Η παρακμή των εκκλησιών του Κεμπέκ

Πριν από μερικά χρόνια οι ενορίτες της Notre-Dame-du-Perpétuel-Secours, μιας επιβλητικής ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας στο Μόντρεαλ, «ψιθύριζαν» τις αμαρτίες τους στους σκοτεινούς ξύλινους θαλάμους εξομολόγησης. Πρόσφατα ένας τολμηρός ηθοποιός από το Κεμπέκ, ο Σαγκάρ Σάμι, γύρισε μια ερωτική ταινία μέσα σε έναν από αυτούς.

Ο πάλαι ποτέ καθαγιασμένος χώρος φωτίζεται σήμερα από έναν γιγάντιο ροζ πολυέλαιο, στεγάζοντας το «Παράδοξο Θέατρο» (Théâtre Paradoxe) έπειτα από ανακαίνιση κόστους σχεδόν 3 εκατομμυρίων δολαρίων. Μεταξύ άλλων ο χώρος φιλοξενεί διάφορα συγκροτήματα, δραστηριότητες όπως μαθήματα Zumba μέχρι και φετιχιστικά πάρτι.

Η εκκλησία αυτή είναι μια από τις δεκάδες του Κεμπέκ που έχουν μετατραπεί και λειτουργούν πλέον ως αναγνωστήρια φοιτητών, πολυκατοικίες με διαμερίσματα πολυτελείας, γυμναστήρια, μέχρι και εμπορικά καταστήματα τυριών! Πολλοί αρχιτέκτονες επιδιώκουν να κρατήσουν μερικές αρχικές λεπτομέρειες, όπως τους σταυρούς ή άλλα διακοσμητικά στοιχεία, ώστε να θυμίζει τι ήταν κάποτε ο χώρος.

Μια από τις εκδηλώσεις της συγκεκριμένης εκκλησίας είναι αφιερωμένη στον ελεύθερο χορό και δεκάδες ξυπόλυτοι ερασιτέχνες χορευτές χορεύουν μπροστά από την Αγία Τράπεζα, εν μέσω ψαλμωδιών ή μοντέρνων ακουσμάτων. Αρκετές ξύλινες σκάλες αναδιαμορφώθηκαν για να δημιουργηθεί ένα μπαρ, ενώ το πρώην σκευοφυλάκιο όπου ιερείς ετοιμάζονταν για τη Θεία Κοινωνία σήμερα έχει μετατραπεί σε δωμάτιο γκαρνταρόμπας.

Οι ριζοσπαστικές ανακαινίσεις των εκκλησιών του Κεμπέκ αντανακλούν την παρακμή της Καθολικής Εκκλησίας σε μια κατά πλειοψηφία καθολική επαρχία, όπου το 95% του πληθυσμού πήγαινε στη Θεία Λειτουργία στη δεκαετία του ’50 ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει κατρακυλήσει στο μόλις 5%.

Στη δεκαετία του ’60 σημειώθηκε η επονομαζόμενη «ήρεμη επανάσταση» και γρήγορα η εκκλησία απαξιώθηκε, καθώς οι νέοι της εποχής δεν μπορούσαν να δεχθούν ότι ο κλήρος συνέχιζε να αντιτάσσεται στα διαζύγια, να λογοκρίνει βιβλία και να διασχίζει τη διαχωριστική γραμμή στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων, με πιο χαρακτηριστικό το παράδειγμα του να πιέζει τις γυναίκες να κάνουν πολλά παιδιά.

Ολοένα και λιγότεροι πιστοί ασκούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα ενώ τα μεγάλα κόστη συντήρησης των εκκλησιών ανάγκασαν τους εκπροσώπους της Εκκλησίας να πουλήσουν τα κτίρια προκειμένου να διατηρηθούν καθώς διέτρεχαν τον κίνδυνο κατεδάφισης. Από τον περασμένο Απρίλιο, 547 εκκλησίες στο Κεμπέκ έκλεισαν, πουλήθηκαν ή μετατράπηκαν σε κάτι διαφορετικό, σύμφωνα με το αρμόδιο συμβούλιο που ασχολείται με θρησκευτικά κληροδοτήματα στην πόλη.

Εκπρόσωποι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας του Κεμπέκ αναφέρουν ότι η σημερινή κατάσταση είναι απόρροια της οικονομικής κρίσης και των δημογραφικών στοιχείων ακόμη και αν αναγνωρίζουν ότι το να αλλάζουν χρήση τα ιστορικά κτίρια ραγίζει καρδιές. Ο Κριστιάν Λεπίν, αρχιεπίσκοπος του Μόντρεαλ, σημειώνει ότι μόλις μία εκκλησία μεταβιβαστεί σε ιδιωτικά χέρια, οι θρησκευτικές αρχές δεν μπορούν να ελέγξουν τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα χρησιμοποιηθεί. «Υπάρχει μεγάλη θλίψη όταν μια εκκλησία κλείνει και μετατρέπεται σε κάτι διαφορετικό, αλλά θα πρέπει να δεχθούμε την πραγματικότητα» αναφέρει.

Η εκκλησία Saint-Mathias-Apôtre βρίσκεται σε μια γειτονιά της εργατικής τάξης του Μόντρεαλ και κάποτε παρείχε πνευματική βοήθεια σε πιστούς εργάτες. Σήμερα έχει μετατραπεί σε εστιατόριο το οποίο σερβίρει κοτόπουλα και κάνει catering για φτωχούς κατοίκους της περιοχής, μποέμ καλλιτέχνες που μπορούν να αγοράσουν με 20 μόλις δολάρια μέχρι και 60 γεύματα.

Η τοπική εκκλησία της πόλης των 400 ατόμων Sainte-Élizabeth-de-Warwick σε μια πιο τυποποιημένη τυροκομική μονάδα πριν από μερικά χρόνια και οι ιδιοκτήτες της αποφάσισαν να κρατήσουν ένα μικρό μέρος ως ένα μικρό εκκλησάκι για κοινότητα. Μερικοί κάτοικοι, ωστόσο, αρνούνται να παραστούν την Κυριακή στη Θεία Λειτουργία, εκεί όπου σήμερα αποθηκεύονται και ωριμάζουν τυριά.

Ο 24χρονος Ζαν Φιλίπ Λεμπλάν αναφέρει ότι εκεί η οικογένειά του για γενιές ολόκληρες έκανε βαπτίσεις και γάμους και για αυτούς η μετατροπή της εκκλησίας δεν είναι τίποτε λιγότερο από βεβήλωση. Αλλά ο Ζαν Μορίν, ιδιοκτήτης του La Fromagerie du Presbytere (Το Τυροκομείο του Πρεσβύτερου) όπως έχει ονομάσει την επιχείρηση, επένδυσε 1,2 εκατομμύρια δολάρια για να ανακαινίσει το κτίριο και έκτοτε κέρδισε το Grand Prix του καναδικού τυριού.

Κάθε Παρασκευή, το τυροκομείο φιλοξενεί δεκάδες άτομα για γευσιγνωσίες τυριών, πολύ περισσότερα από τον αριθμό εκείνων που πηγαίνουν την Κυριακή στη Θεία Λειτουργία. «Το να παράγω εδώ το τυρί μου είναι το πώς φαντάζομαι εγώ τον παράδεισο» δηλώνει.

Στο αριστοκρατικό γυμναστήριο και σπα του Saint Jude στην αστική περιοχή Bohemian Plateau-Mont-Royal του Μόντρεαλ, τα μέλη επιδεικνύουν τους καλογυμνασμένους μυς τους εκεί που κάποτε ήταν το παρεκκλήσι, γονατίζουν σε στάσεις γιόγκας και απολαμβάνουν το ατμόλουτρο εξωτερικού χώρου στη σκιά του επιβλητικού καμπαναριού και τα γοτθικά παράθυρα δεσπόζουν πάνω από τα ποδήλατα για το spinning.

Ο Ολιβιέ Πρατέ, 31 ετών, που κάνει γυμναστική εκεί, αναφέρει ότι ενώ η γιαγιά του ήταν θρήσκα, οι γονείς του και η δική του γενιά δεν είναι. Παρ’ όλα αυτά λέει: «Η γιαγιά μου είναι χαρούμενη που περνάω τον χρόνο μου σε μια εκκλησία, ακόμα και αν δουλεύω τους δικεφάλους μου και όχι την ψυχή μου».