Aν υπάρχει ιδανική λογοτεχνία, τότε χρειάζεται και το ιδανικό της βιβλιοπωλείο· για τον ιδανικό αναγνώστη φυσικά που θέλει να αποφύγει τα λεγόμενα εμπορικά τρικ, στα οποία θα πρέπει να συμπεριληφθούν τα λογοτεχνικά βραβεία, το σύστημα δημοσίων σχέσεων και τα συναφή. Πάνω σ΄ αυτή την ιδέα χτίζει το βιβλίο της Στο καλό μυθιστόρημα η Λοράνς Κοσέ. Το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο 450 σελίδων, άκρως ειρωνικό όσον αφορά τα σύγχρονα εκδοτικά ήθη, αλλά ταυτοχρόνως κι ένας ύμνος στο μυθιστόρημα όχι μέσω θεωρητικών αναλύσεων αλλά μέσω της ίδιας της μυθοπλασίας.
Εχουμε λοιπόν μια πλούσια γυναίκα ονόματι Φραντσέσκα, ηγερία του βιβλιοπώλη Ιβάν με τον οποίο αποφασίζουν να ανοίξουν στο Παρίσι ένα βιβλιοπωλείο αφιερωμένο αποκλειστικά στα άριστα μυθιστορήματα. Ποιος θα επιλέξει τα άριστα; Μα μια άριστη επιτροπή, η «Επιτροπή καλού μυθιστορήματος», η οποία αποτελείται από οκτώ άτομα που διαθέτουν υψηλό γούστο (όλοι τους συγγραφείς πρώτης κατηγορίας). Ο καθένας τους καλείται να καταρτίσει μια λίστα από 600 βιβλία. Στη συνέχεια οι ιδιοκτήτες διαμορφώνουν μια ενιαία λίστα που περιλαμβάνει όλες τις επιλογές της επιτροπής. Τα βιβλία αυτά θα αποτελέσουν το στοκ του καταστήματος. Νέοι τίτλοι θα προστίθενται μόνο αν εγκρίνονται από την επιτροπή- η οποία είναι μυστική, εννοείται. Ετσι, θα δημιουργηθεί το ιδεώδες βιβλιοπωλείο των ιδεωδών μυθιστορημάτων.
Οι εξελίξεις ωστόσο ανατρέπουν τις προβλέψεις της Φραντσέσκας και του Ιβάν. Πρώτα-πρώτα το βιβλιοπωλείο γνωρίζει τεράστια επιτυχία. Δεύτερον, οι ομάδες συμφερόντων που θίγονται αντιδρούν. Πολύ σύντομα ξεκινά μια δυσφημιστική εκστρατεία. Διότι ποια είναι τέλος πάντων αυτή η ψευτοελίτ που τολμά να ορίζει το γούστο του κοινού; Ακολουθούν επιθετικά άρθρα στον Τύπο, ομάδες «κρούσης» εξαπολύονται τις νυχτερινές ώρες στο Παρίσι και το γεμίζουν με δυσφημιστικές αφίσες εναντίον του βιβλιοπωλείου και το σύστημα επιστρατεύει όλα τα μέσα για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο που συνεπάγεται για το «εμπορικό» βιβλίο η πρωτοβουλία της Φραντσέσκας και του Ιβάν. Οι επιθέσεις ωστόσο επεκτείνονται και πέραν του φραστικού επιπέδου. Δεν είναι όμως μόνον τα ισχυρά συμφέροντα πίσω από τη βιομηχανία του βιβλίου που αντιδρούν. Θύελλα αντιδράσεων προκαλείται και στις τάξεις των εμπορικών συγγραφέων. Πώς είναι δυνατόν, λ.χ., η επιτροπή να επιλέγει βιβλία του Εσενόζ και του Πίτερ Κάρεϊ και να αφήνει απ΄ έξω τον διάσημο Μισέλ Ουελμπέκ; Πέραν αυτών ωστόσο εγείρεται κι ένα άλλο ερώτημα: Ποιος είναι ο ιθύνων νους πίσω από τις επιθέσεις; Μήπως είναι πολλοί- και ποιοι; Συγγραφείς που αποκλείστηκαν από την επιτροπή; ή μήπως ο σύζυγος της Φραντσέσκας, μεγιστάνας του γαλλικού Τύπου, που διευθύνει την ενορχηστρωμένη επίθεση των ΜΜΕ;

Ευρηματικό και ευφάνταστο

Τα ερωτήματα κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αλλά έχουν ειρωνικό περιεχόμενο γιατί στην ουσία η Κοσέ βρίσκει την ευκαιρία να σατιρίσει τα σύγχρονα γαλλικά λογοτεχνικά ήθη, τη δίψα για προβολή κι επιτυχία με κάθε μέσο- κι ας είναι σε βάρος της ποιότητας. Εξειδικευμένα βιβλιοπωλεία που απευθύνονται σε μια ελίτ απαιτητικών αναγνωστών υπάρχουν βεβαίως σε όλο τον κόσμο. Το γεγονός όμως ότι ένα φανταστικό βιβλιοπωλείο δημιουργεί για το εμπορικό βιβλίο έναν πραγματικό κίνδυνο αποτελεί πρώτης τάξεως συγγραφικό εύρημα, ιδίως μάλιστα αν αξιοποιείται από μια συγγραφέα που διακρίνεται για το ύφος και την ικανότητά της να δημιουργεί ατμόσφαιρα, ζωντανούς χαρακτήρες κι ευφυείς διαλόγους. Και είναι ευτύχημα που αυτό το ευρηματικό βιβλίο έχει μεταφραστεί εξίσου ευρηματικά στη γλώσσα μας από τον Αχιλλέα Κυριακίδη. Δεν είναι ωστόσο το καλύτερο μυθιστόρημα της Κοσέ – αν και θα μπορούσε. Είναι ένα γοητευτικό κι εξαιρετικά καλογραμμένο βιβλίο, αλλά δυστυχώς τα «ιεραποστολικά» ως αφελή της συγγραφέως στο τέλος ακούγονται άκρως απογοητευτικά. Λ.χ.: « Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η φόρμουλα που εγκαινίασε το Αu Βon Roman είναι αναγκαία.Πρέπει να συνεχιστεί, αν όχι από ιδιώτες, τότε από δημόσιους φορείς.Στο κάτω-κάτω, στο ραδιόφωνο υπάρχει πάντα ο σταθμός France-Culture,στην τηλεόραση υπάρχει το κανάλι Αrte,υπάρχουν στη Γαλλία γύρω στα χίλια σινεμά τέχνης». Δυστυχώς όμως, θα έλεγε ο κάθε άπιστος Θωμάς, υπάρχει και ο νόμος του Μέρφι.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ