείς σε μια χρηματοπιστωτική αγορά, αυτή είναι μια μάχη που δεν μπορείς πραγματικά να κερδίσεις», λέει ο μάνατζερ αυτός, η εταιρεία του οποίου συμμετείχε σε κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση επενδυτών με τον αντιπρόεδρο της τουρκικής κυβέρνησης Μεχμέτ Σιμσέκ.
Ένα άλλος διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων, ο οποίος συμμετείχε σε συνάντηση με τον Ερντογάν, δήλωσε πως ο πρόεδρος ήταν «πολύ ειλικρινής» και σαφής για το πού περιμένει να πάνε τα επιτόκια, αν κερδίσει τις εκλογές στις 24 Ιουνίου.
«Ο Ερντογάν είπε πως, όταν επανεκλεγεί πρόεδρος, θα εξασφαλίσει ότι τα επιτόκια θα είναι χαμηλά, όχι υψηλά», είπε αυτός ο διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων. «Η άποψή του είναι πως τα υψηλά επιτόκια οδηγούν σε υψηλό πληθωρισμό, δεν είμαι σίγουρος ότι συμφωνώ μ’ αυτή την άποψη».
Το άστρο της παλιάς αγαπημένης θαμπώνει στα μάτια των επενδυτών
Άλλοτε αγαπημένη των επενδυτών που επενδύουν σε αναδυόμενες αγορές, η Τουρκία είδε τα τελευταία χρόνια είδε το άστρο της να θαμπώνει δραματικά, καθώς επλήγη από βραδεία ανάπτυξη και τις ανησυχίες για την υπερμεγέθη επιρροή του Ερντογάν στη νομισματική και τη δημοσιονομική πολιτική.
Με την ισοτιμία της ήδη να πέφτει επί πέντε διαδοχικά χρόνια, η τουρκική λίρα οδεύει προς πτώση κατά 15% από την αρχή της χρονιάς έναντι του δολαρίου, έχει δηλαδή τη χειρότερη επίδοση μεταξύ των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών.
«Πιστεύει πως η αγορά είναι ένα μάτσο κερδοσκόποι και πως δεν είναι το κοινό του, το κοινό του είναι οι απλοί άνθρωποι στην Τουρκία και αυτοί χρειάζονται χαμηλότερα επιτόκια», λέει ένας τρίτος διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων, η εταιρεία του οποίου συμμετείχε επίσης στη συνάντηση με τον Ερντογάν.
